San Salvatorgemeenschap 13 – 14 mei 2017
Thema: Onze moeder aarde
Voorgangers: Maria van den Dungen, Marie-Teres Wierenga en Fiet Vreeburg
Muzikale ondersteuning: Melodiek
Openingslied: Dit huis is een huis
Welkom en inleiding
Welkom iedereen die vandaag hier aanwezig is.
Allemaal gegroet met een lied, dat de toon zet van ons samenzijn, van ons als gemeenschap, van ons als zoekers en dromers, maar ook van doeners. Allemaal mensen, bezig met het leven en wat ons daarin gaande houdt.
Vandaag is het moederdag, deze viering is voorbereid door 3 moeders, moeders van moeders zelfs. Het beeld van de moeder staat heel dicht bij het leven. Zij zorgt dat mensen, die aan haar zijn toevertrouwd, kunnen bestaan: dat hun leven gedragen wordt.
Wij zijn een stukje van de aarde en moeder aarde is de moeder van ons allemaal, daarom zal deze viering een ode zijn aan haar.
Moge dit uur ons hart verwarmen, ons bloed doen stromen en ons richten op onze oorsprong en bestemming.
En dat doen we : In de naam van de Vader, de Zoon en de heel-makende Geest.
Laten we stil zijn en dan onze viering beginnen met een gebed
Jij, Vader, moeder, geest van het leven
Jij hebt ons in den beginne
uit aarde naar Jouw beeld geschapen
om elkaar te zijn tot zegen, zingen we immers.
om leven met elkaar te delen.
Wij leven op jouw aarde
die ons draagt, die ons voedt.
ons vaste grond geeft.
Breng ons in beweging , vragen wij,
maak ons los uit gewoonte en gewenning.
Zodat we de verbinding met de aarde ervaren
en ook voor haar en alle leven zorgen
Wees hier aanwezig, Geest van het Leven
Jij die ons met jouw liefde
de toekomst intrekt.
Acclamatie za: Onhoorbaar, onzichtbaar – zo: Wees hier aanwezig (refr.)
Eerste lezing: Tekst van André Kuipers
Toen ik in het ruimte station een baan om de aarde draaide, had ik pas echt door, dat we deel zijn van iets veel groters: Het is werkelijk een kosmisch gevoel dat je dan overvalt.
Dit gevoel kenmerkt zich door een ander, weidser perspectief: Vanuit de ruimte zie je nu eenmaal een veel groter plaatje. Planeet Venus verschijnt, vervolgens duikt de maan op, de zon laat zich zien, een komeet komt voorbij…. Ineens weet je dat je onderdeel bent van een stel bollen die om elkaar heen draaien en dat je dus deel bent van een zonnestelsel. Natuurlijk had ik dit al in atlassen en op plaatjes gezien, maar pas toen ik het echt zag en meemaakte, ontstond dit diepe besef.
Alle astronauten die ik ken, vertonen soortgelijk gedrag. Ik geloof dat het voortkomt uit een universeel verlangen verbinding te ervaren met datgene waar je vandaan komt en waar je bij hoort.
En in ons geval is dat de aarde. In de ruimte kom je er dus achter dat wij mensen bij uitstek aardbewoners zijn. Paradoxaal genoeg voel ik me dus nog meer verbonden met de aarde als ik er even niet ben. Zodra ik geland ben zoek ik de geur, de geluiden en de schoonheid van de natuur op, zodat ik thuis kom – op deze planeet en in mezelf.
Ik ben ook bezorgd: als je in de ruimte recht naar beneden kijkt, lijkt de aarde spectaculair, met geweldige kleuren. Zodra je erlangs kijkt, zie je een zwart heelal, een dunne dampkring – en dan voel je de kwetsbaarheid. De aarde is heel kwetsbaar, heel beperkt en beschadigd.
We beseffen te weinig dat we niet losstaan van de natuur maar er werkelijk onderdeel van zijn. Het is dus in ons eigen belang om weer in evenwicht te komen met de natuur. We hebben haar nodig, het is onze basis.
Tussenzang za: Hoe zal ik u blijven noemen – zo: De boom is de aarde dankbaar
Tweede Lezing Genesis 2, 5-10, 15-18
Toen God, de Eeuwige, aarde en hemel gemaakt had, was er op de aarde nog geen enkele struik, er groeide niet een gewas. Want hij had het nog niet laten regenen op de aarde. ook was er niemand die de bodem zou kunnen bewerken.
Maar een damp steeg uit de aarde op, de hele aardbodem werd vochtig. toen vormde God, de Heer, uit het stof van de aardbodem de mens en blies hem de levensadem in de neus. en zo kwam de mens tot leven.
In Eden, in het oosten, legde God, een tuin aan en plaatste daar de mens die hij gevormd had. hij liet er allerlei mooie bomen met heerlijke vruchten groeien. In het midden van de tuin stonden twee bomen: de vruchten van de ene boom konden de mens het eeuwige leven geven, die van de andere boom inzicht in goed en kwaad.
