Weggaan is een kunst

San Salvatorgemeenschap 12 en 13 mei 2018
Thema: Weggaan is een kunst
Voorganger: Jack Steeghs
Muzikale ondersteuning op zondag: Melodiek

OPENINGSLIED: ZA Hier gaan wij zingend | ZO Wat in stilte bloeit

OPENINGSWOORD

Hartelijk welkom! Voor sommigen is het weekend tussen Hemelvaart en Pinksteren een vakantieperiode om erop uit te trekken. Voor anderen blijft het moment in de week om de viering in de San Salvator op te zoeken. Gast of vertrouwd gezicht. Wees vooral welkom.

Voor mij is het nu een beetje apart om hier te staan en u allen welkom te heten. Apart, omdat ik inmiddels al drie weken elders werk en in andere gemeenschappen ben voorgegaan. En apart, omdat ik nu mogelijk voor de laatste keer in uw midden ben. Dit weekend wordt namelijk mijn afscheid bij de San Salvator gevierd. Afscheid nemen, tijdelijk of definitief, weggaan is een kunst.

Laten we nu, aan het begin van deze viering, even stil worden om de wereld om ons heen te laten voor wat ze is.

 OPENINGSGEBED

Scheppende God,
U zendt telkens weer mensen op weg
naar een bestemming die goed is.
Maar weggaan heeft een bijsmaak
van gemis, verlies, een tekort
voor hen die achterblijven
en voor hen die vertrekken.
Wilt u met ons zijn,
vandaag en alle dagen die komen gaan.
In de naam van de vader, de zoon en de heilige geest, Amen.

ACCLAMATIE: ZA Blijf niet staren |ZO Strek naar mij uit uw gedachten

INLEIDING OP LEZINGEN

De eerste lezing komt rechtstreeks uit de woestijn en gebeurt onderweg. Over het volk van God, waarvan de leden het volledig met elkaar eens lijken te zijn. Maar hoe zit het dan met verschillende zienswijzen die zo eigen zijn aan mensen vandaag de dag? Verschillen die in onze tijd van leven zo van belang zijn om recht te doen.

In de evangelielezing komt het thema eenheid opnieuw aan de orde. Het is Jezus die de eenheid van God voorleeft. In die lijn luisteren wij nu, vele eeuwen later, naar rijke woorden uit de geloofstraditie.

Eerste lezing: Exodus 19, 1 – 11

In de derde maand, op precies dezelfde dag dat ze uit Egypte waren weggetrokken, kwamen de Israëlieten in de Sinaiwoestijn. Ze waren vanuit Refidim verder getrokken en in de Sinaiwoestijn gekomen. Daar sloegen de Israëlieten hun kamp op, vlak bij de berg. Mozes​ ging de berg op, naar God. De HEER riep hem vanaf de berg toe: ‘Zeg tegen het volk van ​Jakob, laat de ​kinderen​ van Israël weten: “Jullie hebben gezien hoe ik ben opgetreden tegen Egypte, en hoe ik je op adelaarsvleugels gedragen heb en je hier bij mij heb gebracht. Als je mijn woorden ter harte neemt en je aan het ​verbond​ met mij houdt, zul je een kostbaar bezit voor mij zijn, kostbaarder dan alle andere volken – want de hele aarde behoort mij toe. Een koninkrijk van ​priesters​ zul je zijn, een ​heilig​ volk.” Breng deze woorden aan de Israëlieten over.’ Mozes​ ging terug, riep de ​oudsten​ van het volk bijeen en deelde hun alles mee wat de HEER hem had opgedragen. En het hele volk antwoordde als uit één mond: ‘We zullen alles doen wat de HEER heeft gezegd.’ ​Mozes​ bracht het antwoord van het volk aan de HEER over, waarop de HEER tegen hem zei: ‘Ik kom naar je toe in een donkere wolk, dan kan iedereen het horen wanneer ik met je spreek en zullen ze voor altijd vertrouwen in je hebben.’ Toen ​Mozes​ de HEER vertelde wat het volk had geantwoord, zei de HEER hem ook: ‘Ga terug naar het volk en zorg ervoor dat ze zich vandaag en morgen ​heiligen, en laten ze hun ​kleren​ wassen. Bij het aanbreken van de derde dag moeten ze gereed zijn, want op die dag zal de HEER voor de ogen van heel het volk neerdalen op de ​Sinai. 

LIED: ZA De Heer heeft mij gezien | ZO Die mij droeg op adelaarsvleugels

Tweede lezing: Johannes 17, 14 – 26

Ik heb hun uw woord gegeven. De wereld haat hen, omdat ze niet bij de wereld horen, zoals ook ik niet bij de wereld hoor. Ik vraag niet of u hen uit de wereld weg wilt nemen, maar of u hen wilt beschermen tegen de ​duivel. Ze horen niet bij de wereld, zoals ik niet bij de wereld hoor. Heilig​ hen dan door de waarheid. Uw woord is de waarheid. Ik zend hen naar de wereld, zoals u mij naar de wereld hebt gezonden. Ik heb mij ​geheiligd​ omwille van hen, zo zullen ook zij door de waarheid ​geheiligd​ zijn.

