Autonoom: 12 nov – Ontmoetingsdag

Autonoom…… en inspirerend verbonden
12 november 2016: Ontmoetingsdag voor kleine geloofsgemeenschappen

Het eerste lustrum van de San Salvatorgemeenschap, op zondag 6 november, heeft tot een bijzonder geslaagd intern feest geleid. De op mat papier afgedrukte ‘glossy’ – de glans zit bij ons aan de binnenkant, had voorzitter Jos de Ridder even toegelicht- was met heel veel waardering ontvangen.

Wij zijn niet de enigen die gekozen hebben voor een eigen weg. Daarom was er op zaterdag 12 november een bijeenkomst gepland voor collega’s (of lotgenoten ) die ook gekozen hebben voor autonomie, maar net zo min als wij, een geïsoleerd bestaan willen leiden. Het bleek een gouden greep! We zochten én vonden elkaar!

Tijdens de koffie haalden deelnemers herinneringen op aan de 8 Mei dagen, die enkele keren in de ‘Brabanthallen’ werden gehouden. De setting was nu anders: geen veemarkt met enorme hallen en grote deuren die de dag tevoren wagenwijd openstonden om de penetrante dierengeur te laten verwaaien, geen grote tribunes, geen tienduizend deelnemers. Das war einmal.. .
Maar de sfeer was even intens, warm en opbouwend als op die grote manifestaties.

Cello bood nu onderdak aan vertegenwoordigers van Antonius in Beweging (Best), van de Kapelgemeenschap ter Linde (Uden), van de Jongerenkerk Venlo, de geloofsgemeenschap Oase
(Veldhoven), Oecumenische liturgiegroep De Kempen, Oecumenische Basisgroep Jonge Kerk (Roermond), De Sirkel (Leerdam), Bezield Geloven (Veldhoven),Verrezen Christus (Voorburg) Augustijns Centrum De Boskapel (Nijmegen),’t Eikske, (Landgraaf),Oecumenische Vieringen Eindhoven, de Ecclesiagroep uit Tilburg, en Sint Adrianus uit Esbeek. Uiteraard waren ook Salvatorianen goed vertegenwoordigd.
Ook de ‘Stichting ondersteuning Kleine Geloofsgemeenschappen’, ‘2 of 3 Bijeen’, de ‘Mariënburgvereniging’ en de Roerom waren aanwezig.

Korter of langer geleden hebben we (vrijwel) allemaal dezelfde stap gezet. Het was een ‘Adieu’ tegen de Kerk-als-Instituut!’ Noodzakelijk om niet weg te zakken in negativisme om beklemmende regels, in cynisme om een kerk die stekeblind en doof bleek voor maatschappelijke ontwikkelingen. We wilden niet vervallen in een dodelijke apathie van ‘het zal mijn tijd wel duren’. Het effect van die – vaak moeilijke- stap is vandaag vreugdevol zichtbaar! We léven en dat voelen we, sámen!

Na de opening door Franneke Hoeks ( pastor) en Jos de Ridder ( voorzitter van de vereniging San Salvator in Beweging) en – na uiteraard een toepasselijk lied- hield José Sanders een glasheldere inleiding.
Zij was jarenlang medewerkster van het Kaski en is inmiddels verbonden aan de Radbouduniversiteit bij de afdeling communicatie. Ze praatte bepaald niet in zalvende taal maar kwam met heldere uitspraken, gebaseerd op gegevens die ze ontleend heeft aan het boek ‘God in Nederland’ door Ton Bernts, Joantine Berghuys e.a. Na afloop typeerde iemand haar inleiding als: ‘Een tsunami van informatie: ik kan weer een jaar vooruit.’
De cijfers liegen er niet om: In 2015 geloofde nog 14 % van de Nederlanders in het bestaan van een persoonlijke God, 28 % vond ‘ietsist’, 34 % noemde zich agnost en 24 % zag zich als atheïst.
Bij katholieken zien we een dubbele secularisering: niet alleen hun aantal kerkleden daalt sterk. Ook de participatie loopt hard terug. Dat is toch minder dramatisch dan het lijkt.

De afkeer betreft het instituut kerk. De behoefte aan autonome verantwoordelijkheid is heel groot. Nog maar weinig mensen vinden geloof in ‘God’ belangrijk voor de moraal. Wel geloven velen in verantwoordelijkheid voor elkaar en voor onze aarde, of ze nu kerks zijn of niet. Wat zoeken de kleine autonome gemeenschappen? Leven vanuit de geest van Jezus van Nazareth boeit hen meer dan alle regels die de kerk de eeuwen door ontworpen en voorgeschreven heeft. Onvrede met het kerkelijk klimaat, gedwongen fusies, kerksluitingen en botsingen met de hiërarchie hebben geleid tot afhaken.
Het besef dat ieder belangrijk is, is karakteristiek voor de kleine gemeenschappen en dat doet goed. Mensen zoeken -en vinden- bij elkaar steun, warmte en vrijheid om op hun eigen manier gelovig te zijn. Die verbondenheid ervaren ze als waardevol. Geloven is veel meer een zaak van ‘doen’ geworden. ‘Wat gebeurt hier?’ Dat is de essentiële vraag, die de ervaring van het Geheim dat tussen mensen is en mensen overstijgt zeker niet wegvaagt… Maar evenmin platdrukt in alledaagse woorden die geen voeding geven aan onze ziel.
De betrokkenheid op de samenleving, geïnspireerd door Jezus van Nazareth, maakt ons geloofwaardig. Diaconale netwerken geven daar mee vorm aan. Dat nog maar 13 % van de katholieken in het bestaan van een hemel gelooft, is niet verontrustend als we beseffen dat we zelf moeten werken aan een ‘hemel op aarde’, omdat ‘God immers geen handen heeft dan die van ons’?
Frappant is dat de PKN komend jaar reclamecampagnes begint waarin het woord ‘God’ niet voorkomt. Een van hun reclameteksten luidt bv: ‘Geloven doe je in de kerk. Nadenken ook.’ De Remonstranten zijn al langer het imago van de kerk en van ‘god’ aan het bijstellen. Slogans van hun zijn bv: ‘Mijn God laat vrouwen voorgaan….’ en ‘Mijn God laat zich niet kennen……’

