Thema: Oud wordt nieuw
Datum: 8 december 2019
Voorganger: Tony de Meulder
Lector 1: Maria Claessens
Lector 2: Marleen Postma
Openingslied: Nacht is om de huizen heen
Aansteken van de Paaskaars
Namen van eventuele overledenen, kaarsje
Welkom
Wij mogen ons welkom heten in naam van hem die was, die is en die komt.
De Vader, de Zoon en de heilige Geest.
Iedereen van harte welkom in deze viering, jij die hier wekelijks komt of u die hier vandaag voor de eerste keer bent. Wie je ook bent, ziener of doener. Je mag zijn wie je bent. We luisteren naar oude worden die misschien als nieuw klinken.
De profeet Jesaja droomt van een hemel op aarde,
van een wereld waar Gods gerechtigheid mag heersen.
Profeten zijn adventsfiguren bij uitstek.
Vandaag ontmoeten wij er twee,
en niet van de minste: Jesaja en Johannes de Doper.
Zoals alle profeten houden ook zij
hun blik op de toekomst gericht.
Zij houden de verwachting levendig.
Maar verwachten is geen passief afwachten.
Jesaja schetst een lieflijk beeld van de toekomst.
Johannes manifesteert zich als een felle persoonlijkheid.
Hoe verschillend ook van toon,
beiden verkondigen dezelfde boodschap:
gooi het roer om, bekeer je,
maak in je hart en in je leven ruimte
opdat God in jou geboren kan worden.
Zo kan zijn aanwezigheid zichtbaar worden
wanneer jij je inzet voor recht en vrede
en voor de kansarmen in onze samenleving.
Maken wij het stil en brengen wij onze gedachten en gebeden op Gods hoogte.
Aansteken van de 2e adventskaars
Wij bidden dat er licht mag zijn.
Licht in onze ogen,
dat wij elkaar zullen zien
zo goed als nieuw.
Licht in onze harten,
dat wij ruimte scheppen,
plaats maken voor velen.
Gebed
Eeuwige God,
Johannes riep de mensen wakker,
riep hen op tot bekering.
Moge zijn woord ook ons raken
en ons weghalen uit onze onverschilligheid.
Open onze oren en ons hart
voor elk profetisch woord dat ons oproept
om bij te dragen aan de groei van jouw Rijk in deze wereld,
jouw Rijk van liefde, vrede en gerechtigheid. Amen.
Acclamatie: Van U is de toekomst komt wat komt
Eerste Lezing:Jesaja 11,1-¬12
Een tak ontspruit aan de stronk van Isaï,
een twijg ontbloeit aan zijn wortels.
De geest van de Heer rust op hem,
een geest van wijsheid en inzicht,
een geest van beleid en sterkte,
een geest van kennis en ontzag voor de Heer.
Hij ademt ontzag voor de Heer.
Hij spreekt geen recht naar uiterlijke schijn
en hij doet geen uitspraak op grond van loze geruchten;
hij geeft de geringen hun recht
en de armen in het land krijgen een eerlijk vonnis.
Hij kastijdt de verdrukkers met de roede van zijn mond
en de slechte mensen doodt hij met de adem van zijn lippen.
Gerechtigheid draagt hij als een gordel om zijn lendenen,
en trouw als een gordel om zijn heupen.
De wolf en het lam wonen samen,
de panter vlijt zich neer naast het bokje,
het kalf en de leeuw weiden samen:
een kleine jongen kan ze hoeden.
De koe en de berin sluiten vriendschap,
hun jongen liggen bijeen.
De leeuw eet stro, net als de os.
De zuigeling speelt bij het hol van de adder,
het kind strekt zijn hand uit naar het nest van de slang.
Niemand doet nog kwaad of handelt nog verderfelijk op heel mijn heilige berg, want de kennis van de Heer vervult het hele land, zoals het water heel de bodem van de zee bedekt.
Op die dag staat de wortel van Isaï
als een vaandel voor de volken opgericht:
de volken zoeken hem op, en zijn woonplaats zal prachtig zijn.
KBS Willibrord 1995
Lied: In de hemel onze vader
Evangelie: Matteüs 3,1-12
In die dagen kwam Johannes de Doper
in de woestijn van Judea verkondigen:
`Bekeer u, want het koninkrijk der hemelen is ophanden.’
Want hij is het over wie door de profeet Jesaja is gesproken:
Een stem roept in de woestijn:
Bereid de weg van de Heer,
maak zijn paden recht.