Ik ​bid​ niet alleen voor hen, maar voor allen die door hun verkondiging in mij geloven. Laat hen allen één zijn, Vader. Zoals u in mij bent en ik in u, laat hen zo ook in ons zijn, opdat de wereld gelooft dat u mij hebt gezonden. Ik heb hen laten delen in de grootheid die u mij gegeven hebt, opdat zij één zijn zoals wij: ik in hen en u in mij. Dan zullen zij volkomen één zijn en zal de wereld begrijpen dat u mij hebt gezonden, en dat u hen liefhad zoals u mij liefhad.

Vader, u hebt hen aan mij geschonken, laat hen dan zijn waar ik ben. Dan zullen zij de grootheid zien die u mij gegeven hebt omdat u mij al liefhad voordat de wereld gegrondvest werd. Rechtvaardige Vader, de wereld kent u niet, maar ik ken u, en zij weten dat u mij hebt gezonden. Ik heb hun uw naam bekendgemaakt en dat zal ik blijven doen, zodat de ​liefde​ waarmee u mij liefhad in hen zal zijn en ik in hen.’

ACCLAMATIE: ZA Maak uw woord | ZO Gij hebt woorden van eeuwig leven

OVERWEGING

Weggaan is een kunst. En al helemaal als de onderliggende motieven niet zomaar te doorgronden zijn. Weggaan is een fase die we allemaal kennen. Van verhuizen, van school verwisselen, van relaties, ander werk. Zelfs van een werksoort zoals pastoraal werk, dat meer is dan gewoon werk.

Weggaan is niet: iets slechters inruilen voor iets beters. Weggaan heeft alles te maken met keuzes op je levensweg, met toeval, met verdriet, met pijn, met teleurstelling en vooral met kansen, vreugde en groei. Weggaan is het afsluitende moment in een beslissende fase. Nu komt het erop aan. Weggaan is het loslaten van de klink van de poort waardoor je gaat. En gaan.

Ik ga weg, maar ik verlaat jullie niet. Ik ga weg en neem afscheid van de gebruikelijke werkweek van de laatste anderhalf/twee jaar. Ik ga weg van de eenheid die de San Salvator is. Jullie mogen er echt trots op zijn. Het meest unieke aan de San Salvator vind ik misschien wel de veelheid aan talenten en verschijningsvormen aan betrokkenheid op die ene God. Een dergelijke kwalitatieve samensmelting ben ik tot dusverre nergens tegengekomen. En ja, daar waar je kracht is huist ook je zwakte. De indrukwekkende veelheid die de ene God hier laat zien roept vragen op. Zeker bij deze gemeenschap en haar vele wensen. Er is eenheid, er is veelheid.

Over eenheid en veelheid gesproken. Laat ik eerst eens een misverstand bij de kop pakken. Tot in het NOS Journaal gaat het bij lastige kwesties, zeker die over oorlog/vrede en politiek, altijd over eenheid en verdeeldheid. Waarbij eenheid staat voor goed en verdeeldheid voor kwaad.

Herman Berger, een beroemd metafysicus die helaas niet meer onder ons verkeert, heeft mij op een misverstand in dit denken gewezen. Dit misverstand behelst dat veel van wat de actualiteiten tot verdeeldheid bestempelen feitelijk veelheid is. Er zijn veel denkwijzen die met elkaar samen een eenheid vormen. Echte verdeeldheid is corruptie en tirannie. Echte verdeeldheid bestrijdt het goede met alle geweld. Dat mag niet zo zijn, dat moet worden aangepakt!

De meeste veelheid bestaat uit verschillende zienswijzen op die ene aardse werkelijkheid. Het ‘een heilig volk zul je zijn’ in de eerste lezing betekent eenheid én veelheid. Veel-eenheid.

Zoiets speelt ook in  de evangelielezing volgens Johannes. Het afscheidsgebed van Jezus roept niet op tot een enge eenheid. Mensen zijn verschillend en zien de van God gegeven eenheid heel verschillend. Dat is goed en lastig. Gave en opgave. En al helemaal tussen Pasen en Pinksteren, als we vieren dat Jezus is gekruisigd en verrezen, nu net is opgevaren maar de heilige geest nog op zich laat wachten.

Ik ga weg. Daarom geef ik jullie allemaal de wens mee om vooral te blijven wie je bent, ook al voel je de heilige geest niet altijd en heb je soms het idee dat er teveel sporen lopen. Ga door. Begeef je onder de mensen en deel met elkaar wat je van dat onder de mensen zijn leert.  En wat betaalde contracten betreft: haal de leden van het pastoraatsteam uit hun klassieke rol. Bevraag ze, stimuleer ze om de wereld in te gaan en besef met elkaar: het is een rijkdom om zo met elkaar op te trekken. En mocht het er ooit van komen dat weggaan voor deze hele geloofsgemeenschap gaat gelden. Doe het dan met de klasse die voorhanden is. Weggaan is een kunst.

