1e Advent: Het woord

San Salvatorgemeenschap 26 – 27 november 2016
1e Advent: Er gaat iets nieuws beginnen:
Thema: Het woord
Voorganger: Gepke Kerssen
Muzikale ondersteuning: koor Melodiek

Openingslied za: Hier wordt een huis  – zo: Om wat misdaan wordt

Welkom
Welkom wie je ook bent: welke kleur je ook hebt, jong bent of oud, of je veel of weinig geld hebt, gewoon bent of bij de elite hoort. Welkom zoeker, welkom als je hier al eens iets gevonden hebt, welkom als je vragen blijft stellen. Goed dat u, jij gekomen bent.
Vandaag begint de Advent. Een tijd van hopen, uitzien dat er iets nieuws gaat beginnen.
Bonhoëffer leefde in Duitsland in de Tweede Wereldoorlog en verzette zich tegen Hitler. Hij hoopte op iemand die een woord zou spreken dat de wereld verandert.
Daarom gaat het op deze eerste Adventszondag over het woord. We hebben de afgelopen maanden vanuit de VS veel worden gehoord, harde woorden. Woorden die gehoor vonden en die de wereld kunnen veranderen. En ook hier is de verkiezingsstrijd begonnen.
Aan welke woorden hechten wij geloof? hoe komt de nieuwe wereld dichterbij?

Openingsgebed
U die woorden vol licht hebt gezaaid in ons leven
Spreek ze opnieuw vandaag
Dat wij ze mogen horen, licht mogen zien
om ons heen, in de ander
belofte van nieuw leven.

De eerste Adventskaars wordt Aangestoken 
Adventslied: Voor wie in het donker

1ste lezing Jesaja 2,1-5
De openbaring over Juda en Jeruzalem, die Jesaja, de zoon van Amos, in een visioen ontving.
Op het einde der dagen zal het gebeuren, dat de berg van het huis van de HEER gevestigd zal zijn als de hoogste der bergen, verheven boven de heuvels, en alle volken stromen naar hem toe; en zij zeggen: ‘Kom, laat ons optrekken naar de berg van de HEER, naar het huis van Jakobs God: dan zal Hij ons zijn wegen wijzen, en wij zullen zijn paden bewandelen. Want uit Sion komt de Wet, uit Jeruzalem het woord van de HEER.’
Hij zal recht doen onder de volken, en machtige naties straffen.Dan smeden zij hun zwaarden om tot ploegscharen
en hun speerpunten tot sikkels. Geen volk heft het zwaard meer tegen een ander en oorlog leren ze niet meer.
Huis van Jakob, kom, laat ons wandelen in het licht van de HEER.
Lied za: Kom en volg mij op de weg –  zo: In’t laatste van de dagen zal het zijn

2-de lezing Matteüs 24,32-44
Leer van het beeld van de vijgenboom: Als zijn twijgen zacht worden en zijn bladeren zich ontvouwen, dan weten jullie dat de zomer in aantocht is. Zo moeten jullie ook weten, wanneer je dat allemaal ziet, dat het dan vlak voor de deur staat. Ik verzeker jullie, deze generatie gaat niet voorbij voordat dit allemaal gebeurd is. Hemel en aarde zullen voorbijgaan, maar mijn woorden gaan niet voorbij. Maar wanneer die dag of dat uur aanbreekt, weet niemand: de engelen in de hemel niet, de Zoon niet, maar alleen de Vader. Want zoals het was in de dagen van Noach, zo zal het gaan bij de komst van de Mensenzoon. Want zoals in de dagen van de zondvloed de mensen aten en dronken, huwden en uithuwelijkten, tot de dag waarop Noach de ark binnenging, en ze van niets wisten totdat de zondvloed kwam en hen allemaal wegrukte, zo zal het ook gaan bij de komst van de Mensenzoon. Dan zullen er twee op het land zijn: de een wordt meegenomen en de ander wordt achtergelaten. Twee vrouwen zullen met de molen aan het malen zijn: de een wordt meegenomen en de ander wordt achtergelaten. Wees dus waakzaam, want je weet niet op welke dag jullie Heer komt. Want je weet: als de heer des huizes geweten had in welk deel van de nacht de dief zou komen, dan was hij wakker geweest en had hij het inbreken in zijn huis wel verhinderd. Daarom moeten juist jullie voorbereid zijn, omdat de Mensenzoon komt op een uur waarop je het niet verwacht.
Acclamatie za: Laat komen, Hij die komen zal – zo: Blijf niet staren op wat vroeger was