Deze Johannes had een kleed aan van kameelhaar
en droeg een leren gordel om zijn middel.
Zijn voedsel bestond uit sprinkhanen en wilde honing.
Toen liep Jeruzalem en heel Judea
en heel de streek rond de Jordaan naar hem uit.
Ze lieten zich door hem dopen in de rivier de Jordaan,
en beleden hun zonden.
Toen hij zag dat velen uit de kringen van farizeeën en sadduceeën op zijn doop afkwamen,
zei hij tegen hen:
`Addergebroed, wie heeft u voorgespiegeld
dat u de komende toorn kunt ontlopen?
Breng liever vrucht voort waaruit bekering blijkt.
En denk maar niet dat u van uzelf kunt zeggen:
`Wij hebben Abraham als vader.”
Want ik zeg u dat God van deze stenen
kinderen kan maken voor Abraham.
De bijl ligt al aan de wortel van de bomen.
Iedere boom die geen goede vrucht voortbrengt,
wordt omgehakt en in het vuur gegooid.
Ik doop u in water met het oog op bekering.
Maar Hij die na mij komt, is krachtiger dan ik.
Ik ben te min om Hem zijn sandalen te brengen.
Hij zal u dopen in heilige Geest en vuur.
De wan heeft Hij al in zijn hand,
en Hij zal zijn dorsvloer opruimen;
zijn graan zal Hij verzamelen in zijn schuur,
maar het kaf verbranden in onblusbaar vuur.’
KBS Willibrord 1995
Acclamatie: Laat komen, Hij die komen zal…
Overweging:
Beste mensen,
Bij het lezen van het evangelie over Johannes de Doper deze week kwam er een oude jeugdherinnering bij mij boven. Als vierjarige zat ik op een protestants christelijke kleuterschool bij juffrouw Hannibal. Elke ochtend begonnen we met het lezen van een bijbelverhaal. Zij is de eerste geweest die mij in contact bracht met deze verhalen. En als kind visualiseer je deze verhalen. Je wordt deel van het verhaal, niet als een geschiedenisboek, maar als een boek dat mij leven geeft tot op de dag van vandaag. Zo ook het verhaal van Johannes de Doper. Ik voelde letterlijk zijn prikkende jas van kameelhaar, die moest nog wel veel erger prikken dan de truien die mijn moeder voor mij breide. Maar het deed me ook denken aan de Teuntje de zwerver bij ons in het dorp. Een man met een vieze harige jas, waar wij als kinderen van dachten dat hij vol vlooien zou zitten. Een man getekend door het leven die van herenboer tot zwerver was geworden. Altijd vol drank en zijn taalgebruik niet netjes. Wij liepen er een straatje voor om. Zo kwam Johannes de Doper deze week weer mijn leven binnen. Want die Johannes is geen doorsnee figuur.
Erg zachtzinnig is het taalgebruik niet. En dat het volk massaal vanuit Jeruzalem, Judea en de Jordaanstreek naar hem kwam luisteren, zoals Mattheüs suggereert… daar heb ik zo mijn twijfels over.
Vergeet niet dat Johannes de Doper een wat zonderlinge figuur was die in de woestijn rondzwierf. Dat is nu niet de plaats waar mensen massaal eventjes naartoe trekken voor een dagje-uit.
Heel anders van toon was onze eerste lezing. Jesaja schildert een idyllisch tafereel waarin “de wolf en het lam samenwonen, de panter zich neervlijt naast een geitje, het kalf en de leeuw in dezelfde weide rondhuppelen en kinderen risicoloos in de buurt van een slangennest kunnen spelen”. Ik vrees dat ook dit poëzieprogramma destijds geen hoge kijk- en luistercijfers haalde.
Jesaja die leefde in de achtste eeuw vóór Christus, ergerde zich aan de toenmalige koning van Israel die er alles aan deed om de opkomende machtige buurstaten, Assyrië en Egypte, op te vrijen in plaats van – naar het voorbeeld van zijn grote voorganger koning David – een beleid te voeren gebaseerd op gerechtigheid en op vertrouwen in de God van Israël. Diep ontgoocheld mijmert Jesaja over de toekomst: “Zoveel verraad kan God niet ongestraft laten. Hij zal een eind maken aan het koningshuis van David; Hij zal die stamboom omhakken… Maar uit de stronk zal Hij een nieuwe scheut doen opschieten, een nieuwe koning doen opstaan. Oud wordt Nieuw!!!
