Zondag 23 september 2018
Oecumenische viering San Salvator gemeenschap en Protestantse gemeenschap ‘s-Hertogenbosch
Thema: Generaties voor vrede.
Voorgangers: Franneke Hoeks en Ruud Stiemer
Muzikale medewerking: Melodiek o.l.v. Hans Waegemakers
VOORBEREIDING
Welkomstwoord (door de ouderling van dienst)
Stilte voor persoonlijk gebed
Aanvangslied: Lied 601 – ‘Licht dat ons aanstoot in de morgen’
Drempelgebed
Eeuwige God, al zolang bent U met ons onderweg. Vandaag staan wij hier op de drempel van Uw Huis en aarzelen om binnen te gaan. Uw vrede is zover te zoeken. Duisternis heerst op grote plekken. Mensen staan op tegen elkaar. Uw Schepping zucht en steunt. Ook persoonlijke zorgen en twijfels dragen wij met ons mee. Wij vragen U: wijs ons vandaag opnieuw Uw Weg van Vrede. Zet ons in beweging
naar U en elkaar toe. Wees aanwezig in ons zingen en bidden in uw Woord en in de stilte in het breken en delen, in het geven en ontvangen. Beziel ons met Uw Geest, Licht voor deze Viering, Adem voor Onderweg, Bron van ons Verlangen. Door Jezus Christus, onze Heer.AMEN
Bemoediging – door de ouderling
Kyriegebed – afgesloten met gezongen ‘Heer, ontferm U’
Levende Heer,
We verlangen naar vrede
en weten ons daarbij gedragen
door úw verlangen naar vrede,
naar een wereld,
waarin mensen elkaar in vrede ontmoeten
Het is verlangen – tegen de klippen op:
We zien de beelden van oorlog en geweld
Van mensen die nietsontziend
zich een weg banend naar eigen macht en eer.
We zien kapotgeschoten huizen en straten,
de verwoeste steden, de leegte,
verlatenheid, de verstikkende stilte.|
We zien de natuur,|
geschonden door geweld en vervuiling.
We horen de roep van mensen in nood,
die honger hebben en dorst
De roep van mensen op de vlucht
in bootjes over zee;
of wonend in vluchtelingenkampen,
zonder perspectief
We zien mensen, met hun hart op slot,
ogen en oren dicht,
bevreesd om eigen veiligheid,
bang om verlies van eigen ruimte
Dan slaat de schik ons om het hart
– ‘Zou het er ooit van komen?’
Houd dan in ons het vuur van de hoop brandende
Sterk onze handen, zodat ze niet van opgeven weten
Zo roepen wij tot U……
Glorialied: Gij zijt Gij ps.103
HET WOORD CENTRAAL
Groet
Gebed bij de opening van de Bijbel: lied 322- ‘ Die chaos schiep tot mensenland’
Gesprekje met de kinderen
Als Saar en opa gaan wandelen dan vindt ze het leuk om op z’n schouders te zitten; dan kun je alles beter zien en heel ver kijken. En zo zittend stelt ze hem allerlei vragen. Over toen hij kind was. Toen het oorlog was in Nederland en over de soldaten en de tanks. En of opa toen bang was.En ze vraagt: Waarom is het nog steeds oorlog, in landen ver weg?’En ze vraagt opa naar dat ‘Land van vrede’, waarvan vaak Opa vertelt ‘Waar ligt dat land? Kan ik het zien, zo hoog op je schouders?’ Opa zegt: als je goed kijkt kun je het zien, niet ver weg, voorbij de huizen en de flats, maar om ons heen. Dat land van vrede begint hier: Als we aardig zijn voor de andere mensen; als we de mensen groeten die we onderweg tegenkomen. En dat doen ze! Opa en Saar zegen tegen iedereen: Daaag! Goedemorgen! Daaag…’. En de mensen kijken verbaasd en sommigen moeten lachen om Saar en opa, en ze kijken blij…….
