SAN SALVATORGEMEENSCHAP | 29 oktober 2023
Bouwstenen van liefde
Voorbereiding Corrie Dansen, Maria van den Dungen, Heleen Hendrikx, Marian Veenker & Franneke Hoeks | Lector Charles Verhoeven | Melodiek o.l.v. Marcel van der Maeden Piano Coby Wagemans
Gedicht
Het licht, jouw beeld,
de tijd,
alles verandert nu.
Ik kan je voetstap
niet meer horen
of iets nog van de warmte
in je kleren voelen.
En even weg zijn
om daarna weer
thuis te komen
zal je ook al
niet meer doen.
Daaraan zou ik
nu moeten wennen.
Maar wennen, vrees ik,
doet het nooit.
Misschien moet ik voortaan
met lege plekken leren leven.
Of zal ik in de kamers
van mijn ziel
de ramen openhouden.
En het licht steeds aan.
Want ergens in mij
woon je, spreek je,
lach je, zing je, wacht je.
Niets of niemand
die je daar ooit
weg zal kunnen halen. (Kris Gelaude)
Lied de woorden die wij spraken tot elkaar
Welkomstwoord
Bij het voorbereiden van een Allerzielenviering kijken we als gemeenschap terug op het afgelopen jaar. Van welke mensen namen we afscheid? Namen en gezichten komen voorbij. Dit jaar stierf Huub Oosterhuis. We zingen veel van zijn muziek en ook vandaag klinkt zijn taal in deze viering. Een man als Huub Oosterhuis is voor ons als gemeenschap een bouwsteen van Liefde, zoals zoveel mensen een bouwsteen van deze gemeenschap waren. Ieder op zijn of haar eigen manier.
We gaan door middel van muziek, stilte, verhalen, gebed en kaarslicht stilstaan, peinzen, mijmeren over wat het betekent bouwsteen van liefde te zijn.
We hebben de herinneringsboeken van onze gemeenschap op de tafel geplaatst. Hierin staan de namen van de mensen van wie we afscheid moesten nemen. Deze boeken liggen hier iedere keer als wij bij elkaar komen om te vieren. Op deze
manier geven we aan dat onze overledenen met ons verbonden blijven en onze herinneringen aan hen spiegelen het leven. In de ruimte hier hangen de namen van alle mensen van wie we als San Salvator in beweging afscheid moesten nemen. Dat lint zorgt voor verbinding tussen de namen want ieder mens is, was en blijft een bouwsteen van liefde.
We zijn ons op momenten van verdriet, afscheid en rouw misschien wel meer dan anders bewust dat taal, woorden altijd beperkt zijn. Soms zegt stil zijn meer dan wat ook. We maken het stil in deze ruimte, in onszelf.
Stilte
Gebed
Als wij bidden God, dan doen wij dat, omdat we beseffen dat er meer is dan voor onze ogen zichtbaar is. Dat jij er bent en dat jij groter bent dan ons hart.
Als wij bidden God, dan spreken we uit wat in ons leeft dit uur: Ons verdriet, onze eenzaamheid, onze vragen, onze toekomst.
Als wij bidden God dan luisteren we naar het geheim dat in ons woont. Jouw adem, eens gekregen, jouw kracht die leven doet, de stilte van ons hart waarin jij tot ons spreekt en ons bemoedigt.
Als wij zo bidden God, dan groeit in ons jouw weten, en ons vermoeden, dat niet de dood het einde is. Dat hoop op leven nooit vergaat en dat jijzelf die hoop en onze toekomst bent ook vandaag, de dood voorbij. Amen
Lied Wek mijn zachtheid weer
Wij ontsteken licht en gedenken:
Betty Clerkx
Maria Kruitwagen
Annie Geerts-Hoevenaars
Godelieve Stuyven-Wynants
Cisca Debets-Hazenbroek
Zr. Mien Westerlaken
Karel Bierlaagh
Anneke Stuyven
Josephine Heymeijer
Fons SchifferMaria Maas
Annie Dingemans
Toon Hoeks
Harry Tops
Zr. Anastatia Ruebsaet
Cocky Anderson
Lied: Koester de namen
Herdenken en herinneren – Licht
We lezen 1 Korinthe 13
Al sprak ik de talen van alle mensen en die van de engelen – had ik de liefde niet, ik zou niet meer zijn dan een dreunende gong of een schallende cimbaal. Al had ik de gave om te profeteren en doorgrondde ik alle geheimen, al bezat ik alle kennis en had ik het geloof dat bergen kan verplaatsen – had ik de liefde niet, ik zou niets zijn. Al verkocht ik mijn bezittingen omdat ik voedsel aan de armen wilde geven, al gaf ik mijn lichaam prijs om te worden verbrand – had ik de liefde niet, het zou mij niet baten.
