SAN SALVATORGEMEENSCHAP 26 februari 2020
Aswoensdag – Vasten in overvloed
Voorbereiding: Gonnie van Osta, Dorien Broekmeulen, Marian Veenker & Franneke Hoeks
Cantor: Marcel van der Maeden | Piano: Marc Baghuis
Welkom op deze avond waarop we Aswoensdag vieren Het feestgedruis is verstomd. We keerden ons met Carnaval binnenste buiten. Het kon niet op. Muziek, gezelligheid, feestgedruis. Vandaag pakken de draad van het “normale” leven, met mogelijk een sobere vasten-twist, weer op. We gaan op weg naar Pasen, veertig dagen lang. We gooiden de palmtakken van vorig jaar in het vuur dat buiten brandt. De frisse takken hingen een jaar bij kruisbeelden in onze huizen. Ze vergeelden en verdroogden en vandaag worden ze as. De takken staan symbool voor wat we achter ons willen laten in het vuur van verandering waarmee we de vastentijd markeren. Vastentijd. Hoe doe je dat vasten? Vasten in Overvloed. De tijd op weg naar Pasen geeft ons ruimte om na te denken. Veertig dagen om dingen te laten. Veertig dagen om dingen anders te doen. Tijd en ruimte voor bezinning en uitdaging. Een tijd van denken en doen. Dit jaar willen we onszelf en onze gemeenschap de vraag meegeven: zit er leven in? Dat is het thema dat we onze vastentijd mee willen geven. Zit er leven in wat ik doe? Zit er leven in wat ik laat? Wat is dat leven dan? Voor wie brengt het leven? Voor mensen? Voor aarde? Voor al wat leeft? Hier dit uur gaan we op weg. We doen dat door een kleine kaars in ons midden aan te steken. Teken van soberheid. Teken van een weg van leven onder de noemer van de Eeuwige die met ons gaat.
Openingslied Jij bent de God
Vasten in overvloed. Waarom zou je? Er is genoeg, toch?
Het zal mijn tijd wel duren. Na mij de zondvloed. Wie ben ik
in dat grote geheel? Kan ik het verschil maken? Maakt het uit wat doe? Maakt het uit wat ik laat? Vasten in overvloed
Waarom zou je?
Stilte
Gebed
Eeuwige, jij bent de god die mij gegeven is. Met dat gegeven, ben jij een uitdaging voor ons. Wees hier bij ons als we ten diepste op zoek gaan naar zin en betekenis in deze vastentijd. Wees de kritische factor in denken en handelen opdat we levensbrengers zullen zijn. Wees de zachte kracht die fluistert dat het kan: verbinding tussen mensen verbondenheid met al wat leeft.
Acclamatie: Keer u om naar ons toe.
Aarde en alles wat er op leeft staat onder druk. Vuur heeft het Australische groen verteerd, de bomen in het land verschroeid. Waterkanalen staan droog, slechts nog gevuld met de resten van onze plastic soep. Een roep om radicale verandering in handelen en denken. Joel, profeet van het joodse volk, riep op tot verandering. Een verandering die niet alleen mensen, maar ook het land ten goede zou komen.
Joël 2, 12-19 Daarom – spreekt de Eeuwige–, keer nu terug tot mij met heel je hart en begin te vasten, te treuren en te rouwen. Niet je kleren moet je scheuren, maar je hart. Keer terug tot de Eeuwige, jullie God, want hij is genadig en liefdevol, geduldig en trouw, en tot vergeving bereid. Misschien herroept hij zijn vonnis, komt hij erop terug en laat hij toch iets van zijn zegen over, zodat jullie weer graan en wijn kunnen offeren aan de Eeuwige, jullie God.
Blaas de ramshoorn op de Sion, kondig een vastentijd af en roep op tot een plechtige samenkomst. Breng het volk bijeen, laat heel Israël zich reinigen. Breng de oude mensen tezamen, verzamel de kinderen, ook de kleintjes aan de borst. Laat de bruidegom opstaan van het bruidsbed, laat zijn bruid het slaapvertrek verlaten. Priesters, dienaren van de Eeuwige, hef een smeekbede aan in de tempel, tussen altaar en voorhal: ‘Ach Eeuwige, spaar uw volk, uw eigendom, geef het niet prijs aan spot en hoon van andere volken. Waarom zouden zij mogen schimpen: “En waar is nu hun God?” Dan zal de Eeuwige het opnemen voor zijn land en zich ontfermen over zijn volk. De Eeuwige geeft zijn volk dit antwoord: Ik zal jullie weer overvloedig voorzien van koren, wijn en olie. Ik zal jullie niet meer prijsgeven aan de spot van andere volken.
