Vrede verbindt

San Salvatorgemeenschap 17 -18 sept 2016
Thema: Vrede verbindt
Voorganger: Franneke Hoeks
Muzikale ondersteuning:

Openingslied za: Vrede voor jou hierheen gekomen –
zo: Wij wisten dat het moest bestaan

Openingswoord
Wat fijn om u hier te zien. Bekenden en onbekenden. Naar hier gekomen voor een uur van verhalen, van zingen, van bidden, van dromen over een wereld van vrede. Een wereld waar het goed toeven is. Welkom allemaal op deze plek waar we dit uur de vrede dromen.
Dit weekend begint de vredes week. De 50ste vredesweek. Kerken in heel Nederland vieren deze week de vrede. In onze stad bidden kerken en gemeenschappen speciaal vandaag voor de vrede. Dat is een mooi teken, een klein teken van verbinding, een teken van hoop.
Vrede vieren klinkt een beetje naïef in een wereld waarin we dagelijks overspoeld worden door berichten over oorlog en geweld. Mensen die de oorlog ontvluchten kloppen bij ons aan. Geen ver van mijn bed show, maar oorlog raakt ons allemaal. Vrede raakt ons allemaal.
Vrede verbindt is het thema dat PAX aan deze vredeweek meegaf. En wij gaan met elkaar dit uur op zoek naar verbinding en vrede.

Gebed
God, jij visioen van Vrede, maak het stil in ons
opdat wij kunnen luisteren naar jouw woord.
Verstil het rumoer in ons binnenste,
op dat er ruimte ontstaat voor dat wat vrede brengt.
Ga met ons mee dit uur,
wees steun en toeverlaat in moeilijke tijden
in de naam van de eeuwige
die we noemen vader/moeder, zoon en goede geest.

Acclamatie za: Vrede voor jou en alle goeds je vrienden – zo: Gij moet het eenzaam laten
Inleiding op de lezingen
De komende weken gaan in de verhalen uit het Oude Testament op pad met Jacob. Vandaag maken we kennis met deze aardsvader van het Joodse volk. De komende weken volgens we hem op zijn weg. De evangelist Lucas laat Jezus het verhaal vertellen van een rentmeester die het met wetten en regels niet zou nou lijkt te nemen.

1e lezing: Genesis 25
Dit zijn de nakomelingen van Isaak, de zoon van Abraham. Abraham verwekte Isaak.
Isaak was veertig jaar toen hij Rebekka, de dochter van Betuël, de Arameeër uit Paddan-Aram, de zuster van de Arameeër Laban, tot vrouw nam.
Isaak bad vurig tot de heer omdat zijn vrouw onvruchtbaar bleef. De heer verhoorde zijn gebed en zijn vrouw Rebekka werd zwanger.
Maar toen de kinderen in haar schoot tegen elkaar stootten, dacht ze: ‘Als het zo gaat, wat staat mij dan te wachten?’ Daarom ging zij de heer raadplegen.
En de heer sprak tot haar:

‘Tweevolken zijn het, die u draagt;
twee volksstammen die al in uw schoot uiteengaan.
Een van de twee zal machtiger zijn:
de oudste zal dienstbaar zijn aan de jongste.’

Toen de tijd van de bevalling was gekomen, was er inderdaad een tweeling in haar schoot. De eerste die tevoorschijn kwam was rossig en van top tot teen zo behaard als een mantel; hij kreeg de naam Esau. Na hem kwam zijn broer tevoorschijn. Hij hield met zijn hand de hiel van Esau vast; om die reden kreeg hij de naam Jakob. Isaak was zestig jaar, toen zij geboren werden. Toen de jongens groot geworden waren, werd Esau een kundig jager, een man die altijd in het veld was. Jakob daarentegen was een rustig man, die bij zijn tenten bleef. Isaak had een voorkeur voor Esau, want hij at graag wildbraad; maar Rebekka hield meer van Jakob.
Toen Jakob eens aan het koken was, kwam Esau uitgeput van een van zijn tochten terug. Hij zei tegen Jakob: ‘Geef mij eens gauw wat van die rode brij, want ik ben doodop.’ Zo kreeg hij de naam Edom. Jakob antwoordde: ‘Dan moet je mij je eerstgeboorterecht verkopen.’ Daarop zei Esau: ‘Man, ik ga dood, wat kan mij mijn eerstgeboorterecht schelen?’ Jakob drong aan: ‘Zweer daar dan eerst een eed op.’ En Esau legde de eed af en verkocht zo zijn eerstgeboorterecht aan Jakob. Toen gaf Jakob hem brood en linzenbrij. Hij at en dronk en ging weer weg. Zo weinig gaf Esau om zijn eerstgeboorterecht.
Lied za: Broeder, zuster, vrede voor jou, – zo: Wie mag te gast zijn

