San Salvatorgemeenschap: 6 en 7 januari 2018
Thema: Een ster volgen en een boon vinden
Voorganger: Ard Nieuwenbroek

Openingslied za: Van waar zijt Gij gekomen?
–zo: Wij komen tezamen

Welkom Iedereen van harte welkom in deze viering. Voor jou die hier als vaste bezoeker vers in het nieuwe jaar binnenkomt. Voor jou die hier wellicht voor de eerste keer aanwezig is. Welkom voor allemaal, gewone mensen met goede en slechte dagen. Menselijke mensen met geluk en verdriet. Zoekende mensen, naar balans in ons leven. Hunkerende mensen, naar Goddelijke liefde in onszelf en om ons heen.

Beste mensen, verlangen jullie ook zo naar het voorjaarslicht? De kortste dag ligt pas een paar dagen achter ons. Maar wat wordt het toch nog steeds vroeg donker en ’s morgens zo laat licht. En: toch zijn we zijn onstuitbaar op weg naar de langste dag. De natuur laat zich niet remmen. Ik heb de eerste merel gistermorgen al in alle vroegte voorzichtig horen fluiten.

Vandaag is het Driekoningen. Een prachtig verhaal dat ik als kind al vol verbeelding met vriendjes naspeelde. Gek genoeg valt me dit jaar iets anders op dan die drie koningen. Het is de ster die de koningen leidt naar het kind Jezus. Het moet een sterk oplichtende ster zijn geweest. Zijn licht heeft de weg gewezen. Een prachtig beeld in de duisternis van de winter. Hoopgevend licht dat ons in de nabijheid van het kind Jezus brengt.

In mijn familie was er met Driekoningen een traditie. Moeder bakte brood waarin een bruine boon was verstopt. Is dat nu zomaar een traditie? Of is er wellicht een verbinding met het licht van de ster? Hebben ster en boon elkaar nodig? Gaan we een ster volgen en een boon vinden?

Gebed
Eeuwige, levende, met Kerstmis heb jij ons jouw zoon gegeven, om onze reisgenoot te zijn op onze tocht naar het licht in het leven. Geef ons de kracht te blijven zoeken naar dat licht. Breek de weerstand in ons hart, zodat wij open en ontvankelijk kunnen zijn voor jouw woord. Dat woord dat ons, zoals een lichtende ster boven de stal, roept. Neem ons bij de hand en leid ons voort op de uitnodigende weg die jij ons laat zien. Doordring ons van jouw liefde voor mensen, zodat we, samen met hen, kunnen groeien in jouw naam.

Lied za: Licht zal ons leven zijn – zo: Het volk dat in duisternis gaat

De eerste lezing komt uit dit boek: Betoverend licht. Er staan kleurrijke schilderijen in van Ton Schulten, prachtig gekoppeld met spirituele inzichten van de Duitse monnik Anselm Grün. Beiden worden geïnspireerd door de schoonheid van de natuur, door licht en kleur, stralende eenvoud en innerlijke kracht.
Grün vindt dat de schilderwerken over kerken, huizen en steden van Ton Schulten licht uitstralen die hem en de lezer tot religieuze gevoelens inspireren. De Evangelielezing is het verhaal van Driekoningen waarbij ik jullie speciale aandacht vraag voor de lichtende ster.

1e Lezing: Tijd van verlangen
De adventsperiode die uitloopt op Kerst wekt in ons een verlangen op dat onze voorouders al in hun adventslieden en –rituelen uitgedrukt hebben. De adventstijd nodigt ons uit om thuis te komen bij onszelf en onze wortels te ontdekken. Met Kerstmis vieren wij dat het goddelijke kind in ons wordt geboren. Het kind laat ons zien dat wij ten diepste wortelen en houvast vinden in God. Die wil dat wij in de kersttijd over Hem nadenken, opdat Hij in ons sterker wordt. Daarom wens ik je toe dat je de donkere maanden van november tot februari op een nieuwe manier ervaart: als een periode om je eigen wortels te zoeken en te vinden, ze te reinigen en te zuiveren en te voeden met goddelijk leven. En ik wens je toe dat deze donkere maanden je wortels zo versterken dat het jaar een periode van bloei wordt, dat het heerlijke, krachtige en heilzame leven van God in jullie opbloeit en op die manier een zegen wordt- voor jezelf en voor andere mensen.
(Van: Anselm Grün uit: Betoverend licht)
Lied za: Wie zijn leven niet wil geven – zo: In het droevig duister