Overweging
Vol verlangen keek de gemeenschap van Mattheüs uit naar de nieuwe wereld. Het kan hen niet snel genoeg gaan. Het is een moeilijke tijd. Als er een God is, waarom grijpt hij dan niet in?
Dat was ook de vraag in de Tweede Wereldoorlog. 6 miljoen joden omgebracht. En het is de vraag van mensen in Mosoel en Aleppo.
Ook in onze westerse wereld zijn er mensen die snakken naar verandering. Al gaat het weer goed met de economie, komen er banen, dat geldt niet voor iedereen. Veel werk wordt nu gedaan in het buitenland of door robots, tot in de zorg toe.
13 % van de kinderen leeft in armoede. Gelukkig ben ik jarig in de vakantie, zegt één van deze kinderen. Ik hoef dan niet te trakteren in de klas.
Grote delen van de welvarende VS lijken op een ontwikkelingsland. Politici hebben al zo lang beloofd dat het beter zou worden, maar er zijn te veel mensen die het niet redden. En ook de mensen voor wie het nog wel lukt, maken zich zorgen. Het duurt te lang, daardoor voelen mensen zich niet gezien en gehoord. Het is alsof ze er niet meer bij horen, hoe ze ook hun best doen. Of hun land hun land niet meer is.
Daarom zijn er nieuwe leiders gekomen die de onvrede aanvoelen. Die oog hebben voor de zorgen, het gebrek aan waardering van gewone mensen. Ze spreken de taal van het volk, nieuwe woorden die verandering beloven. Die hen het gevoel geven dat ze erbij horen. Ze beloven dat het goed zal gaan met vergeten mensen, vooral mannen, die in het eigen land geboren zijn. Mensen die elders geboren zijn, worden als vijanden gezien. Bovendien worden ook de mensen die het nu voor het zeggen hebben in de politiek en in de media aangevallen. De woorden van de nieuwe leiders zijn woorden die verdeeldheid zaaien tussen groepen mensen die het moeilijk hebben. Hun woorden bouwen muren tussen mensen.
Maar dit is niet de nieuwe wereld waar Bonhoëffer naar uitziet. Hij verlangt niet naar een sterke leider. Het woord waarop Bonhoëffer hoopt, is een woord dat van God komt. Eeuwenoude woorden die in elke tijd door mensen vertaald moeten worden naar de situatie van nu. Het is steeds opnieuw een zoeken naar nieuwe woorden. Woorden die ingaan tegen krachten die mensen uit elkaar spelen, de ander als vijand doen zien en die maken dat mensen die anders zijn bedreigd worden, gevaar lopen. Wij houden niet zo van een God die oordeelt, maar een God die alles maar goed vindt, dat kan toch niet. Er moet stelling genomen worden tegen wat zo veel kapot maakt. We moeten ons meer oefenen in het beoordelen van situaties om het gevaar te kunnen afwenden, om recht te doen aan mensen voor wie het leven veel te zwaar is.
We hebben woorden nodig die mensen verbinden over de grenzen van afkomst heen, over de grenzen van arm en rijk, veel geleerd en minder geleerd. Woorden die mensen het gevoel geven samen te werken aan een land dat goed is voor alle inwoners.
Het was schokkend voor Bonhoëffer dat de kerk die woorden tegen het nationaalsocialisme niet sprak. Mensen schrikken terug voor een woord waarmee je tegen de meerderheid in gaat. Dat is gevaarlijk voor jou als persoon, maar ook voor de kerk. Stel je voor dat de kerk verboden wordt en de gelovigen vervolgd. De kerk kiest voor het eigen voortbestaan, is te veel vervlochten met de bestaande orde.
Misschien zal het woord klinken in een taal die niet religieus is, zegt Bonhoëffer. Een taal met de bevrijdende kracht van de woorden van Jezus..
Bonhoëffer hoorde ze niet en toch vertrouwde hij dat er een tijd zou komen dat het woord wel zou klinken. omdat het woord een woord van God is en niet kan zwijgen. In een tijd die winter lijkt voor de onderlinge verhoudingen tussen groepen, zijn er positieve krachten die op het juiste moment zichtbaar worden. Ze lijken op knoppen aan de vijgenboom. Nieuw leven, nog verborgen.
Woorden, gebaren, initiatieven die lijken op het bouwen van een ark, zonder dat er water in de buurt is, maar die ons zullen brengen naar het land waar we zo naar uitzien.
Jesaja ziet het voor zich. Hij ziet voor zich hoe volken samen naar de stad van vrede komen, nota bene Jeruzalem, die stad waar het wel nooit vrede lijkt te worden. Dat land dat in brand staat. En toch of juist daardoor heeft de Eeuwige die stad uitgekozen. Een stad waar mensen geraakt worden en zoeken naar de weg die vrede en gerechtigheid brengt. Daar zien ze de weg voor zich zien die ze moeten gaan: hun wapens wegdoen, ophouden met elkaar te bestrijden, ophouden om te proberen om het grootste en rijkste land te willen zijn. Voortaan werken ze samen en zetten ze dat geld in voor het bestrijden van de honger, voor onderwijs en gezondheidszorg. Geen kind groeit nog op in de oorlog.
Kom, zegt Jesaja, laten we vast die weg opgaan. We hoeven niet te wachten tot het klaar is.
We kunnen nu al handelen als burgers van een nieuwe wereld.
Dat is ook wat we van Jezus via Mattheüs horen.
Het is de hoogste tijd voor een wereld waarin mensen zich met elkaar verbonden voelen in plaats van elkaar als vijand zien.
En al zie je het soms niet: het is al begonnen. Er zijn al mensen mee bezig. Zoals er nieuw leven in de knop van de vijgenboom zit.