GELOOFSLIED: ZA De Geest des Heren | ZO Goed is dat je niet doet wat slecht is

De gaven van brood en wijn worden op tafel klaargezet

VOORBEDE

Barmhartige en liefdevolle God…
Bidden wij
voor alle geloofsgemeenschappen op aarde,
dat wij in een rijke verscheidenheid de herinnering aan Jezus levend houden
door zijn woorden te doen
in onze zorg en inzet voor uw schepping, onze wereld.

Acclamatie: ZA Jij die onze gedachten raadt | ZO Zegen ons met het licht van uw ogen

Bidden wij
voor allen die moeite hebben met de blijde boodschap,
om wat voor reden dan ook.
Dat wij allemaal nieuwe mensen mogen worden,
begaan met het lot van medemensen.

Acclamatie: ZA Jij die onze gedachten raadt | ZO Zegen ons met het licht van uw ogen

Bidden wij
voor onszelf, zoals wij hier zijn samen gekomen.
Dit weekend speciaal voor de moeders en voor hen die moeder hadden willen worden.
Dat wij ons om elkaar bekommeren
en zo werken aan meer menselijke waardigheid en solidariteit.

Acclamatie: ZA Jij die onze gedachten raadt | ZO Zegen ons met het licht van uw ogen

Intentieboek

Intenties

Acclamatie: ZA Jij die onze gedachten raadt | ZO Gedenk ons hier bijeen

Tafelgebed

God, Moeder en Vader van ons mensen:
wij danken Jou
voor de schoonheid van de aarde,
voor de wind en de zon,
voor de geuren en de regen,
voor de kleuren en de wolken,
voor de dieren en de planten,
voor de mensen
om wat ze zijn en om hoe ze zijn,
allemaal verschillend,
mooi op hun eigen manier.

Wij danken Jou voor Jezus.
Door hem leren wij Jou kennen:
door hoe Hij heeft geleefd,
door wat Hij zei en deed.
Hij leefde ons voor
dat liefde het grootste gebod is,
dat liefde de basis
vormt van echte gemeenschap.
Zijn spoor is onuitwisbaar,
zijn geest in ons is niet te doven.

Allen:

Want op de laatste avond van zijn leven,
heeft  Hij ons zijn lijf en ziel
voor eeuwig gegeven.
In het bijzijn van zijn vrienden
heeft Hij brood genomen,
dankte Jou voor het brood,
brak het
en deelde het aan zijn vrienden
met de woorden:
‘Neem en eet van dit brood,
dit is mijn leven,
ik geef het aan jullie.’

Hij nam een beker,
sprak een dankgebed,
en zei tot zijn vrienden:
‘Drink hieruit en proef van mijn liefde,
zodat mijn vreugde in u zal zijn
en haar volheid bereikt.
Heb elkaar lief,
zoals ik u heb lief gehad.’

Zo is Hij voor ons levend brood geworden,
zo delen wij ons gebroken leven,
om ten volle mens te zijn.  

Goede God,
voed in ons het respect
voor alle mensen,
geschapen naar Uw beeld,
die in velerlei aard en afkomst
Uw aarde bewonen en bewerken.
Laat in ons het besef groeien
dat wij geen gemeenschap zijn
waar het recht van de sterkste geldt,
waar vastgehouden wordt aan oude wetten,
waar geen plaats is voor andersdenkenden.
Laat ons met de hulp van jouw Geest
een gemeenschap zijn
van mensen in beweging,
vol ruimte en openheid voor elkaar.

Raak ons met jouw liefdesvuur.
Verfris ons,
doe ons herleven in het doen van gerechtigheid.
Laten wij elkaar tot brood worden,
brood van vrede en liefde,
zodat wij elkaar niet loslaten.

Laat ons daartoe bidden
met de woorden die Jezus ons geleerd heeft:

ONZE VADER

VREDESWENS

Zonder vrede vaart niemand wel. Wensen wij elkaar de vrede toe.

LIED: ZA Zuster en broeder |ZO De vrede, de vrede zal zijn

Iedereen wordt van harte uitgenodigd aan de tafel van brood en wijn

LIED: ZA Het brood in de aarde gevonden | ZO Verleih’ uns Frieden

AFSLUITEND GEBED

God,
wij danken u voor de viering hier met elkaar,
voor de woorden die mochten klinken,
voor de gaven die zijn gedeeld,
voor de stiltes die er waren
en dat lied dat nooit verveelt.

MEDEDELINGEN

BLOEMETJE

SLOTGEDACHTE

Weggaan is iets anders
dan het huis uitsluipen
zacht de deur dichttrekken
achter je bestaan en niet
terugkeren. Je blijft
iemand op wie wordt gewacht.

Weggaan kun je beschrijven als
een soort van blijven. Niemand
wacht want je bent er nog.
Niemand neemt afscheid
want je gaat niet weg.

(Rudger Kopland)

ZEGENWENS

Het rijk van God is op veel plaatsen te vinden.
Daar oog voor hebben en houden
zal gebeuren
als wij ons durven scharen
onder de zegen van de goede God:
Vader, zoon en heilige geest, Amen.

SLOTLIED: ZA Van grond en vuur | ZO Lied om zegen