2e Lezing uit: Mattheus 2, 1-12
Jezus werd geboren in Bethlehem, een stad in Judea. Herodes was op dat moment koning. Niet lang na de geboorte van Jezus kwamen er wijze mannen in Jeruzalem aan. Ze kwamen uit het oosten, uit een ver land. Ze vroegen aan de mensen in Jeruzalem: ‘Waar is de koning van de Joden die kortgeleden geboren is? We hebben zijn ster gezien. Die kwam aan de hemel omhoog. En nu zijn we gekomen om de nieuwe koning te eren’. Toen koning Herodes dat hoorde schrok hij vreselijk. Ook de andere mensen in Jeruzalem schrokken. Herodes liet alle priesters en wetsleraren bij elkaar komen. Hij vroeg aan hen:’ Waar zal de Messias geboren worden?’ Ze zeiden:’ In Bethlehem in Judea, want dat wordt al verteld in de heilige boeken. Toen liet Herodes de wijze mannen in het geheim bij zich komen. Hij wilde precies weten wanneer ze de ster voor het eerst gezien hadden. Daarna zei hij: ‘ Ga naar Bethlehem en zoek uit waar het kind precies is. Als jullie hem gevonden hebben, moet je dat ook aan mij komen vertellen. Dan kan ik ook naar hem toe gaan om hem te eren.’ Na het gesprek met Herodes gingen de wijze mannen op weg. En opeens was daar de ster weer die ze al eerder gezien hadden. Toen ze de ster weer zagen, waren ze erg blij. Hij bleef staan boven het huis waar het kind was. De wijze mannen gingen naar binnen. Daar zagen ze het kind bij zijn moeder Maria. Ze gaven hem de dure geschenken die ze meegebracht hadden: goud, wierook en mirre. ’s Nachts kregen de wijze mannen een droom. In de droom zei God tegen hen: ‘ Jullie moeten niet teruggaan naar Herodes’. En dus gingen ze langs een andere weg terug naar hun land.
Lied: za: Driekoningen zagen een sterre – zo: Kind in ons geboren

