San Salvatorgemeenschap 14-15 okt 2017
Thema: 500 jaar Reformatie en Oecumene;
Titel: Twee geloven op een kussen
daar is de Heilige Geest aan het klussen.
Voorganger: ds. Henk van Tilburg

Openingslied za: Als woorden kunnen duiden – zo: Wees hier aanwezig

Welkom
Welkom aan Henk van Tilburg. Fijn Henk dat jij dit weekend voorgaat, in een viering over religieus samen leven en steeds weer herbronnen. Wij wensen ons allen een goede viering toe.
Maar eerst gaan we een kaarsje aan steken voor Curie Sawit, die woensdag overleden is. Zij was lid van onze kookgroep, die vroeger in de Schaapskooi kookte en tegenwoordig in Ordune. Wij willen haar dit uur gedenken in onze gebeden.

Welkom en Inleiding:
Welkom in deze viering op de 4de zondag van de herfst van het jaar 2017. Precies 500 jaar geleden in het jaar 1517 bracht de augustijner monnik Maarten Luther een beweging op gang die een enorme verandering en beroering te weeg bracht in de kerk en ook in de maatschappij. We spreken van een reformatie, een hervorming. Tot vandaag aan toe zien we het gevolg daarvan in het bestaan van Gereformeerde en Hervormde Kerken, die gelukkig gefuseerd zijn in 2004 in de Protestantse Kerk Nederland. In deze Protestantse Kerk Nederland heeft men dit jaar een estafette georganiseerd door alle provincies, die verschillende facetten van de Reformatie toegewezen kregen . In september was Brabant aan de beurt met als thema: Reformatie en Oecumene. Er is in de voorbije weken in diverse Brabantse steden aandacht aan besteed. Hier in Den Bosch was er een bijzondere conferentie in het Zwanenbroedershuis aan de Hinthamerstraat. Een huis dat helemaal past bij het thema want het is het oudste oecumenische gezelschap van ons land. Volgend jaar wordt gevierd dat de zwanenbroeders 700 jaar bestaan. Toch is de koppeling Reformatie en Oecumene niet zonder spanning. Want de geschiedenis van de kerken van de reformatie wordt gekenmerkt door scheuringen en scheidingen. Ik mag in de cursus Boschlogie les geven over het ontstaan en de ontwikkeling van de reformatie in ’s-Hertogenbosch, en uitleg geven over het veelstromenland van de reformatorische kerken, en dat is een complex verhaal met scherpe kanten. In de hoogtijdagen van de verzuiling in Nederland aan het einde van de 19de en het begin van de 20ste eeuw ontstond dat beruchte spreekwoord 2 geloven op één kussen daar slaapt de duivel tussen. Gelukkig hebben wij momenteel zodanig goede oecumenische contacten dat wij in onze familie dit spreekwoord veranderd hebben in: 2 geloven op één kussen daar is de Heilige Geest aan het klussen. In de voorbereidende gesprekken voor deze dienst hebben we onderzocht of dit klopt. U gaat er van horen.
Moment Stilte

Gebed
Heer onze God, bron van leven en liefde.
Wij danken U dat wij ook vandaag in vrijheid kunnen samenkomen
om elkaar te ontmoeten en naar elkaar te luisteren
en wanneer wij in Woord en Brood en Wijn uw Stem verstaan en uw liefde proeven,
dan heeft dat een verbindend effect, ook al zijn er verschillen in beleving en overtuiging.
Inspireer ons door uw Geest o God, opdat wij opnieuw samen bij de bron van uw liefde komen. D
oor Jezus Christus onze Heer. Amen.
Acclamatie za: Licht zal ons leven zijn – zo: Liefde, dal van liefde

Eerste lezing: Psalm 87
Van de Korachieten, een psalm, een lied.
Door Hem op heilige bergen gegrondvest: Jaweh koos zich de poorten van Sion boven alle woningen Jakobs..
Majesteitelijk draagt gij uw naam: de stad van God.
‘Ik tel Rachab en Babel als bij mij behorend, en zie: Filistea en Tyrus en ook Nubië zijn alle hier geboren.’
Van Sion zal het heten: ‘ieder is daar geboren. De Allerhoogste – Hij schiep haar bestand.’
Bij de namen van de volken schrijft de HEER: ‘Dit volk is hier geboren.’
En dansend zingen zij: ‘Al mijn bronnen zijn ontspringen in U.’
Lied za: Wees hier aanwezig God – zo: Houd mij in leven, wees Gij mijn redding.

