Strikvraag

San Salvatorgemeenschap 22 okt 2017
Thema: Strikvraag
Voorganger: Ard Nieuwenbroek
Muzikale ondersteuning: Melodiek

Openingslied za: Hier gaan we zingend
zo: Dit huis is een huis waar de deur openstaat

 Welkom
Welkom iedereen. Welkom voor jou, bekend of onbekend op deze plek. Gekend of ongekend door mensen om je heen. Voor jou, levend in een turbulente wereld vol pijn en onzekerheid. Voor jou, levend in een verwarrende wereld vol tegenstellingen. Voor jou die soms de vrede van de nabijheid ervaart. Voor jou die, met mensen om je heen, op zoek is en op zoek gaat naar de bodem van je bestaan, de bron van alle leven.
Laten we nu samen in de stilte contact zoeken met die bron van leven.
Stilte

Gebed
Vanuit de stilte van ons hart vragen we jou God om nabijheid. Raak ons aan tijdens deze viering om elkaar te vinden in wie we zijn, wat we elkaar kunnen geven en hoe we ook van elkaar kunnen ontvangen. Geef ons de moed om ook buiten de veiligheid van onze gemeenschap de ogen en oren wijd te openen en ons te durven laten raken door de wereld om ons heen. Door mensen, die vanuit de bodem van hun bestaan verlangen door ons aangeraakt te worden. We bidden om lef, wijsheid en kracht om vanuit jouw naam aanwezig te zijn in het leven van anderen en ons niet op te sluiten in ons eigen leven. Wees ons nabij, verwarm ons en raak ons aan met jouw goddelijke inspiratie. Nu, straks ene ooit.
Lied za: Gij hart Gij bron van leven – zo: Herschep ons hart

Inleiding op de lezingen
Het thema van deze viering is ‘ Strikvraag’. In de evangelie-lezing horen we hoe de Farizeers Jezus weer ontmoeten en hem klem proberen te zetten met een strikvraag. Hij ontwijkt die op meesterlijke wijze en in zijn antwoord zit veel om over na te denken. We beginnen daarmee aan de hand van Thomas Halik. Hij is een Tsjechisch priester en schrijver, bekend van zijn boeken Geduld met God en De Biechtvader. Zijn gedachten staan in de eerste lezing en zijn als het ware de smaakmakers van de Evangelielezing.

 1e lezing
 (UIT: De nacht van de biechtvader, Thomas Halik)
God hoort niet in de wereld van de dingen, de wereld van zichtbare, meetbare, aantoonbare en vooral manipuleerbare ‘ realiteiten’ . Maar God is ook geen ‘gevoel’, ‘gedachte’, ‘idee’, hoezeer mensen zich daar met hun gedachten en gevoelens soms ook aan vastklemmen. Om vervolgens te moeten vaststellen dat ze niet doordringen tot Gods geheim, maar dat ze op zijn best vluchtig ‘de zoom van zijn kleed’ aanraken. Jezus navolgen en in deze wereld de logica van het ‘koninkrijk van het onmogelijke’ toepassen, vereist moed. Vanuit het perspectief van de wereld is dat dwaasheid. Soms is het nodig tegen de eigen ervaring in te gaan. Het leert ons over onze traumatische ervaringen met de wereld van egoïsme en geweld heen te stappen. Deze wereld waar het recht van de sterkste geldt. Waar het loont respectloos te zijn en je ellebogen te gebruiken. Dat drijft ons soms tot wanhoop en opgeven. Of je aanpassen en meehuilen met de wolven. Ook als dat betekent tegen de logica van de wereld ingaan, tegen haar macht. Apostel Paulus beschrijft dit gevecht herhaaldelijk als een conflict tussen ‘geest’ en ‘lichaam’ . Het is- in menselijk perspectief- het ‘rijk van het onmogelijke’, van wat niet past en geen plaats heeft in deze wereld.