Overweging
In mijn geliefde Zuid Afrika zijn er veel plekken waar je ‘s nachts de meeste betoverende sterren aan de hemel kunt zien. Er is geen lichtvervuiling. Dan geeft niet alleen de maan licht. Ook sommige sterren fonkelen zo helder dat het wel zaklantaarns lijken. Ik moest daaraan denken toen ik het verhaal van de Driekoningen onder ogen kreeg. Een schitterende ster wijst Caspar, Melchior en Balthasar de weg naar het kind Jezus. Het is hun zaklantaarn. Op zoek naar het kind Jezus en beladen met geschenken. Koning Melchior, met de rode mantel, gaf goud, Balthasar, met de blauwe mantel, gaf wierook en de koning in de groene mantel, Caspar, gaf mirre. Deze gaven hebben ook een symbolische betekenis. Goud staat dan voor inzicht in de goddelijke, geestelijke wereld, wierook voor offerbereidheid en voor de menselijke deugd en mirre voor verbinding van de ziel met het onsterfelijke. Bijzonder eigenlijk dat niet alleen het licht van de ster maar ook de geschenken ons de weg lijken te wijzen naar Jezus.
De drie koningen zijn verbonden met vele, eeuwenoude tradities. Een traditie in veel Duitstalige landen is dat er drie, als koningen verklede jongens, langs de deuren gaan. Met krijt schrijven zij dan het jaartal en de initialen van de koningen naast of boven de deur. In ruil krijgen ze wat snoep. Deze manier van vieren is gebaseerd op het rooms-katholieke gebruik om op 6 januari de huizen te zuiveren met wierook, en ze dan te zegenen. Er is ook een oude traditie waarbij in een gebakken brood, of soms taart, een bruine gedroogde boon wordt verstopt. Je moet het brood samen opeten en wie de boon vindt, moet zich de rest van de dag als een koning gedragen, en wordt ook zo behandeld.
Wat hebben die ster en de boon nu met elkaar te maken? Wat hebben ze ons, ieder vanuit een andere bron, te vertellen? De ster geeft ons het licht dat we nodig hebben om bij het kind Jezus te geraken. Zonder het licht van die ster is Jezus onvindbaar in de duisternis van het leven. Dan de boon. In die boon zit het verwachte leven dat nog niet naar buiten is getreden. Er moet nog iets gaan groeien. Vanuit de enorme kiemkracht in die boon ontstaat nieuw leven. Dat kan alleen maar met het licht. Licht is een absolute levensvoorwaarde voor de boon om tot groei te komen. In duisternis groeit niks. Met het licht van de ster en de groeikracht van de boon kunnen we iedere dag dichter bij Jezus komen. Dat is zijn eigenlijke bedoeling, voor zover een God natuurlijk een bedoeling heeft. Of zoals Anselm Grün het in de eerste lezing verwoordt: dat het goddelijke kind in ons wordt geboren. Het kind dat ons laat zien hoe wij ten diepste wortelen en houvast vinden in God.
Het is natuurlijk wel de kunst om het licht van de ster te zien in ons leven. Waar herkennen en vinden we die? Pas als we het licht zien kunnen we de ster volgen. Nu bedoel ik niet die populaire uitdrukking van: ’Hij heeft het licht gezien!’. Het gaat om een ander licht. Lichtende voorbeelden van hoop en vertrouwen. Die ons inspireren en roepen tot volgen. Zoals de 16 jarige Syrische vluchteling Mohamad Al Jounde die de Internationale Kindervredesprijs ontving omdat hij in het vluchtelingenkamp, waar hij opgevangen werd, een school oprichtte. Of Birsen Başar. Ze is van Nederlands-Turkse afkomst en kreeg op 21-jarige leeftijd de diagnose klassiek autisme. Met haar boek ‘Ik wil niet meer onzichtbaar zijn’ schrijft ze openhartig over haar leven. Ze is ambassadeur van de Nederlandse Vereniging voor Autisme en zet zich als vrijwilliger tomeloos in voor de acceptatie en participatie van mensen met autisme over de hele wereld. Of is het die leerkracht van groep 5 die zich onvermoeibaar en onbaatzuchtig inzet voor ieder kind uit haar groep, met of zonder gedragsproblemen? Ik heb net een aantal kleine, maar daarom niet minder lichtende sterren genoemd, maar er zijn natuurlijk ook grote sterren van wie het licht tot in de kleinste uithoeken van deze wereld is doorgedrongen. Niet voor niets is er op het Damrak in Amsterdam deze maand een tentoonstelling te bewonderen met als grote, lichtende sterren: Gandhi, Nelson Mandela en Martin Luther King. Hun licht is nog steeds “een lamp voor onze voeten”.Laten we om ons heen blijven zien naar zovele lichtende sterren. Mensen die ons bemoedigen en uitnodigen dat lichtend pad te volgen, ook in moeilijke dagen. Daarbij kunnen we vertrouwen op de enorme kiemkracht die God ons heeft gegeven. Hij is blijvend in ons vanuit zijn belofte altijd met ons te zijn. Opdat diezelfde Goddelijke kiemkracht ons energie en moed geeft het goede te zien en het goede te doen.
Geloofslied za: Licht dat ons aanstoot – zo: Kom in mij

De tafel wordt klaargemaakt en er wordt gecollecteerd.

Voorbeden
Eeuwige, velen van ons zijn zoekende naar de ster boven de kerststal. Soms denken we die te ervaren en te zien. Soms zijn we onze bestemming juist even kwijt. Help ons om jouw licht te ontdekken en in dat licht ons levensspoor te vinden.