De liefde is geduldig en vol goedheid. De liefde kent geen afgunst, geen ijdel vertoon en geen zelfgenoegzaamheid. Ze is niet grof en niet zelfzuchtig, ze laat zich niet boos maken en rekent het kwaad niet aan, ze verheugt zich niet over het onrecht maar vindt vreugde in de waarheid. Alles verdraagt ze, alles gelooft ze, alles hoopt ze, in alles volhardt ze.
De liefde zal nooit vergaan. Profetieën zullen verdwijnen, klanktaal zal verstommen, kennis verloren gaan – want ons kennen schiet tekort en ons profeteren is beperkt.
Dit is wat blijft: geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de grootste daarvan is de liefde.
Lied Liefde heeft geen longen
Overweging
Liefde. Heeft geen longen, niet een paar voeten, zongen we net. Liefde. Iedereen heeft er een beeld bij maar niemand kan het precies omschrijven. Liefde is geen wetenschap. Liefde heeft veel vormen – god zij dank. Misschien dat dichters en schrijvers het beste instaat zijn om iets de ziel van liefde te vangen.
Vandaag zijn we hier om stil te staan bij mensen die we missen; een levensgezel, een geliefde, een kind, een ouder, een vriend of …. Als iets van je liefhebt wegvalt voelen we gemis. De wereld is voorgoed veranderd en in het leven ontstaan lege plekken. We missen het mooie en worstelen soms ook met vragen en soms pijnlijke open eindjes. We moeten opnieuw onze weg in het leven vinden.
Als het woord liefde valt denken we vaak aan liefde tussen twee mensen. Natuurlijk is dat liefde. Of liefde tussen ouders en kinderen…. Ook dat is liefde. Maar ik denk dat Liefde ook meer is dan alleen dat. Liefde gaat wel over relatie met iets of iemand. Liefde heeft met verbinding, relatie en samen te maken. Verbinding met jezelf -ook dat is liefde, verbinding met mensen om je heen en misschien ook met dat ontastbare wat we niet kunnen vangen.
Liefde is geen zoetsappig poëzieplaatjes-woord. Liefde heeft soms pijnlijke kanten, maar geen mens kan zonder. Liefde kan veel verschijningsvormen krijgen. Aantrekkingskracht tussen mensen, erotiek en lijfelijkheid is een verschijningsvorm van liefde. Vriendschap, nabijheid, iets over hebben voor een ander, compassie; ook dat zou ik liefde willen nomen. Rechtvaardigheid, opkomen voor, strijdbaarheid zijn dan ook niet uitingsvormen van liefde.
Ach ik ga mij hier niet wagen aan de ultieme definitie van wat liefde is. Voor ieder van ons zijn de bouwstenen van wat Liefde is een beetje anders. We zitten allemaal anders in elkaar.
Dat liefde heeft denk ik altijd met verbinding te maken. Liefde die alleen maar om onszelf draait is geen Liefde met een hoofdletter. Het gaat bij Liefde altijd om de band een ander, met anderen, een band die verder gaat dan je eigen ik. Liefde verbindt en overstijgt. Het gaat erom dat we door liefde uit onszelf getrokken worden naar iets of iemand toe. Liefde is klein en groot tegelijk. Ze omvat alles en laat ons voelen dat we onderdeel zijn van iets dat groter is dan ieder van ons alleen is.
Als die ander, wie hij of zij ook voor je was, wegvalt doet dat pijn. Rouw wordt ook wel de achterkant van liefde genoemd. Liefde – dat hoor ik in de woorden van Paulus – is een de basis van goed leven. Wij kunnen pas worden wie we ten diepste zijn in relatie met een ander, met anderen. Liefde dus.
Met dood is die verbinding niet verdwenen. Rouwen is niet loslaten, maar is anders leren vasthouden. Dat is niet gemakkelijk en kost tijd. Iedereen heeft daarin zijn of haar eigen weg te gaan. Maar ik wens ieder van ons toe dat er mensen naast je staan, even of langer om je te laten voelen dat je niet alleen staat.
Hier dit uur zijn we hier even samen en staken we licht aan voor alle mensen die we missen. Dat licht verbindt ons met hen en met elkaar. Ze zijn niet verdwenen uit ons leven, uit wie we zijn, nee ze zijn in onze harten en gedachten. Die verbinding voorbij tijd en ruimte zetten we vandaag in het licht. We geloven – en geloven is niet zeker weten- in die verbinding.
Ergens in geloven is belangrijk of dat nu religieus is of niet. Ergens in geloven geeft je richting, dat wisten in de tijd van de eerste christengemeente al. En ook hoop zet mensen in beweging richting het goede leven voor allen, maar de liefde – ik ga daarin met Paulus mee – is het fundament waarop we staan. Liefde in de breedste zin van het woord is misschien wel de basis van alles. Liefde maakt het leven mooi. Liefde zorgt dat mensen tot bloei komen. Heb elkaar lief zei die man uit Nazareth, ooit tegen zijn vrienden. Heb elkaar lief want liefde is leven. Liefde leeft en overstijgt tijd en ruimte. Heb elkaar lief… want Liefde blijft.