2e lezing: Lucas 16,1-10
Jezus zei nu tegen zijn leerlingen: ‘Een rijk man had een rentmeester, maar hij kreeg klachten dat die zijn bezit verkwistte. Hij riep hem bij zich en zei: “Wat hoor ik daar over u? Ik wil dat u rekenschap aflegt, want zo kunt u geen rentmeester blijven.” De rentmeester zei bij zichzelf: “Wat moet ik doen? Mijn heer ontneemt mij het beheer. Spitten kan ik niet, en bedelen, daar schaam ik me voor. Ik weet al wat ik moet doen om te zorgen dat ze me, na mijn ontslag als rentmeester, in hun huis ontvangen.” Een voor een liet hij de pachters van zijn heer bij zich komen. Tot de eerste zei hij: “Hoeveel ben je mijn heer schuldig?” Die antwoordde: “Honderd vaatjes olijfolie.” Hij zei: “Hier is het contract, ga zitten en maak er vlug vijftig van.” De volgende vroeg hij: “En jij, hoeveel ben jij hem schuldig?” Die antwoordde: “Honderd zakken tarwe.” De rentmeester zei tegen hem: “Hier is je contract, maak er tachtig van.” De heer prees de gewiekste aanpak van de onrechtvaardige rentmeester. De kinderen van deze wereld gaan onderling immers handiger te werk dan de kinderen van het licht. Ook Ik zeg jullie: maak je vrienden met behulp van de geldduivel; als die je dan ontvalt, zullen ze je ontvangen in de eeuwige tenten. Wie betrouwbaar is, is betrouwbaar in het klein en in het groot, en wie in het klein onrecht doet, doet het ook in het groot. Als jullie met de geldduivel onbetrouwbaar zijn geweest, wie zal jullie dan het ware goed toevertrouwen? En als jullie niet te vertrouwen zijn geweest met andermans goed, wie zal jullie dan toevertrouwen wat jezelf toebehoort? Geen knecht kan twee heren dienen, want hij zal of de een verfoeien en van de ander houden, of zich hechten aan de eerste en de ander verachten. Je kunt niet tegelijk God dienen en de geldduivel.’
De farizeeën, die op geldbelust zijn, hoorden dit alles en lachten Hem uit. Hij zei tegen hen: ‘U wilt bij de mensen voor rechtvaardig doorgaan, maar God kent uw hart; wat de mensen hoogschatten, is een gruwel in Gods oog. De Wet en de Profeten gaan tot Johannes; sindsdien wordt het koninkrijk van God verkondigd en iedereen staat te dringen om erbinnen te komen. Maar nog eerder vergaan hemel en aarde dan dat een letter van de wet vervalt.
Acclamatie za: Uw woord is lamp voor mijn voet – zo: Uw woord is gehoord verstaan