Hebben kleine gemeenschappen toekomst? José Sanders noemt ze: proeftuinen van spiritualiteit. De leden van die groepen willen zich graag laten raken vanuit ervaringen. Met een kritische geest durven leven naar een open toekomst, vanuit vitaliteit, zonder energie te verliezen in botsingen met structuren en vaststaande ‘geloofsinhouden’ waar weldenkende mensen werkelijk niets meer mee kunnen. Zo’n levend geloof voelt goed!

******

Gehoord in de pauze…
Wat een prachtkans kregen we om ons te warmen aan uitspraken van collega’s die ook op zoek zijn naar bronnen van inspiratie!
Een paar oppeppers die de deelnemers ventileerden:

Paul van Velthoven en Jan van Est uit Voorburg horen bij een groep die het geluk had om indertijd geïnspireerd te worden door Pastor Jan Rood en Fred Keesen: ‘Die hebben ons ervan doordrongen dat we het zelf moeten doen. Nu is Nel van Drie de drijvende kracht die stimuleert tot zelfstandigheid. Wij hebben altijd aan onze eigen lijn vastgehouden en zijn (tot nu toe) niet wegbezuinigd door het bisdom. Onze manier van gemeenschap zijn wordt wel als bedreiging ervaren. We staan voor een uitdaging. We zijn de kerk opnieuw aan het uitvinden!’

Gijs den Boer is lid van ‘Het Eikske’: een groep gelovigen die al 48 jaar bestaat….. Conflicten met pastor Miedema leidden ver in de vorige eeuw al tot het vormen van een eigen gemeenschap. ‘We gaan gewoon door. De groep is wel kleiner geworden. Nieuwe leden komen er niet bij. Wij zijn van mening dat jongeren werven geen zin heeft. Elkaar warm houden, daar gaat het ons om. Wij hoeven het instituut toch niet te redden…!’

Uitspraak van iemand van wie ik – helaas- de naam niet heb genoteerd: ‘Als het over catechese gaat moeten pastores niet op eigen gelegenheid cursussen gaan opzetten van tien of twintig avonden om na afloop te constateren dat er zo weinig mensen op af komen… Ze moeten beginnen met te vragen aan de mensen: ‘Wat heb jij nodig?’

Ed Schreurs (Best): hij werkte vijf jaar als priester in Pretoria, als aalmoezenier voor Nederlands sprekende katholieken. Om niet afhankelijk te zijn van het bisdom en een kleine groep parochianen ging hij werken in een fabriek. Dat verbood de bisschop. Hij mocht niet meer als priester werken. Hij keerde terug naar Nederland, trouwde en bleef onverminderd priesterlijk bewogen.
Hij vertelt over het plan van Joe Healey : ‘Die gaat op 15 november 2018 een volkssynode organiseren in Brazilië. ‘Want,’ zegt hij : ‘gelovigen moeten beseffen dat ZIJ de kerk zijn.’ Het thema is: armoede. Joe heeft lang genoeg in Afrika gewerkt om voor dit onderwerp de kar te trekken.

Nadat Ed gepensioneerd werd studeerde hij kerkgeschiedenis. ‘Alle bisschoppen die de laatste 50 jaar benoemd zijn, zijn mannen die er van houden om regels te volgen…. Ze zijn gebonden aan de leer en de regels van de kerk.’
Of kleine gemeenschappen een band met de bisschop kunnen opbouwen? Ed zegt: ‘Dat hangt van de onderwerpen af waar je over wilt praten. Het kan zeker bij thema’s als oecumene, armoede en milieu. Over eucharistie moet je niet met hem praten. Ook niet over familieonderwerpen. Over discriminatie ? Misschien…. hoewel: kerk en vrouwen: dat ligt moeilijk, zelfs bij Paus Franciscus. Als je uitgaat van het idee van het algemeen priesterschap van de gelovigen, hoef je het trouwens niet eens meer apart te hebben over wijding van vrouwen. Maar dat durft de paus niet uit te leggen.’

Na de lunch waren er zes werkgroepen. De reacties die ik na afloop hoorde, waren uitgesproken positief. Omdat nog niet alle verslagen binnen zijn, komt er over dat deel van de dag als de informatie beschikbaar is, een apart artikeltje op de site.

Na de workshops werd de dag besloten met een Vesperviering. De inhoudelijk goed gekozen –eenstemmige – liederen werden met een verademende rust gezongen. Pauzes waren geen onderbreking, maar een intensivering van de beleving…. Met dank aan Hans Waegemakers en Melodiek die niet alleen deze samenzang verzorgden, maar de hele dag in de weer waren om de ontmoeting tot een succes te maken!

Eén zin neem ik onverwoestbaar mee als samenvatting van deze inspirerende dag:
‘Voel jezelf vrij om te doen waar de wereld om vraagt.’

Toos Verdonk