De Messias. Zijn visie op het leven zal opnieuw gerechtigheid brengen; Hij zal de schepping in ere herstellen.” Deze toekomstdroom schrijft Jesaja uit in de vorm van een visioen.
Onder die nieuwe Messias-koning zijn de kleinen veilig en kunnen de goddelozen hun biezen pakken. Er zal vrede heersen, universele vrede voor mens en dier. Kwaad en verderf… definitief de wereld uit.
Een droom die meer is dan een droom. Het is een visie, een streefdoel. Zó hoort het er in onze wereld aan toe te gaan; zo zàl het er ook aan toe gaan als Israël opnieuw op God durft te vertrouwen in plaats van land en volk te verkwanselen aan vreemde politieke grootmachten!
Waar droom jij, u, ik van?
Wij worden vandaag opgeroepen om het over een andere boeg te gooien.
Maar is zo’n oproep ook aan ons besteed?
Hoezo? Is het met ons dan zo erg gesteld? Zo bont maken we het toch niet. Natuurlijk kan het altijd beter, maar alles bij elkaar doen we het als christenen toch niet zó slecht… wij gaan nog geregeld naar een viering; wordt er propaganda gemaakt voor een goed doel, wij proberen goede ouders, goede kinderen, sympathieke buren en collegae te zijn. Veel meer kan men van ons toch niet verwachten? Of wel soms?
Wat kan ik, wat kan jij /u doen om dat kerstkind over enkele weken bij ons geboren te laten worden?
De Farizeeën en Schriftgeleerden reageerde fel op de toespraak van Johannes de Doper: “Blaas toch niet zo hoog van de toren. Wij zijn toch uit het goede hout gesneden; wij zijn toch allemaal kinderen van onze vader Abraham”. Maar de reactie van Johan¬nes is niet mis: “Dat zal u niet redden, addergebroed. Het Rijk van recht en gerechtigheid is nabij. Bekeert u, brengt goede vruchten voort, anders maakt God van u brandhout. Zijn bijl ligt al klaar aan de wortel van de boom!”
Johannes wist zich aangesproken door een ander woord van de profeet Jesaja: “Bereidt de weg des Heren, maakt zijn paden recht”. Elk jaar in de adventtijd worden wij opnieuw met die boodschap geconfronteerd: kronkelwegen moeten recht, hobbelige paden moeten geëffend worden.
En het is nog bijzonder druk op onze kronkelwegen.
Is het bijbelwoord ‘Laat die kronkelpaden links liggen; kies voor de rechte weg’ dan niet meer dan een vrome slogan?
We mogen zeggen dat de adventtijd zoiets is als een verkiezingstijd: nog maar eens zeggen hoe het allemaal zou moeten, en mensen voorspiegelen dat het allemaal beter wordt?
Is het evangelie niet een beetje een utopie? En Johannes de Doper een beetje een… Johannes de Dromer?
Ja, zeggen mensen met een enig gevoel voor realiteitszin.
Nee, zegt een warmvoelend hart met enig gevoel voor geloofszin.
Wat zeg ik? Wat zeg jij? Wie ben ik in het verhaal van Johannes? Wie zou ik willen zijn? Wie was Teuntje de Zwerver is het verhaal van Johannes? In ieder geval leer ik van Teuntje dat hij mens is zoals jij en ik. Ook al had hij een vieze jas. Misschien was zijn kronkelweg wel rechter dan wij dorpsgenoten dachten.
De oneffenheden en het gekonkel en gekronkel in het rijk van de sterksten moeten recht getrokken worden opdat het Rijk van God de mensen te beurt zou kunnen vallen. Waar God regeert is het goed leven voor allen. Voor allen!
Niemand, maar ook niemand wordt daar buitengesloten. Amen.
Geloofslied: Wij wisten dat het moest bestaan
Klaarzetten van de gaven / collecte / instrumentale muziek
Voorbede + Acclamatie: Luister Heer, ontferm U over ons
– Bidden wij
dat we ons niet laten opsluiten en inkapselen
binnen de structuren van het bestaande,
maar de moed zouden hebben op te staan
en wegen in te slaan waartoe God ons oproept.
– Bidden wij
dat we mensen om ons heen de ruimte geven
om te doen wat zij menen dat goed en rechtvaardig is,
ook wanneer dit afwijkt van onze vaste patronen.