Acclamatie: keer u om naar ons toe
Vasten in overvloed Geven om geprezen te worden? Bidden om gezien te worden? Vasten om beloond te worden? In het verborgene zal het zijn. Ongezien wordt zichtbaar wat ertoe doet. De aarde, de mensen, je hart voor alle leven. Zal God zien dat het goed is?
Mattheus 6, 1-6, 16-18
Let op dat jullie de gerechtigheid niet beoefenen voor de ogen van de mensen, alleen om door hen gezien te worden. Dan beloont jullie Vader in de hemel je niet. Dus wanneer je aalmoezen geeft, bazuin dat dan niet rond, zoals de huichelaars doen in de synagoge en op straat om door de mensen geprezen te worden. Ik verzeker jullie: zij hebben hun loon al ontvangen. Maar als je aalmoezen geeft, laat dan je linkerhand niet weten wat je rechterhand doet. Zo blijft je aalmoes in het verborgene, en jullie Vader, die in het verborgene ziet, zal je ervoor belonen. En wanneer jullie bidden, doe dan niet als de huichelaars die graag in de synagoge en op elke straathoek staan te bidden, zodat iedereen hen ziet. Ik verzeker jullie: zij hebben hun loon al ontvangen. Maar als jullie bidden, trek je dan in je huis terug, sluit de deur en bid tot je Vader, die in het verborgene is. En jullie Vader, die in het verborgene ziet, zal je ervoor belonen. Wanneer jullie vasten, zet dan niet zo’n somber gezicht als de huichelaars, want zij doen dat om iedereen te laten zien dat ze aan het vasten zijn. Ik verzeker jullie: zij hebben hun loon al ontvangen. Maar als jullie vasten, was dan je gezicht en wrijf je hoofd in met olie, zodat niemand ziet dat je aan het vasten bent, alleen je Vader, die in het verborgene is. En jullie Vader, die in het verborgene ziet, zal je ervoor belonen.
Lied De wijze woorden en het groot vertoon
Overdenking
Het is alweer even geleden dat ik de foto’s van de Turkse fotograaf Ugur Gallenkus op Facebook tegenkwam. Facebook is misschien niet de eerste plaats waar je aan denkt bij bezinning en inkeer. Af en toe gebeurt ook er in die virtuele wereld iets je tot in je kern raakt. Deze foto’s deden dat voor mij. Twee werelden die elkaars contrast zijn en naadloos in elkaar overlopen. Foto’s die me aan het denken zette. Beelden die ik niet meer van mijn netvlies krijg. De foto van de mevrouw met een flatscreen in de winkelwagen die naadloos overloopt in een stroom mensen die hun hebben en houwen in een tas met zich mee sjouwen. De ijsbeer die zich staande houdt op een stuk ijs terwijl de schoorstenen van fabrieken, die spullen maken die ik koop, de wolken vormen. Een kind op een wip terwijl aan de andere kant kinderen spelen op de loop van tank. Uitzicht op een groene wereld of uitijken over de leegte van verwoesting. Situaties die compleet anders zijn, maar die hoe dan ook met elkaar verbonden zijn. Wat ik hier doe heeft consequenties voor aarde, mensen, dieren.
De beelden spreken van crisis. Armoede. Ongelijkheid. Milieu. Geweld. Noodtoestand. Joel roept mensen op zich te keren naar de Eeuwige en te vertrouwen op de liefde en trouw van God. Iedereen wordt aangesproken: oude van dagen, kinderen, priesters en leken. Die ommekeer die het tij zal keren is een oproep aan ons allemaal. Hoe mooi dat in deze tekst ook uitdrukkelijk gezegd wordt dat de Eeuwige zich over mensen en land ontfermen. Sterker nog land wordt voor mensen genoemd. Dat was belangrijk in een tijd waarin mensen afhankelijk waren van wat het land hen bracht. Die directe verbinding zijn wij een beetje verloren. Die verbinding met grond, aarde en alles wat groeit en bloeit is echter belangrijker dan ooit.