Het zijn vaak jonge mensen die op een nieuwe manier denken. Die in de politiek niet één leider willen, maar met een groep laten zien waar ze voor staan.
Ik zie het bij de jonge theoloog, Rikko Voorberg die woord en daad met elkaar verbindt, op een nieuwe manier over God spreekt, in heilige woede ontsteekt over onrecht en vervolgens in beweging komt.
Mensen zoals hij kunnen anderen stimuleren om hun woede om te zetten daden die onze samenleving menselijker maken.
Maar de verandering zal niet vanzelf gaan, zegt Jezus. Niet iedereen loopt warm voor woorden die mensen met elkaar verbinden. Niet iedereen wil een naaste die Samaritaan, Palestijn of Marokkaan is. Niet iedereen in een bevoorrechte positie wil die positie opgeven. Je zult moeten kiezen. Kies je alleen voor mensen uit de eigen groep die het moeilijk hebben? Of probeer je naast al die mensen die het moeilijk hebben te staan. Zeg je: na mij de zondvloed of zet je je in voor het behoud van moeder aarde.
Er zullen mensen zijn die zich laten meenemen door het visioen van vrede en er zullen mensen achterblijven, alleen maar bezig met eten en drinken, met hun eigen clubje.
Maar wat er ook gebeurd is in de wereld, de woorden van Jezus zijn bewaard gebleven en klinken nog altijd. Roepen ons op om op weg te gaan naar de nieuwe wereld voor álle mensen.

Geloofslied za: Gij komt tot ons – zo: Woord door klank

Voorbeden
Wij bidden in een tijd van harde woorden
en dodelijke daden
om tederheid van taal
warmte van stem
Een plek om op adem te komen
mensen om bij thuis te zijn.

Luister Heer

Wij bidden voor mensen in gebieden waar de bommen spreken
en woorden verstommen
dat er in de kapotte steden tekenen van hoop mogen worden opgericht

Luister Heer

Wij bidden voor Israëli’s en Palestijnen
Voor de slachtoffers van de branden
En voor de angst voor Israëlische reacties.

Luister Heer

Wij bidden voor mensen op zoek naar een veilig bestaan
mensen zonder werk, zonder huis, zonder land
of mensen die bang zijn dit alles te verliezen
dat zij mensen mogen vinden
met wie ze samen kunnen bouwen
aan een wereld van vrede en recht.