Kinderlied: lied 1014 – ‘Geef vrede door van hand tot hand ’ | De kinderen gaan naar hun eigen dienst
Epistellezing: Jakobus 3,16-4,6
Waar jaloezie en egoïsme heersen, vieren wanorde en allerlei kwaad hoogtij. De wijsheid van boven daarentegen is vóór alles uiver, en verder vredelievend, mild en meegaand; ze is rijk aan ontferming en brengt niets dan goede vruchten voort, ze is onpartijdig en oprecht. Waar in vrede wordt gezaaid, brengt gerechtigheid haar vruchten voort voor hen die vrede stichten. Waar komt al die strijd, waar komen al die conflicten bij u toch uit voort? Is het niet uit de hartstochten die strijd leveren in uw binnenste? U verlangt naar iets, maar krijgt het niet. U bent jaloers en moordlustig, maar bereikt uw doel niet. U bekvecht en twist met elkaar. U krijgt niets omdat u niet bidt. En als u bidt ontvangt u niets, omdat u verkeerd bidt: u wilt alleen uw eigen hartstochten bevredigen. Trouwelozen! Beseft u dan niet dat vriendschap met de wereld vijandschap jegens God betekent? Wie bevriend wil zijn met de wereld, maakt zich tot vijand van God. Denk toch niet dat dit loze woorden zijn in de Schrift: ‘Hij die ons het leven gaf, maakt er vurig aanspraak op; maar de genade die hij schenkt is nog groter.’ Daarom staat er: ‘God keert zich tegen hoogmoedigen, maar aan nederigen schenkt hij zijn genade.’
Lied: Dat duren zal, zolang er leven is
Evangelielezing: Marcus 9,30-37
Ze vertrokken uit die streek en reisden door Galilea, maar hij wilde niet dat iemand dat te weten kwam, want hij was bezig zijn leerlingen onderricht te geven. Hij zei tegen hen: ‘De Mensenzoon wordt uitgeleverd aan de mensen. Die zullen hem doden, maar na drie dagen zal hij uit de dood opstaan.’ Ze begrepen deze uitspraak niet, maar durfden hem geen vragen te stellen.
Ze kwamen in Kafarnaüm. Toen ze in huis waren, vroeg hij hun: ‘Waarover waren jullie onderweg aan het redetwisten?’ Ze zwegen, want ze hadden onderweg met elkaar getwist over de vraag wie van hen de belangrijkste was. Hij ging zitten en riep de twaalf bij zich. Hij zei tegen hen: ‘Wie de belangrijkste wil zijn, moet de minste van allemaal willen zijn en ieders dienaar.’ Hij pakte een kind op en zette het in hun midden neer; hij sloeg zijn arm eromheen en zei tegen hen: Wie in mijn naam één zo’n kind bij zich opneemt, neemt mij op; en wie mij opneemt, neemt niet mij op, maar hem die mij gezonden heeft.’
Lied 991: 1, 3, 4, 8 – ‘De eersten zijn de laatsten’
Overdenking
Mijn vader woonde in de oorlog als kleine jongen in het centrum van Eindhoven. Hij kan nog steeds mooi vertellen over de oorlog. Verhalen over hoe zijn vader, mijn opa, de Duitsers te slim af was: verstopte radio’s, onderduikers in de straat en expres defectgemaakte voertuigen. Zijn verhalen klonken vaak als een spannend boek. En nu – mijn vader is 83 – nu komen soms de verhalen van hoe bang hij was als kleine jongen. Nu vertelt hij – heel af en toe- dat hij bijna 75 jaar na de oorlog soms nog wakker schrikt met het geluid van bommen in zijn oren.
Ik ben van een andere generatie. Ik ben van na de oorlog. Of van na deze oorlog. Ik groeide op in vreedzaam Nederland en oorlog voelde ik nooit aan den lijve. God zij dank. Nu mijn vader oud is en op een of andere manier opener dan ooit, besef ik hoezeer de oorlog hem getekend heeft. Hoe de oorlog de generatie van mijn ouders getekend heeft en misschien ook wel in mij zijn sporen heeft nagelaten. Generaties voor vrede.