God plaatste de mens in de tuin van Eden om die te bewerken en onderhouden. Hij zei tegen de mens: ”Je mag eten van alle bomen in de tuin, alleen niet van de boom die inzicht geeft in goed en kwaad. Zodra je daarvan eet, zul je sterven.
Acclamatie za: Alles wat adem heeft love de Heer – zo: Gezegend zijt Gij
Overweging
Lieve mensen, Zoals gezegd is het vandaag moederdag, dan worden de moeders in het zonnetje gezet – en daar is niets tegen. Het beeld van de moeder staat voor het begin van ons als mens, staat voor zorg hebben voor het leven. Dat geldt evenzeer voor het vader-zijn: want ook door vaders wordt tegenwoordig “gemoederd”. En in de zorg en het onderwijs werken mensen jarenlang met hart en ziel voor wie aan hun zorg toevertrouwd zijn.
In de meimaand denken we ook aan Maria, de moeder van Jezus. Deze maand bij de Stiltekring voor de viering Meditatie met Maria.
Volgens de zanger Stef Bos is een navelstreng iets wat je nooit echt door kunt knippen. Een moeder blijft altijd groter dan jij: dat is een soort God, daar kom je uit voort. Een vrouw is een scheppende kracht. Ik zeg ook altijd: als God zou bestaan, is het een volstrekt belachelijk idee dat het een man is, aldus Stef Bos.
En zo komen we toch bij de schepping en onze aarde. In het deel van het scheppingsverhaal, dat we lazen, maakt god de mens uit aarde: ze zijn er dus een deel van. Hij plaatst Adam en Eva in een prachtige tuin met de opdracht de tuin te bewerken en te onderhouden.
Een verkeerde uitleg hiervan in het verleden is er mede verantwoordelijk voor geweest, dat de mens zich als heer en meester van de schepping ging gedragen. Alle leven was aan hem ondergeschikt. Waar deze opvatting toe heeft geleid is nu te merken aan de toestand van onze aarde, aan de ontbossing, de smeltende poolkappen en de vervuilde oceanen.
En dan vind ik de tekst van André Kuipers van een ontroerende kwaliteit. Hij belijdt openlijk zijn liefde voor de aarde en zijn gevoel van verbinding: “Ik ben onderdeel van iets veel groters.” Hoewel hij het zo niet zou benoemen is dit religieus – Religare betekent immers verbinden.
Gelukkig groeit er een bewustzijn dat je de waarde van het leven niet alleen in economische termen kunt vatten. Genieten mag, maar materiële welvaart is niet waar het in het leven om draait. We hebben ook een morele verantwoordelijkheid voor onze medemens en voor de natuur. Dat uitgangspunt moet onze omgang met mensen, dieren, natuur en bodemschatten bepalen.
Tussen 1987 tot 1992 vond het Conciliair Proces voor Gerechtigheid, Vrede en Heelheid van de schepping’ plaats, waar veel parochies en gemeenten aan deelnamen. Misschien deed U ook mee? Het toen ontstane bewustzijn is later wat weggezakt, maar heeft een boost gekregen door Paus Franciscus met zijn encycliek Laudato si. Hij wil daarin iedereen op onze planeet aanspreken over ons gezamenlijk huis. De leidraad van deze encycliek is de joods-christelijke scheppingsvisie, waarin de mens de zorg voor de aarde krijgt toevertrouwd, waarin alle schepselen met elkaar verbonden zijn en waarbij de natuur een collectief goed is dat aan de hele mensheid is toevertrouwd en waarvoor wij allen verantwoordelijk zijn.
Hij is uiterst kritisch op de politieke leiders die er niet in slagen om globale akkoorden af te sluiten die betekenisvol en efficiënt zijn. Zij kijken niet verder dan de eigen belangen en landsgrenzen. Maar ook de gewone mensen moeten soberder gaan leven omdat de planeet deze belasting niet meer aan kan.
We kunnen veel leren van de manier waarop de indianen in Z Amerika respect hebben voor de natuur. We hoorden daarvan voor het eerst op grotere schaal door het boek van Rigoberta Menchu, een mensenrechtenactiviste uit Guatamala. Deze mayavrouw won in 1992 de Nobelprijs voor de Vrede en beschreef hoe de gewoonten van haar volk doortrokken waren van respect voor de aarde. Wat soberheid en bewust omgaan met de natuur kunnen wij veel van hen leren. Deze mensen voelden zich niet de eigenaars, de meesters, maar onderdeel van het geheel, verbonden met alles wat leeft op aarde, maar ook met het water, de bossen en de bergen en vlakten.
Daarom zal -als klein cadeautje- Rhea Knipscheer voor ons een lied zingen uit Zuid Amerika over de liefde voor de bergen, u mag het refrein meezingen.