Luister Heer

Om die lieve vrede
Bidden wij om mensen met inzicht in wat er mis is
Met genoeg moed om in verzet te gaan
Mensen die anderen aansteken
met hun geloof in een nieuwe wereld

Luister Heer

Intenties
Lied: Voor uw aangezicht

Tafelgebed
Wij danken u dat u een moeder en vader wilt zijn,
voor mensen van allerlei kleur, overal vandaan
en ons zo maakt tot één grote familie,
mensen heel verschillend en toch als broers en zussen,
met elkaar verbonden om van elkaar te leren om mens te zijn
dat u ons roept om ons brood en ons leven te delen met elkaar,

Wij danken u voor Jezus van Nazareth,
mens onder mensen,
in wie u zichtbaar werd, als de nabije,
hij was begaan met ons,
als broer uit één familie,
verbonden en betrokken
in verzet tegen wat mensen klein maakte
bevrijdend en helend ging hij ons voor,
op weg naar een wereld waarin ieder mens
gezien en gehoord wordt

Daarom zijn wij hier bijeen,
zoals die laatste avond.
het was op het feest van de bevrijding,
hij nam het brood, brak het en zei:
Dit is mijn leven voor jullie.
En Hij vroeg ons te doen
wat hij heeft gedaan:
om niemand je vijand te noemen,
maar iedereen je vriend
het leven te delen met elkaar.
Na de maaltijd nam Hij de beker en zei:
Dit is het teken van onze verbondenheid
Van ons gezamenlijk verlangen naar een nieuwe wereld.
die van ons samen is
teken van liefde sterker dan de dood.
Blijf met elkaar je brood en je leven delen

Daags daarna is Jezus gestorven
maar niet voorgoed.
Telkens als wij samen zijn,
als een wereldwijde familie aan één tafel,
ontmoeten wij Jezus,
in het delen van brood en wijn,
voelen we ons door Hem
en met Hem verbonden,
herkennen we Hem in elkaar.
Zo houden wij zijn geest levend,
zo kunnen wij leven in zijn geest.
Verbonden met elkaar en met Hem,
bidden we samen het gebed dat Jezus ons gegeven heeft:

Vredeswens
Ondanks wat we in de wereld zien, geloven wij
in de kracht van liefde en vriendschap,
die geweld en onrecht doen verdwijnen.
Wensen wij elkaar de vrede toe.
Vredeslied za: Waar vriendschap heerst en liefde – zo: Dona nobis pacem

Iedereen wordt van harte uitgenodigd om brood en wijn te delen.
Communielied za: De wijze woorden – zo: Dauwt hemelen van omhoog

Dankgebed
God die mensen recht doet,
Wij danken u dat wij het brood mochten delen
brood om samen op weg te gaan
voor de wijn die smaakt naar de nieuwe wereld
Wij danken voor ons samenzijn
voor mensen om ons leven mee te delen
en de toekomst te vieren

Mededelingen en bloemetje

Slotgedachte De fantasie
De fantasie gelooft nooit in het kwaad
En mikt altijd op het goede.
De fantasie zal nooit zeggen:
“Oorlog is er immers altijd geweest!”
Ze blijft gespitst op vredeskansen.
Ze weet van de slang
maar wedt op de duif.
De fantasie is verliefd op de goede afloop
en altijd ontvankelijk voor nieuwe invallen.
De liefde is haar oorsprong,
De hoop haar toekomst.
Fantasie schrijft niets of niemand af,
maar steekt haar omgeving aan
met geluk en mededogen.
Ze houdt overal een belofte open
die haar door God is ingefluisterd:
Zie ik maak alle dingen nieuw,
begin er maar vast mee.

Zegen
Dat je ervaren mag dat de Eeuwige met je mee gaat
op jouw weg naar de nieuwe wereld
als een bron van hoop en kracht
Dat je in deze Adventstijd steeds meer licht mag ontdekken
En dat je je omringd mag voelen door medereizigers
die je helpen het visioen levend te houden
Wees gezegend, wees tot zegen voor mensen op jouw weg.
In de naam van de Vader…….

Slotlied za: Nu daagt het is het oosten – zo: In de hemel onze vader