LIED   za: De wijze woorden en het groot vertoon
zo:  Een mens te zijn op aarde

2e LEZING, Mattheüs 22, 15-22
De farizeeën maakten een plan om Jezus in de val te laten lopen. Ze hoopten dat hij iets strafbaars zou zeggen. Ze stuurden een paar van hun leerlingen naar Jezus toe, samen met een paar volgelingen van koning Herodus. Die moesten tegen Jezus zeggen:’Meester, u spreekt altijd de waarheid. U vertelt altijd precies wat God van ons wil. U zegt geen andere dingen om mensen een plezier te doen, of omdat u bang bent. Vertel ons daarom uw mening: Mogen wij belasting betalen aan de keizer of niet?’ Maar Jezus wist dat ze met die vraag een slechte bedoeling hadden. Hij zei:’ Wat zijn jullie schijnheilig! Jullie willen mij in de val laten lopen. Laat mij eens een munt zien waarmee je belasting kunt betalen.’ Ze gaven hem een munt. Toen zei Jezus: ’Wie staat er op deze munt? Zij antwoordden: ’De keizer.’ Toen zei Jezus: ’Geef aan de keizer wat voor de keizer is. En geef aan God wat voor God is.’ Ze waren erg verbaasd over dat antwoord. Ze lieten Jezus daar staan en gingen weg.
Lied za: Maak uw woord – – zo: Gij hebt woorden van eeuwig leven