Tweede lezing Mattheus 15: 21-28
En weer vertrok Jezus; hij week uit naar het gebied van Tyrus en Sidon.
Plotseling klonk de roep van een Kanaänitische vrouw die uit die streek afkomstig was: ‘Heb medelijden met mij, Heer, Zoon van David! Mijn dochter wordt vreselijk gekweld door een demon.’
Maar hij keurde haar geen woord waardig. Zijn leerlingen kwamen naar hem toe en vroegen hem dringend: ‘Stuur haar toch weg, anders blijft ze maar achter ons aan schreeuwen.’
Hij antwoordde: ‘Ik ben alleen gezonden naar de verloren schapen van het volk van Israël.’ Maar zij kwam dichterbij, wierp zich voor hem neer en zei: ‘Heer, help mij!’
Hij antwoordde: ‘Het is niet goed om de kinderen hun brood af te nemen en het aan de honden te voeren.’
Ze zei: ‘Zeker, Heer, maar de honden eten toch de kruimels op die van de tafel van hun baas vallen.’
Toen antwoordde Jezus haar: ‘U hebt een groot geloof! Wat u verlangt, zal ook gebeuren.’ En vanaf dat moment was haar dochter genezen.
Acclamatie za: Uw woord is een lamp voor mijn voeten
zo: Niemand heeft u ooit gezien, Liefde is uw naam.