In kerken en geloofsgemeenschappen bezinnen we ons op woorden die van generatie op generatie aan ons werden overgeleverd. Woorden die ons soms wat vreemd in de oren klinken, omdat ze werden opgetekend in een andere tijd en een andere cultuur. Toch vinden wij in die overlevering wijsheid en inspiratie voor het leven nu. Het lezen van oude teksten leert mij dat sommige dingen van alle tijden zijn. Dat mensen nu niet wezenlijk anders zijn dan mensen die generaties geleden leefden. Vooruit willen, ambitie, ergens in willen uitblinken, de beste willen zijn. Herkenbaar? Voor mij wel. Ik herken het in mezelf, in mijn kinderen, in mijn omgeving. Begrijp me niet verkeerd: op zich is er niets mis met een gezonde dosis ambitie. Het brengt ons ergens. Maar als woorden als meer, vooruit, omhoog de belangrijkste drijfveren van mensen en samenlevingen zijn, wordt het ingewikkeld. Wat is meer? Hoe ziet vooruit eruit? En omhoog? Voor wie en hoe? Wie bepaald de richting? Wie zet de toon? Wat als jouw belang niet mijn belang is? Jaloezie, egoïsme en conflict liggen op de loer. Ook dat is iets van alle tijden.
Jacobus zegt het, in de rondzendbrief aan zijn medechristenen, in niet mis te verstane bewoordingen: waar jaloezie en egoïsme op het toneel verschijnen, vieren wanorde en allerlei kwaad hoogtij. Duidelijker kan het niet gezegd worden. In de verzen die hier vandaag klonken, stelt Jacobus twee levenshoudingen tegenover elkaar. Het is een beetje zwart-wit verhaal, maar maakt wel een aantal dingen duidelijk, Jacobus ageert tegen mensen die hun eigen hartstochten, wensen en verlangens centraal stellen. ‘Vriend van de wereld’ en ‘vijand van God’ noemt Jacobus hen. Deze mensen zijn op zichzelf gericht. Het eigen ego staat op de voorgrond. ‘Het merk Ik’: dat is waar het om draait. Ik zou misschien wereld en god niet tegenover elkaar willen zetten, maar ik herken er wel wat in. Je eigen wensen, verlangens en ambities, maken ons tot de creatieve, levende, mooie wezens die we zijn. Alleen….hoezeer bepaalt mijn eigen ik, wat ik belangrijk vindt, wat goed is voor mij mijn denken en handelen? Wat doe je als je niet krijgt wat je hebben wil, als dingen anders lopen dan wat jou voor ogen stond of als die ander iets totaal anders wil dan jij. Jacobus is helder. De lijn van denken en handelen waarin het eigen ik regeert, brengt ons niet bij God. Die manier van leven zorgt niet voor verbinding, zaait geen vrede en brengt gerechtigheid geen stap dichterbij. Er is iets anders nodig om die weg in te slaan. Een andere manier van leven die getekend wordt door mildheid, nederigheid, onpartijdigheid, oprechtheid om maar een paar woorden te noemen. We zijn generaties verder in de tijd en nog steeds worstelen wij met dezelfde dilemma’s. Generaties voor vrede.
In het verhaal van Marcus richt Jezus zich op het onderwijzen van zijn leerlingen. De tijd dringt. Voor de tweede keer vertelt Jezus zijn volgelingen wat er staat te gebeuren: kruisiging en opstanding. Maar zij… de leerlingen ze begrijpen het niet. Vragen stellen is niet de grootste kwaliteit van de leerlingen. Ze hadden het, al lopend, ook te druk met andere zaken. Wie van ons is nu eigenlijk het belangrijkste! Ach die leerlingen. Ik wil mezelf hier op deze plek niet groter, mooier maken dan ik ben. Ik snap ze wel. Ik zou het ook doen, me mengen in de discussie en ervoor zorgen dat ik niet over het hoofd werd gezien. Op Jezus’ vraag naar waar ze het over hadden past alleen zwijgen.