OVERWEGING
Strikvragen zijn interessante vragen. Ze hebben de bedoeling de ander te laten zeggen of denken wat jij graag wilt. Soms is dat onschuldig, en kan het zelfs helpen. Bijvoorbeeld als je denkt dat de ander gebaat is bij een antwoord op zo’n strikvraag. In mijn vak is een strikvraag dan: een vraag met een val. Een paar voorbeelden van zo’n vraag. In een thuissituatie: ’Ruim je je spullen op voor of na de lunch? ‘ De vraag is of die ander sowieso zijn spullen wil opruimen. Een andere vraag: ‘ Wanneer beslis je of je thuis blijft of met mij boodschappen gaat doen?’ De ander wil misschien gaan fietsen of wil dat jij de beslissing neemt. In een showroom van een garage: ‘ Wilt u de auto straks in een blauwe of grijze kleur bestellen?’ Het is helemaal niet zeker of je wel een auto wilt bestellen.  Bij politie verhoren komen ze ook vaak terug. Zoals: ‘Had u het wapen thuis verstopt?’. Bij ja of nee zegt de verdachte eigenlijk al dat hij een wapen in zijn bezit had. Een strikvraag is dus bedoeld om je iets te laten zeggen dat de ander graag wil horen, al of niet in zijn of jouw voordeel.  De strikvraag in het Evangelie is ook een voorbeeld van een vraag met een dubbele binding. ‘ Mogen wij belasting betalen aan de keizer of niet?’ Als Jezus met ja of nee had geantwoord zou hij in moeilijkheden zijn gekomen, en dat was voor de Farizeeërs precies de bedoeling. Bij een ja zou Jezus de macht erkennen van de Romeinse keizer en bij een nee zou hij als oproerkraaier zijn overgeleverd. Maar Jezus is slim. Hij geeft een onverwacht en origineel antwoord. ’ Geef aan de keizer wat voor de keizer is. En geef aan God wat voor God is.’ Op dit antwoord heb ik op mijn beurt lang zitten kauwen. En ineens gaf dit cryptische antwoord een opening in mijn denken over het dagelijks leven.  Het gaat om twee kanten: de keizer aan de ene kant en God aan de andere kant. Voor mij is aan de ene  kant ‘ de keizer’ een beeld voor alles wat aards en wereldlijk is. Een heel groot deel van alledaagse leven. Met goede en slechte impulsen, verlangens en handelingen. Voor mij is aan de andere kant: God.  Dan niet als een tot mens gemaakte God, een persoon. Maar meer, zoals Thomas Halik dat al noemt, in de betekenis van Goddelijk. Ongrijpbaar, onzichtbaar en  o zo aanwezig, als je er voor openstaat.  Waarbij we op zijn best vluchtig ‘de zoom van zijn kleed’ aanraken. Hoe verhouden zich nu de keizer en God in ons leven? Gewoon, in alledaagse dingen. En hoe kunnen we daarin ‘aan God geven wat voor God is?’  Hoe stappen we over een wereld heen vol met egoïsme en geweld? Deze wereld waar het recht van de sterkste geldt. Dat zit hem in kleine en grote dingen. Als je ’s morgens de keus hebt om lekker lui koffie te gaan drinken met een vers stuk appeltaart, of dat je dezelfde tijd gebruikt om een lang uitgesteld bezoek aan een  tante in een verpleeghuis te gaan brengen. Kies je dan voor de ‘ keizer’ of voor’ het Goddelijke’ ?  Gaan we vanavond in een gerenommeerd restaurant eten of kiezen we voor een eetcafé en geven we een groter bedrag aan het Rode Kruis? Kies je dan voor de ‘ keizer’ of voor’ het Goddelijke’ ? Wanneer iemand op je werk stiekem wordt gepest door een groep collega’s, blijf je veilig op de achtergrond of kom je met enig risico op voor jouw gepeste collega?  Kies je dan voor de ‘ keizer’ of voor’ het Goddelijke’ ? Een beetje groter voorbeeld: Besteed je ieder jaar steevast een groot gedeelte van je inkomen aan een dure vakantie of doneer je ieder jaar weer een groot bedrag van je inkomen aan een goed doel? Kies je dan voor de ‘ keizer’ of voor’ het Goddelijke’ ? Tenslotte, want de lijst is eindeloos en natuurlijk persoonlijk: ‘ Wil je per week in je vrije tijd uitsluitend lekker genieten en ontspannen of kies je er bewust voor om een deel van die tijd als vrijwilliger in te zetten? Kies je dan voor de ‘ keizer’ of voor’ het Goddelijke’? Het antwoord van Jezus op de strikvraag van de Farizeeërs is achteraf gezien angstaanjagend  duidelijk en ook wel confronterend. ‘Geef aan God wat voor God is’. Eigenlijk, en ten diepste, betekent dat wellicht: God is ook in onze wereld aanwezig als we, als mens, een door God geïnspireerd  medemens willen en durven zijn. Dan is God in ons, met ons en onder ons. Met misschien een strikvraag als besluit: ‘Op welke manier geef jij aan God wat voor God is?’  Vandaag, morgen en ooit.

Laten we dan nu ons geloof staand en zingend belijden
Geloofslied za: Zijt God mijn God een herder
zo: Ik zal in mijn huis niet wonen

De tafel wordt klaargemaakt en er wordt gecollecteerd

Voorbeden
Eeuwige, zoveel mensen leven iedere dag in een verstikkende wanhoop. In de sloppenwijken van Afrika, de puinhopen van Sint Maarten, in de verpleeghuizen overal ter wereld. Wees hen nabij in hoop en vertrouwen en geef hen mensen in jouw naam

Heer ontferm U

Eeuwige, zo vaak zoeken we jou in de stilte van ons hart. Als bron van ons leven. Rakend aan de zoom van jouw kleed. Als licht dat ons zichtbaar maakt. Wees ons in de stilte nabij met hoop en vertrouwen.

Heer ontferm U

Eeuwige, levend in een turbulente en verwarrende wereld zijn we jou soms kwijt. Laat je vinden en omhul ons met jouw troostende aanraking. Opdat turbulentie en verwarring ons juist kunnen sterken in ons zoeken naar het licht in ons leven, op weg naar het Goddelijke.