Overweging
Gemeente van Jezus Christus.
In de ontmoeting van Jezus met de Kanaänitische vrouw uit de evangelielezing, lijkt de Heilige Geest er in eerste instantie helemaal niet aan te pas te komen. Er valt ook weinig te klussen. Het optreden van de vrouw is te begrijpen. Ze is een moeder in paniek. Haar dochter is ernstig ziek en verward, onbereikbaar, in de ban van demonische machten. Ze heeft verhalen van Jezus van Nazareth gehoord. Verhalen van genezing, heelmaking, bevrijdende woorden. Zij grijpt de kans om hem te ontmoeten en schreeuwt om hulp.
Authentiek gedrag van een moeder die hulp zoekt voor haar doodzieke kind. Humaniteit, compassie, is haar bron van religie, en daar spreekt zij Jezus op aan: Ontferm u over mij, Zoon van David, mijn dochter is bezeten door een demon. Jezus negeert haar volkomen. Zelfs als de leerlingen hem vragen haar weg te sturen blijft hij haar negeren en verklaart dat met de vreselijke woorden: Ik ben slechts uitgezonden naar de verloren schapen van het huis Israël. Israël first om met Trump te spreken.
De vrouw blijft volhouden, komt dichterbij knielt voor hem neer. Help mij! Jezus blijft in zijn burcht van versteende religie met het walgelijke antwoord: Het is niet goed om het brood van de kinderen te nemen en het aan de hondjes te geven. Daar lusten de honden geen brood van. Inderdaad alsof de duivel wakker geworden is die tussen twee geloven slaapt. Maar die wanhopige moeder blijft bonzen op de deur van zijn hart. Een paar kruimels van dat brood zijn er toch wel voor de hondjes zoals mijn dochter en ik.
Dan gebeurt het wonder, dat de muur van arrogantie gesloopt wordt, omdat Jezus zich laat raken door het geloof van deze vrouw. Zij hervormt Hem, zij daagt Hem uit om als Verlosser in beweging te komen. San Salvator kom in beweging. Dan spreekt Jezus haar aan: o vrouw, groot is uw geloof, wat u verlangt zal ook gebeuren.
Deze hervormende ontmoeting van Jezus met de Kanaänitische, staat tussen twee wonderbare spijzigingsverhalen. Voorafgaande ging het om de spijziging van 5000 mensen. Er is bij Jezus genoeg heil voor heel Israel. Daarna plaatst Mattheus het verhaal van de wonderbare spijziging van 4000 mensen. Er is genoeg evangeliebrood om de honger naar heil te stillen van alle mensen uit de 4 windstreken. Dus met terugwerkende kracht mag je psalm 87 lezen en zingen als een lofzang op Jeruzalem waar alle volken waar niet alleen de joden uit de verstrooiing maar alle mensen van harte welkom zijn. Zo wordt de duivel verdreven doordat één mens blijft opkomen voor een zieke medemens en daarvoor ook anderen in beweging laat komen. En dan is het kluswerk van de Heilige Geest begonnen en worden mensen in beweging gebracht om zich te ontfermen over kwetsbare medemensen, zich verantwoordelijk en rentmeesterlijk in te zetten voor de aarde als Gods Schepping.
Reformatie van de kerk begint daar, waar een mens oog krijgt voor de misstanden die binnen versteende instituten worden opgebouwd en gepraktiseerd. Indrukwekkend is het beeld dat in het Catherijneconvent in Utrecht tijdens een theatervoorstelling in het kader van de Luthertentoostelling wordt opgebouwd rondom 3 hervormers die elkaars tijdgenoten waren. Erasmus, humanist, theoloog, katholiek priester, Paus Adrianus de eerste, de enige Paus van Nederlandse komaf, en Maarten Luther, augustijner monnik en Hoogleraar. Erasmus uit scherpe kritiek op de kerk en de clerus, maar hij blijft binnen de kerk, want van binnenuit wil hij de kerk hervormen. Zijn belangrijkste verdienste is de uitgave van het nieuwe testament in de Griekse grondtaal en in het Nederlands. Luther heeft er dankbaar gebruik van gemaakt op de Wartburg. Paus Adrianus de Zesde, wilde het Vaticaan hervormen en de rotte plekken uit het instituut snijden. Hij is al na 2 jaar overleden. Zijn verdienste is dat hij de misstanden durfde te benoemen en daarmee heeft hij de aanzet gegeven tot de contrareformatie. Hij hoopte zo dat Erasmus hem in Rome wilde helpen. Maar Erasmus kwam niet. Maarten Luther, werd na zijn opstelling van de 95 stellingen tegen de aflaathandel, en de weigering die te herroepen in de pauselijke ban gedaan. Luther verbrandde de banbrief in het openbaar en daarmee koos hij voor een weg buiten de Katholieke kerk van zijn tijd. Op de Wartburg vertaalt hij de bijbel in het Duits. Evenals Erasmus vond hij het van het grootste belang dat ieder mens in zijn haar eigen taal het Woord van God kon lezen, en zich aangesproken voelen als geliefd kind van God.
Reformatie, Hervorming, kan nooit stoppen, want zodra Hervormd zijn of Gereformeerd zijn een statusaanduiding wordt, is de kerk versteend en opgesloten in zijn eigen waarheidsclaim. In elke geloofsgemeenschap moet beweging blijven. Beweging naar de bronnen van Geloof, beweging naar het grote verlangen dat leidt tot de zoektocht naar het Koninkrijk Gods. Dit verlangen omspant alle volken ( psalm 87) en daar waar mensen van verschillende culturen en nationaliteiten en religies oprecht in alle openheid naar elkaar luisteren, daar ontstaat een nieuw perspectief op het Koninkrijk Gods. Ook Jezus laat zich door een vrouw uit de heidenvolken uit zijn joodse gesloten wereld halen ( Mattheus 15: 21-28) Aan ons dus de uitdaging om in beweging te zijn naar de bronnen van het heil en naar onze bestemming. Door deze bewegingen zullen mensen vanuit verschillende tradities en culturen elkaar ontmoeten en elkaars bronnen en elkaars verlangens herkennen . Moet je eens zien wat er dan gebeurt. In de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. Amen.
Geloofslied za: De Geest des Heren heeft – zo: God bewaar mij.

De gaven worden op tafel gezet.

Voorbeden
Eeuwige
Wij danken U, voor uw Woord ons gegeven,
Voor uw dienaren die uw Woord verkondigen en zich laten inspireren door uw Geest bij bijbelstudie en prediking. Wij danken U voor al uw mensen die Uw stem hebben verstaan en met overgave hebben gestudeerd om de diepste betekenis van uw woord te ontdekken. Wij danken U voor hun bezieling en moed.
Zo bidden wij