Als we zo zingen over de bergen kunnen we ook ons geloofslied zingen.
Geloofslied za: Wonen overal nergens thuis – zo: Ik heb lief de aarde en de mensen
De tafel wordt klaargemaakt en er wordt gecollecteerd.
Voorbede
Jij, Schepper, die ons roept bij onze naam,
Jij die ons nabij blijft en met ons mee trekt:
maak ons wakker en open onze ogen.
Laat ons jouw aarde aanzien.
Gij hart gij bron van leven
Jij, moeder van het leven, die ons lief hebt,
Jij. die ons draagt: adem over ons,
maak ons wakker en open onze handen.
Laat ons jouw schepping behoeden.
Gij hart gij bron van leven
Jij, Geest, adem van god,
jij kracht die ons leven doet:
maak ons wakker en open ons hart.
Leer ons de mensen lief hebben.
Gij hart gij bron van leven
Voor onze eigen intenties en die opgeschreven staan in ons boek willen we in stilte bidden…
Met onze overledene blijven we ons verbonden voelen.
Koester hen in Jouw warme licht.
Koester de namen
Tafelgebed
Van jou, God, is de aarde met al wat leeft en bloeit,
met al wat is en nog wordt, in zee, op land en in de lucht,
En wij, op deze aarde zijn allemaal mensen,
die hunkeren naar warmte, naar aandacht en liefde,
naar iemand, die er wil zijn, die méér is dan een naaste.
Laudate omnes gentes
Hoe kleurrijk ben jij, Enige, in alles en iedereen aanwezig,
De vonk van jouw Geest doet ons genieten van schoonheid,
maakt ons scheppend en creatief.
Telkens weet jij ons te verwonderen
met jouw zegen, voelbaar aanwezig
in die bevrijdende lach, in glimmende ogen,
de vreugde en het plezier, in humor en muziek.
Hoe kleurrijk ben jij, Enige, aanwezig in Jezus,
die ons voorging en zich verbond
met mensen om hen vrij te maken,
hun ogen te laten stralen,
mensen op te nemen in de kring,
hen aan te spreken op een manier
die klonk als muziek in de oren.
Laudate omnes gentes
Die de avond voor zijn sterven,
ons woorden gaf van troost,
door het brood te breken en te zeggen:
eet van dit brood,
dit is als mijn leven dat ik geef voor jou,
opdat jij volop zult leven.
Hij nam ook de beker, sprak zijn dank uit,
reikte hem over en zei:
deze wijn is als mijn liefde
drink ervan opdat mijn liefde
blijft stromen in jou.
Blijf dit doen om mij te gedenken.
Laudate omnes gentes
In Zijn geest willen we verder gaan,
willen we samen genieten,
er zijn voor elkaar,
in blije dagen verbonden,
in bange dagen elkaar dragend,
vertrouwend op Jou
wat er ook gebeurt: kome wat komt
In die geest bidden we samen
met woorden die Jezus ons heeft aangereikt.
Onze Vader
Vredeswens
Alles op deze aarde is met elkaar verbonden: de mens, de dieren en heel de natuur.
Alleen diegenen, die van de aarde houden en haar vol mededogen in hun armen sluiten zijn waardig om de hemel, maar ook de aarde te dragen…. en over te dragen aan volgende generaties. Dat kan alleen als wij in vrede met elkaar leven.
Wensen wij elkaar die vrede toe.
Lied za: Maak mij tot een bedding van uw vrede – zo Dona nobis pacem in terra
Uitnodiging
Brood en wijn, producten van onze aarde, waarvan wij mogen genieten.
Op voorwaarde dat we delen zoals Jezus voordeed. Iedereen dus uitgenodigd.
Communielied za: Wie als een God wil leven – zo: Wat in stilte bloeit
Gebed
Jij die alles hebt gemaakt,
wat leeft, groeit en bloeit.
generatie na generatie.
Wij danken jou voor zoveel rijkdom.
Tegelijk bidden we om kracht.
Kracht om te zorgen voor jouw schepping,
Kracht om er voor elkaar te zijn.
Amen.
Mededelíngen
Slotgedachte: uit ‘Verrukt’ van Hans Bouma
Gaat de zon
als een genade voor je op,
wieken de vogels
zwaar van vrede
welwillend door je bestaan,
vibreert de kosmos
ademt een verre
een zeer nabije God-
hoor je muziek
het wonder voltrekt zich,
verrukt kom je thuis
in het landschap van je ziel.
Zegen
Laten we ons openen voor de Levende,
openen voor haar scheppende energie.
Moge dan de aarde gezegend zijn
met alles wat we zijn
met alles wat we doen
alles, zonder geweld voor de ander en onszelf.
en dat
In de Naam van de Vader, de zoon en de heilige geest,
Slotlied za: In dit vlakke avond land -zo: Dat ik aarde zou bewonen