Overweging
Een verhaal over twee broers, bij wie het niet loopt zoals het hoort en een verhaal over een foute rentmeester en die verhalen lezen we vandaag in het licht van vredeszondag.
De geboorte van twee zonen. Samen in de moederschoot. Een vredig beeld maar nog in de schoot geborgen is er sprake van tweespalt en conflict. Het rommelt vanaf de allereerste levensvonk rommelt het tussen die twee. Zelfs in het geboortekanaal woedt de strijd. Jacob houdt de hiel van zijn oudere broer vast in deze geboortewedstrijd. Wie is de eerste? Is het, als we heel eerlijk zijn, niet iets wat in ons mensen zit, dat verlangen om gezien te worden, gehoord te worden er te worden op de eerste plaatst te staan voor iemand.
Het blijken twee totaal verschillende jongens. De een stoere buitenman, een rauwdouwer, de ander een zachte, rustige huiselijke man. Een grotere tegenstelling is niet mogelijk. De ouders hebben hun voorkeur: Esau is de lieveling van vader Isaac en Jacob de oogappel van moeder Rachel. Deze voorkeuren doen de relatie tussen de twee geen goed. Spanningen binnen een familie, daar kan niets goeds van komen.
Esau is impulsief en denkt niet verder dan de dag van vandaag. Honger. Ik moet nu eten. De link met onderbuikgevoelens die meer en meer het ritme en de regels van de manier waarop wij samenleven lijken te bepalen, is snel gelegd. Zonder verder na te denken verkwanselt Esau zijn eerste geboorterecht voor een kom linzensoep. De onderbuik heeft gesproken. Ook Jacob lijkt geen aardsvadermateriaal. Hij weet zijn broer op slinkse wijze het geboorterecht te ontfutselen.
Slinks is ook de rentmeester uit ons Evangelie. Hij heeft er een zootje van gemaakt en de besognes van zijn meester slecht behartigd. Het huismeesterschap deugt niet, is scheefgegroeid en moet worden rechtgezet. De huismeester wordt ter verantwoording geroepen. Het lijkt voor de huismeester een wake-up call. Ingegeven door een gevoel van zelfbehoud gaat de rentmeester aan de slag om de foute verhoudingen te rechten. Dat vind ik prachtig aan dit verhaal. De rentmeester, zo fout als hij is, neemt het heft in eigen hand en gaat tot actie over. Hij sjachert met de mensen die schulden hebben en het lijkt allemaal een beetje oneerlijk te gaan. Die moet zoveel terugbetalen de ander zoveel. De rentmeester lijkt te kijken naar wat mogelijk is en lijkt zo uit te gaan van een menselijke maat. Ondanks de dubieuze motieven wordt onze rentmeester geprezen door zijn baas. Door deze nieuwe houding ontstaat er voor alle partijen ruimte en dus leven. Een voorbeeld verhaal van hoe om te gaan met geld en vermogen. In een goed huishouden – lees een goede samenleving – gaat het niet om gewin, om meer, meer, meer. Het gaat erom dat we wat hebben op een goede en verantwoorde manier inzetten voor dat wat het leven dient.
In onze huidige wereld zijn er nog te veel huismeesters die verkwistend te werk gaan. Te weinig oog hebben voor het belang van wie minder heeft, het grote belang, het belang van ons allemaal, het belang van onze aarde. Het is tijd voor huismeesters (groot en klein) die door hun omgang met geld het zicht op de hemel dichterbij brengen.
Verhouding tussen mensen en financieel gewin zijn belangrijke factoren in oorlogssituaties. Ik ben geen deskundig op dit vlak. Mijn kennis komt van kranten, nieuws van vredesorganisaties en het journaal. Hoe heeft het toch zover kunnen komen, denk ik dan. Hoe kan het zijn dat mensen elkaar naar het leven staan. Dat dat gevoel van “de eerste zijn” zo verdedigt moet worden dat anderen daarbij het leven moeten laten. Ik snap het niet en wil het niet snappen.
In goede verhouding samenleven is af en toe best een klus. Dat geldt voor families, voor je werk, voor buurten, voor de politiek. Ik ben heel eerlijk… ik vind het som bijzonder moeilijk om voorbij het gevoel van gelijk hebben, de eerste zijn te komen. Dat speelt dan alleen nog maar in mijn eigen leventje. We zijn allemaal menselijk, klein menselijk soms. Ook de hoofdpersonen van vandaag zijn mensen zoals wij. Niet perfect, gewoon mensen. Niet groter en kleiner dan wij zijn. En dan denk ik aan de wereldleiders, vredestichters die al die draden van verwarring, belangen, conflicten, moeten zien te ontwarren in de hoop dat er nieuwe ruimte ontstaat. Ruimte die voorbij het eigenbelang. Ruimte voor verbinding. Die ruimte ontstaat waar mensen zich verbinden. Die ruimte ontstaat misschien wel hier. Vrede verbindt- Verbinding brengt vrede.
Geloofslied za: Hoe ver te gaan – zo: Gij die van ons verlangt een nieuw lied

De gaven worden klaargezet
Lieve mensen, wij gaan de tafel klaarmaken. Een tafel van verbinding, een tafel van vrede. U kunt meewerken aan alles waar deze tafel voor staat. Als gemeenschap willen een plek van vrede zijn, door met elkaar te laten zien dat het anders kant. Door uw bijdrage wordt werk en activiteiten vanuit deze gemeenschap mogelijk en zo kunnen we samen een lichtpuntje zijn.

Er wordt gecollecteerd

Voorbede
God van vrede en verbinding,
In een wereld die bol staat van conflicten
leggen wij onze woorden voor jou neer.
Wij bidden voor mensen, groot en klein, in oorlogsgebieden.
Met name voor de bevolking van Syrie
waar het geweld niet te stoppen lijkt.
Laat ons gebed, hier, een teken zijn hoop op vrede.

Dans nos obscurités

God van vrede en verbinding
wij bidden voor vluchtelingen, klein, groot, jong, oud
op de vlucht voor oorlog en geweld, ,
zoekend naar onderdak en een hoopvolle toekomst.
Dat zij vrede mogen ervaren
bij alle mensen die hen omarmen.

Dans nos obscurités

God van vrede en verbinding
Wij bidden voor alle voorvechters voor vrede. Organisaties al Pax en kerk en vrede die vredeswerk mogelijk maken in oorlogsgebieden. Mensen die in onmogelijke situaties blijven werken aan vrede en die soms met hun vrijheid of leven moeten bekopen.