Stilte
Geloofslied Op mijn levenslange reizen
Klaarmaken tafel | Collecte | Muziek
Voorbeden
Hier rondom de tafel maken we ruimte om te bidden voor wat ons nu raakt, even stil zijn om te danken en in stilte te tonen voor wat er leeft aan noden en behoeften in ons eigen hart.
Stilte
Tussen al deze kaarsen maken we ruimte voor nog drie kaarsen. Met deze eerste kaars gedenken we alle mensen die zijn omgekomen oorlog of geweld. We staan stil bij de mensen die slachtoffer waren van slavernij of klimaatverandering.
En we denken aan alle mensen die de macht hebben over het leven of de dood van anderen te beslissen. Dat zij vrede voor ogen houden.
Bij u is de bron van het leven 2x
Dit tweede licht is voor hen die op de vlucht gingen, op zoek naar een veilig bestaan en die bestemming nooit mochten bereiken. Dat zij, wat hun geloof of achtergrond ook was, nu in licht en vrede mogen zijn. Dat hun levens nooit vergeten worden.
Bij u is de bron van het leven 2x
Met deze derde kaars gedenken we hen die eenzaam zijn gestorven, dichtbij huis of waar dan ook in de wereld. Mensen niet meer gekend, genoemd, voorbijgelopen en voor altijd vergeten. Dat ook zij in Gods licht blijven leven.
Bij u is de bron van het leven 2x + canon
Tafelgebed
Om mensen willen wij Jou danken, mensen die met ons
verbonden waren. Hun levens zijn blijvend verbonden
met die van ons.
Om mensen willen wij Jou danken, mensen die met ons meegaan, om te lachen en stil te zijn, die ons ontvangen en liefde geven.
Om mensen willen wij Jou danken God, mensen die met ons aan tafel zaten, met ons brood deelden, lief en leed, vreugde en bezorgdheid.
Laat ons als mensen die samen-zijn ook die ene herinnering delen aan die mens die zoveel liefde en licht in zich droeg
dat wij ons daar nog steeds mee verbonden weten.
We denken hier aan hem die de avond voor zijn dood
brood in zijn handen nam, zijn dank uitsprak, het brak voor zijn vrienden, en zei: telkens als je eet van dit brood,
denk dan aan mij, met warmte en genegenheid,
opdat mijn liefde leeft in jou.
Zo nam Hij ook de beker, gaf die door aan zijn vrienden,
met de woorden, drink hieruit, tot vreugde van Mij,
blijft dat doen om mij te gedenken.
Zo gedenken wij hem en al onze lieve doden, niet door de leegte aan de tafel, maar door de volheid van hun bestaan.
Liefde gaat niet dood. Wat overblijft is liefde, Liefde waar we op kunnen bouwen Liefde die we mogen delen. Zo willen wij leven en bidden in zijn geest, met woorden die Hij ons gegeven heeft
Onze Vader die in de hemel zijt,
Uw naam worde geheiligd, Uw rijk kome.
Uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood,
en vergeef ons onze schuld
zoals ook wij aan anderen hun schuld vergeven.
En leid ons niet in bekoring,
maar verlos ons van het kwade.
Want van U is het koninkrijk
en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid. Amen.
Vredeswens | Vredeslied de Vogel
Uitnodiging aan de tafel | Instrumentale muziek
Lied Kom in mij
Gedicht
Het licht, jouw beeld,
de tijd,
alles verandert nu.
Ik kan je voetstap
niet meer horen
of iets nog van de warmte
in je kleren voelen.
En even weg zijn
om daarna weer
thuis te komen
zal je ook al
niet meer doen.
Daaraan zou ik
nu moeten wennen.
Maar wennen, vrees ik,
doet het nooit.
Misschien moet ik voortaan
met lege plekken leren leven.
Of zal ik in de kamers
van mijn ziel
de ramen openhouden.
En het licht steeds aan.
Want ergens in mij
woon je, spreek je,
lach je, zing je, wacht je.
Niets of niemand
die je daar ooit
weg zal kunnen halen. (Kris Gelaude)
Zegenwens
Mogen we op weg gaan
met licht in ons hart
en namen in onze ziel gegrift.
Mogen we op weg gaan
om zegen te zijn,
voor onszelf, voor elkaar
en voor de wereld,
steeds verbonden met
het grote geheel,
bron van liefde
die kennen als
Vader/moeder, Zoon en heilige Geest. Amen.
Slotlied Om warmte