En zet Jezus voor de zoveelste keer alles op zijn kop. Wie belangrijk wil zijn, moet de minste zijn. Dienaar worden. Jezus is van het aanschouwelijk onderwijs. Hij zet een kind in het midden van het gezelschap. Dat doet hij op een lopen, eerlijke en liefdevolle manier. Een arm om de schouder. Dit kind staat symbool voor alles wat kwetsbaar is. Het zou ook de vrouw met Alzheimer kunnen zijn of het gezin in de schuldhulpverlening, de vluchteling die iedere moment kan worden uitgezet, het kind met een rugzakje of het gezin dat probeert te overleven in het vluchtelingenkamp op Lesbos. Kwetsbaarheid daar gaat het om! Wie een hen opneemt, sterker nog wie een arm om hen heen slaat, neemt Jezus op….neemt God op. Wie ruimte maakt voor het kleine en het kwetsbare maakt ruimte voor de Eeuwige. Dat klinkt zo eenvoudig maar is in de praktijk vaak zo moeilijk. Tussen twee mensen zitten de ikken vaak al in de weg. Hoe ingewikkeld is het dan bij conflictsituaties op grotere schaal. En toch laten we ons steeds opnieuw proberen voor te houden dat het gaat om het kleine en kwetsbare in onszelf en in anderen. Dat vraagt om een proces van leren aan en met elkaar. Een proces van keer op keer door de grenzen van je eigen gelijk en zekerheden heen breken. Daar hebben we elkaar bij nodig. Jong oud, denkers, doeners, arm, rijk, Nederlanders, nieuwkomers …. Vrede is ruimte maken voor het kwetsbare. Vrede is niet weg kijken. Vrede is oprecht luisteren naar verhalen over oorlog en geweld. Naar de verhalen van vroeger.
Gisteren vierden we de verjaardagen van mijn nichtjes. Er vloog een oude Dacota over en we zien parachutes uit het vliegtuig springen. Het is de herdenking van de bevrijding van grote stukken uit de omgeving hier. We kijken ernaar: samen. Generaties voor vrede.
Vrede is niet iets van ver weg. Vrede is niet onbereikbaar. Ze begint hier en nu, door het kind, en alles waar dat kind voor staat, door dat liefdevol in ons midden opnemen. Ze begint waar mensen uit alle windstreken, van alle gezindten, dwars door alle generatiekloven heen vrede waar maken.
Orgelspel
Geloofslied: Lied 326 – ‘Van ver, van oudsher aangereikt’
DIENST VAN DE TAFEL
Voorbeden
Barmhartige God|
We danken u dat u het zaad van de vrede zaait
op de akker van de wereld
in harten van mensen – ook in ons hart
dat het mag opkomen en vrucht mag dragen
in ons leven en werken, in ons luisteren en spreken, in ons lied
dat het als goudgeel graan geoogst mag worden
als teken van hoop te midden van alle nood
We bidden u voor uw wereld|
Voor regeringsleiders en bestuurders
Dat zij ontvankelijk zullen zijn, voor het zaad van de vrede
Dat zij het zullen toelaten; en een kans geven
Dat ze het niet zullen verstikken door hun streven
naar meer macht en invloed en aanzien….
We bidden voor uw kerk, wereldwijd en hier in Den Bosch
Dat het zaad van de vrede in goede aarde mag vallen
En wij gezamenlijk aan de vrede gestalte mogen geven
Vrede die gepaard zal gaan met openheid en transparantie
Waarbij onrecht niet met de mantel der liefde wordt toegedekt
En kwaad niet wordt verdonkeremaand,
maar aan het licht komt en waar vrede gestalte krijgt,
wanneer er recht gedaan wordt aan verwonde mensen
We bidden voor hen die rouwen om het verlies van dierbaren
We bidden voor de ouders die kinderen verloren hebben bij
het noodlottige ongeval in Oss. Wees bij hen in hun onuitsprekelijke pijn.
We bidden voor het kind en de kleuterleidster die zwaargewond zijn geraakt.
Wees bij hen.
We denken aan hen die ziek zijn. We noemen de namen van………,
en bidden voor hen om kracht en moed.