Dans nos obscurités

God van vrede en verbinding
Wij bidden voor onszelf, zoekers, dromers en doeners die samen San Salvator proberen te zijn. Laat ons verbinding zoeken in het leven van alledag. Laat onze eenheid er een zijn die gekleurd wordt door de veelheid die we met elkaar zijn.
Wij bidden voor alles wat ons bezighoudt en voor wat is toevertrouwd aan de bladzijden van dit boek.
We bidden voor alle mensen die op weg naar een bestaan in vrede het leven moesten laten en voor mensen die ons zijn ontvallen, dierbaren die we in ons hart met ons meedragen.

Dans nos obscurités

Tafelgebed
Verzameld om deze tafel, danken wij Jou,
God van mensen,
Bron van ons bestaan,
voor het leven ons aangereikt,
voor mensen begaan met anderen,
voor de rijkdom van de natuur,
voor alles wat we mogen oogsten,
de vruchten van onze handen
de vruchten van jouw geest
vrede, vriendelijkheid en vreugde.

Gezegend Jij,
die ons oproept en aanspreekt,
het visioen van liefde waar te maken.
Gezegend Jij, die gesproken heeft in Jezus,
die leefde als mens onder mensen,
die opkwam voor de verstotene,
die recht deed aan elke mens,
de laatste en de eerste,
die zijn leven deelde tot het einde toe.

Want op de laatste avond van zijn leven,
heeft Hij ons zijn lijf en ziel
voor eeuwig gegeven.

In het bijzijn van zijn vrienden
heeft Hij brood genomen,
dankte voor het brood,
brak het en deelde het aan zijn vrienden
met de woorden:
‘Neem en eet van dit brood,
dit is mijn leven, ik geef het aan jullie.’

Ook nam Hij een beker,
sprak een dankgebed,
en zei tot zijn vrienden:
‘Drink hieruit en proef van mijn liefde,
zodat mijn vreugde in jou zal zijn
en haar volheid bereikt.
Heb elkaar lief, zoals ik jou heb lief gehad.’

Zo heeft Hij zich aan ons gegeven,
als levend brood.
Zo leeft Hij in ons midden, als Gods woord.
Zo wordt zijn droom onze droom,
een visioen van vrede,
een visioen van gerechtigheid
voor elke mens hier op aarde.

In die Geest gaan wij op weg,
om te werken aan de kleine en grote vrede,
in verbondenheid met elkaar,
in verbonden met Jezus
en zo verbonden
met Jouw vredelievende nabijheid.

Daarom willen wij bidden
woorden van vrede, woorden van toekomst.
Onze Vader

Vredeswens: een gedicht van Felica Dekkers uit de PAX liturgie krant
Als vrede uitzichtloos lijkt
omdat er geen eind aan de conflicten komt,
als vrede jou ongemakkelijk schijnt
omdat het je eigen plek bedreigt,
als vrede geen vrede blijkt
omdat wij ons vanbuiten
én vanbinnen wapenen…,
laten we dan terugkeren
naar het begin van vrede:
die ene hand die, wederzijds,
– aarzelend maar hoopvol –
naar de andere reikt…

Laten wij vanuit de gedachte dat iedere uitgestoken hand een begin van vrede is, elkaar hier vandaag vrede en alle goeds toewensen.
Vredeslied za: De vrede, de vrede zal zijn – zo: Ubi Caritas

Iedereen wordt van harte uitgenodigd aan de tafel van brood en wijn.
Communielied za: Wie ten einde toe – zo Zij die stom zijn

Gebed
Dank voor dit moment van breken en delen.
Gebrokenheid werd verbinding en delen maakte ons zacht,
zacht voor jou zacht voor elkaar in jouw lieve naam.

Mededelingen

Slotgedachte: van Thich Nath Tan
Als je denkt dat vrede en geluk ergens anders zijn en je rent er achteraan, zul je nooit aankomen. Alleen wanneer je beseft dat vrede en geluk hier in dit moment beschikbaar zijn, zul je in staat zijn je te ontspannen. In het dagelijks leven is er zoveel te doen en zo weinig tijd. Je voelt je misschien gedwongen de hele tijd te rennen. Stop er gewoon mee! Raak de diepste grond aan van het huidige ogenblik en je zult ware vrede en vreugde aanraken.

Zegenwens
God van vrede en verbinding.
Jij bent bij ons
waar wij nu zijn
in het heden.
Jij bent achter ons
vanwaar wij ook komen
met al ons verleden.
Jij bent vóór ons
waarheen we ook gaan
van hier.
God van vrede en verbinding
Wees onze reisgezel
en wijs ons wegen ten goede
in de naam van de Vader, Zoon en goede geest. Amen

Slotlied za: Komen ooit voeten gevleugeld – zo: Zeg nooit: Onze wereld is gebroken