Heer ontferm U

Eeuwige, ook vandaag horen we hoe jij ons uitdaagt in ons leven medemens te zijn, in jouw naam. Wees ons dichtbij om jou te herkennen in mensen van vlees en bloed in ons leven. Opdat in de ontmoeting met andere mensen we jouw goddelijke warmte en energie mogen ervaren en delen.

Heer ontferm U

Eeuwige, ook vandaag staan in ons intentieboek gebeden die we bij jou neerleggen. Vanuit onze harten noemen we de namen van onze dierbaren (……..). Wees hen nabij met jouw licht en warmte opdat ze geborgen zijn in jouw aanwezigheid.

Gedenk ons hier bijeen

Tafelgebed
Alomzijnde, moeder en vader van ons mensen: wij danken jou voor de schoonheid van de aarde, voor de wind en de zon, voor de geuren en de regen, voor de kleuren en de wolken, voor de dieren en de planten, voor de mensen om wat ze zijn en om hoe ze zijn, allemaal verschillend, mooi op hun eigen manier. Wij danken jou voor Jezus. Door hem leren wij jou kennen: door hoe Hij heeft geleefd, door wat hij zei en deed. Hij leefde ons voor dat liefde het grootste gebod is, dat liefde de basis vormt van echte gemeenschap. Zijn spoor is onuitwisbaar, zijn geest in ons is niet te doven.

Want op de laatste avond van zijn leven, heeft hij ons zijn lijf en ziel voor eeuwig gegeven. In het bijzijn van zijn vrienden heeft hij brood genomen, dankte jou voor het brood, brak het en deelde het aan zijn vrienden met de woorden: ‘Neem en eet van dit brood, dit is mijn leven, ik geef het aan jullie.’ Hij nam een beker, sprak een dankgebed, en zei tot zijn vrienden: ‘Drink hieruit en proef van mijn liefde, zodat mijn vreugde in u zal zijn en haar volheid bereikt. Heb elkaar lief, zoals ik u heb lief gehad.’ Zo is Hij voor ons levend brood geworden, zo delen wij ons gebroken leven, om ten volle mens te zijn.

Alomzijnde, voed in ons het respect voor alle mensen, geschapen naar jouw beeld, die in velerlei aard en afkomst de aarde bewonen en bewerken. Laat in ons het besef groeien dat wij geen gemeenschap zijn waar het recht van de sterkste geldt, waar vastgehouden wordt aan oude wetten, waar geen plaats is voor andersdenkenden. Laat ons met de hulp van jouw geest een gemeenschap zijn van mensen in beweging, vol ruimte en openheid voor elkaar. Raak ons met jouw liefdesvuur. Verfris ons, doe ons herleven in het doen van gerechtigheid.

Laat ons bidden met de woorden
die Jezus ons geleerd heeft: Onze Vader

Vredeswens
Vredeslied za: Vrede voor jou – zo: Dona nobis pacem in terra

Iedereen wordt van harte uitgenodigd aan de tafel van brood en wijn
Lied za: Wie als een God wil leven – zo: Waar staat een gedekte tafel?

Goed om te weten

Slotgedachte
Iedere rivier op de aarde komt uiteindelijk in de zee terecht. Hij weet op geen enkel moment van zijn reis hoe hij daar gaat terechtkomen. Weet alleen dat hij blijft stromen, en uiteindelijk zal de zwaartekracht hem in de juiste richting sturen/leiden. De rivier hoeft er niet over na te denken, het zit in haar natuur. Het zit in jouw natuur, om die Bron te voelen…

Zegenwens
Eeuwige,
Raak ons met jouw vrede.
Raak ons met jouw kracht.
Raak ons met jouw woorden.
Raak ons met jouw vertrouwen.
Daartoe zegenen we elkaar en onszelf
in de naam van de vader, zoon en heilige geest, Amen

Slotlied za: Wonen overal nergens thuis
zo: De woorden die wij spraken tot elkaar