De beelden spreken mij als kijker aan. Ze werken voor mij als een oproep tot gerechtigheid wereldwijd. In de tekst van Mattheus worden wij aangesproken als individu en als gemeenschap. Het gaat daarbij om eerlijkheid en oprechtheid, niet om uiterlijk vertoon. Waarom doe je wat je doet? Voor bidden en vasten geldt hetzelfde. Ook hier gaat om een innerlijke ommekeer, iets wat jou in beweging zet, jou aanspoort om de wereld beter, rechtvaardiger te maken. Werken aan wijd, licht land.
Vasten in overvloed. Waarom zou je? Omdat je geroepen wordt, jij mens hier in de kring om te doen wat je kan. Wat ik doe, wat jij doet, doet ertoe. Als ik dat geloof verlies, dan is het einde zoek. Dus ja ik probeer te letten op wat ik koop, zuinig te zijn met water en energie, aandacht te hebben voor een ander, af ten toe de stilte op te zoeken, de zoveelste petitie voor Syrië en Lesbos te tekenen, een tegengeluid te laten horen of feestjes. Druppels op gloeiende platen? Misschien. Maar er is ook zoiets als vertrouwen in jullie, in mensen, in aarde, in de Eeuwige. Niet omdat jullie inzet mij vrijpleit maar omdat we samen meer zijn dan alleen. Vasten in overvloed. Dat is niet de weg van de minste weerstand. Het is soms gemakkelijker om met de stroom mee te bewegen. Maar nee ik kan niet anders dan de klanken van mijn ziel volgen. De stem die zegt zorg voor elkaar en de aarde. Dan komen we thuis. Dat zit er leven in wat dood en onmogelijk leek.
Stilte
Psalm 57 – Vrij
Ik zoek bij jou naar toevlucht voor mijn ziel.
Wat ik van jou gehoord heb, vriendschap, trouw
is schaduw voor mijn ziel en wijd licht land.
Tussen de leeuwen leg ik mij te slapen
speerpuntentanden, pijlen tong, maar jij
spant boven mij een firmament van sterren.
Ontferming zoekt mij ziel. Ik hoor in mij
een lied – verwacht een nieuwe dag en zing:
Ik ben van jou, jij zal mij bewaren.
Asritueel
Twee schalen met as. Takken die bloeiden, fris en groen, door vlammen verteerd. As lijkt het einde van alles: verdord, verdroogd, verbrand. As staat symbool voor het feit dat wij als mensen nietig zijn. Ieder van ons is een klein onderdeel van een groter geheel. We hoeven ons niet groter te maken dan we zijn. Ook niet kleiner. Ben wie je bent. Dat is genoeg
As is geen dode materie. Er zit groeikracht in, verborgen vruchtbaarheid. We laten ons teken door as die we vermengen met water. Een kruis als teken van ommekeer en veranderkracht.
Dat deze as en dit water ons moge tekenen als mensen die leven brengen. Kom maar naar voren en wees een mens van ommekeer en verbinding, steeds op zoek naar levenskracht onder licht van de Eeuwige.
Psalm 57 – vrij
Getekend door as, met het verlangen naar een betere wereld in ons hart willen we hier bidden met elkaar. Woorden die Jezus ons meegaf. Woorden die gaan over die nieuwe wereld waarin vrede is, gerechtigheid regeert en al wat leeft tot bloei kan komen. – Onze vader
Stilte
Mattheus 6, 19-21
Verzamel voor jezelf geen schatten op aarde: mot en roest vreten ze weg en dieven breken in om ze te stelen. Verzamel schatten in de hemel, daar vreten mot noch roest ze weg, daar breken geen dieven in om ze te stelen. Waar je schat is, daar zal ook je hart zijn.
Zegen
Laat ons maar op weg gaan, veertig dagen lang met steeds
die vraag naar of iets leven brengt, in ons achterhoofd.
Dan verzamelen we schatten in de hemel.
Schatten die duurzaam zijn en de aarde zullen bewaren.
Laat wijsheid zich een weg vinden naar onze harten.
Laat barmhartigheid onze daden kleuren.
Laten we elkaar vasthouden en bemoedigen
zoals de Eeuwige ons vasthoudt en bemoedigt.
Laat ons in stilte op weg gaan met het geloof
dat de eeuwige met ons gaat.
Laten we dat vertrouwen hier bevestigen
door een kruisteken.
Jij zal er zijn. Eeuwige, die we noemen
Vader/moeder, zoon en heilige geest. Amen