– Bidden wij
dat wij mogen openstaan voor de boodschap van de Komende
zodat ook wij mensen worden die,
zoals Hij, zich bekommeren om elkaar.
Intenties:
Dini van Venrooij-Bodar
Nel Baltissen
Intentie kaarsje op tafel wordt ontstoken Koester de namen
Tafelgebed
Wij bidden U in dit uur
om de lang verwachte
de mens die onbestaanbaar lijkt
maar evengoed niet wijkt
uit onze dromen.
Om de Messias bidden wij
die mens van recht en vrede
die met zijn warmte en licht
alle kilte van mensenharten
doet verdwijnen
die voor ons uitgaat
als een lichtende morgenster.
Wij roepen en bidden om de mens
die meer dan wie ook
Uw stem geworden is
en de stem van naamloze mensen
die wat hij doen kon heeft gedaan
om naaste te worden van de minsten
die hartstochtelijk bleef zoeken
naar gerechtigheid voor iedereen
voor de armsten vooral
in de hoop en verwachting
dat wij hetzelfde zouden doen:
de nacht verdrijven
het daglicht naderbij brengen
vrede en alle goeds voor iedereen
Biddend danken wij U
om die ene mens, Jezus Messias
die onder ons is opgestaan
die het vuur van Uw liefde
voor ons zichtbaar heeft gemaakt.
Hij leerde ons de weg
van eerbied voor elkaar
van berouw en vergeving.
Hij koos voor al wat klein en nietig leeft
en bracht licht voor mensen
zonder naam, zonder aanzien,
zonder uiterlijke schoonheid.
Zo bracht hij U nabij in woord en daad
in niet mis te verstane gebaren.
Vooral die avond voor zijn dood
toen hij met zijn leerlingen
aan tafel bijeen was
brood in zijn handen nam
het brak en uitdeelde met de woorden:
Dit ben ik geheel en al
mijn lichaam gebroken voor jullie.
En zo deed hij ook met de beker
die hij rond liet gaan met de woorden:
Drinkt hieruit
en neem hem van mij over.
Het is mijn bloedeigen leven.
Voel je met mij verbonden
en doe wat ik gedaan heb:
maak een nieuw begin in mijn naam.
Dan stroomt genade en recht
onze wereld binnen
worden wij elkaars bondgenoten
in zijn Geest;
beminnen wij elkaar
zoals hij heeft liefgehad
en zijn wij één met hem
in het verlangen
naar de dag van licht en bevrijding.
In zijn Geest mogen wij bidden:
Onze Vader
Vredeswens
Vredeslied: Vrede zij u van God in de hemel (refrein)
Uitnodiging aan de tafel van brood en wijn
Brood en leven delen.
Deel brood en beker.
Deel met Hem het leven waarin wij één zijn en waarvan God het hart is.
Lied: Zoudt Gij ooit mij beschamen
Gebed:
Eeuwige God,
in deze donkere tijden van verwachting
kijken wij uit naar de geboorte van het Licht.
Laat intussen het woord van jouw adventsprofeten
in ons wortel schieten:
leer ons met Jesaja dromen hoe jouw wereld worden zal.
Moge de oproep van Johannes de Doper
ons wakker schudden
en van ons kleine profeten maken
die de weg banen voor de komst van jouw Zoon
in onze wereld. Amen.
Mededelingen
Groene theologie
Bloemetje:
Slotgedachten: Wees waakzaam
Wees waakzaam,
let goed op:
de Komende
die wordt verwacht
‘van al zo hoog
van al zo zover”
komt onverwacht anders.
Wees waakzaam.
Open de ogen van je verlangen.
Luister met je oren
die het fluisteren
weten op te vangen.
Wees waakzaam.
Schep ruimte in jezelf.
Kom tot stilte
om de Komende te horen.
Die komt op onverwachte wijze,
op een niet verwachte plaats.
Zending en zegen
Dat we mogen leren van de profeten,
dat uitzien naar zijn licht
Dat we een weg bereiden
die kronkelpaden weert.
Laat ons een leven leiden
dat Jan de Doper ons leert.
Daartoe, moge de Eeuwige
zijn zegen op ons leggen
en ons met zijn hand beschermen.
Moge God het licht van zijn aangezicht
over ons laten schijnen
en ons met overvloedige genade behartigen.
Moge Hij ons zegenen, Vader, Zoon en heilige Geest!
Slotlied: Nu daagt het in het oosten