We denken aan hen die ons ontvallen zijn:
We noemen de namen van ……
dat zij bij geborgen mogen zijn
Bewaard hen in uw hand
God van alle mensen, gelukkig zijn wij,
als wij vrede stichten.
Mogen wij zo uw Naam loven en eren,
U, God van alle mensen, God van Jezus,
die leeft in eeuwigheid. Amen.
Collecten
Tafel wordt klaar gemaakt
Tafelgebed
Telkens als de ochtend ons tot leven wekt,
een vogel ons tot zingen fluit,
de zon ons tot stralen warmt,
dan ben Jij ons tot zegen,
Telkens als kinderen ons vertederen,
jongeren ons ontwikkelen,
ouderen ons vertrouwen,
dan ben Jij ons nabij,
Telkens als mensen elkaar tot vreugde zijn,
zich geborgen en gedragen weten
in liefde het leven delen,
dan ben Jij voelbaar in ons midden,
zoals eens Jezus, die te midden van zijn vrienden,
deelde van zijn liefde, door brood te breken, met de woorden:
‘Neem en eet hiervan, dit is mijn leven, ik geef het aan jullie.’
Die ook een beker nam, een dankgebed uitsprak, en zei tot zijn vrienden:
‘Drink hieruit en proef van mijn liefde, zodat mijn vreugde in jou zal zijn en haar volheid bereikt.
Gezongen
Telkens als wij eten van dit brood en drinken uit deze beker
verkondigen wij zijn dood en dat hij leeft, Jezus Messias.
Die ons aanspreekt, ondervraagt, bemoedigt, troost, vermaant.
Die ons verschijnt in woorden van genade “hebt elkander lief”.
Die tot ons zegt: “Doe dit en denk aan mij.
Breek je brood en deel je levenskracht,
schenk je hartenbloed om liefdeswil.”
“Geef je leven zoals ik het gaf: wees mijn zachte kracht,
mijn lichaam en mijn ziel in deze wereld.”
Telkens als wij verzameld zijn
rond de tafel van gastvrijheid
dan voelen we ons met Hem verbonden.
In zijn geest willen wij op weg gaan, met aandacht voor elkaar,
met zorg voor al wat leeft, om te waken over alles en iedereen,
zoals de zon over de aarde, zoals ouders over hun kind,
met warmte en verantwoordelijkheid, met liefde die ruimte schept.
In zijn geest vertrouwen wij op een wereld, waar wijsheid, hoop en vrede
de ademtocht is van Jouw kracht, de glans van het eeuwige licht,
de spiegel van Jouw goedheid.
Daarom bidden wij in zijn geest het gebed dat Hij ons gegeven heeft:|
Onze Vader (oecumenische versie)
Vredeswens
Lied ‘De vrede, de vrede zal zijn’
Uitnodiging
Lied ‘Rond een beker en een bord’, vers 1, 4
Communie
ZENDING EN ZEGEN
Slotgedachte: ‘Vrede spelen’
Een Russische schrijver keek glimlachend naar het spel van zijn kleinkinderen. ‘Wat spelen jullie?’ vroeg hij. ‘Wij spelen oorlog’, riepen de kinderen. ‘Maar’, zei de schrijver, ‘weten jullie dan niet dat oorlog veel pijn en verdriet met zich meebrengt?’ Speel liever vrede.’ ‘Dat is goed opa,’ zeiden de kinderen, ‘wij zullen voortaan vrede spelen.’
Maar even later kwamen ze terug naar hun grootvader met de vraag: ‘Opa hoe speel je vrede?’ Opa ging zitten op de bank en schudde zijn hoofde. Ook hij wist het antwoord niet.
(Uit: Chantal Leterme – Een parel voor elke dag)
Slotzang: Nu wij uiteen gaan vragen wij God
Zegen (uit de Pax-liturgie)
Droom de wereld open
Zing tegen beter weten in|
Zing en droom van de mens
die je zijn mag in Zijn Naam
Gezegend je hand
die uitreikt naar de ander
Gezegend je woorden
die de ander geluk wensen
Gezegend je voeten
|
op weg naar de ander,
op weg naar recht en vrede
Allen: amen, amen, amen
Orgelspel