San Salvatorgemeenschap 11 – 12 feb 2017
Thema: Het luistert nauw
Muzikale ondersteuning: Koor Melodiek
Voorganger: Gepke Kerssen

Openingslied za: Hier wordt een huis
zo: Voor mensen die naamloos

Welkom en opening
Welkom in deze viering. Of je nu graag weet waar je aan toe bent en het hier daarom vertrouwd voelt of dat je graag in beweging bent en houdt van de beweging van deze gemeenschap of dat je hier voor het eerst bent, nieuwsgierig naar wat je hier hoort en ziet.
Daar gaat het vandaag over: over richtlijnen voor een goede manier van samenleven.
We lezen verder over de Bergrede. Eerder hoorden we over zalige mensen: armen, mensen die rechtvaardig zijn. Vorige week hoorden we hoe wij smaakmakers zijn en lichtbrengers op donkere plaatsen, Vandaag over de betekenis van regels, van richtlijnen. Ze mogen niet knellen, maar zonder regels heerst het recht van de sterkste.
We zoeken regels waarmee we samen in vrijheid kunnen leven.
Dat luistert nauw.

Laten we dan nu stil worden, om goed te kunnen horen

Openingsgebed:
Bevrijdende God,
We leggen het even van ons af,
al die dagelijkse kleine en grote dingen die onze aandacht vragen
Maak ons open voor een nieuwe manier van leven
Doe ons verder kijken dan wat de krant en tv bieden,
Voorbij de chaos in de wereld die ons verontrust
biedt ons uitzicht God
Schep ook nu de chaos om in mensenland.
Acclamatie za: Onhoorbaar onzichtbaar – zo: Gij wacht op ons

Eerste lezing: Deuteronomium 30: 15-20
Besef goed, vandaag stel ik u voor de keuze
tussen voorspoed en tegenspoed, tussen leven en dood.
Wanneer u zich houdt aan de geboden van de HEER, uw God,
zoals ik ze u vandaag heb gegeven,
door hem lief te hebben, door de weg te volgen die hij wijst,
en zijn geboden, wetten en regels in acht te nemen,
dan zult u in leven blijven en in aantal toenemen,
en dan zal de HEER, uw God, u zegenen in het land dat u in bezit zult nemen.
Maar als u hem de rug toekeert en weigert te luisteren,
als u zich ertoe laat verleiden neer te knielen voor andere goden
en die te vereren,
dan zeg ik u op voorhand dat u te gronde zult gaan.
Uw verblijf aan de overkant van de Jordaan,
in het land dat u in bezit zult nemen,
zal dan van korte duur zijn.
Ik roep vandaag hemel en aarde als getuigen op:
u staat voor de keuze tussen leven en dood,
tussen zegen en vloek.
Kies voor het leven, voor uw eigen toekomst en die van uw nakomelingen,
door de HEER, uw God, lief te hebben,
hem te gehoorzamen en hem toegedaan te blijven.
Dan zult u lang blijven wonen in het land
dat hij uw voorouders Abraham, Isaak en Jakob onder ede heeft beloofd.’
Antwoordzang za: Gij zijt voorbijgegaan; – zo: De hemel mag horen

Evangelielezing: Matteus 5: 17-26
Denk niet dat ik gekomen ben om de Wet of de Profeten af te schaffen.
Ik ben niet gekomen om ze af te schaffen, maar om ze tot vervulling te brengen. Ik verzeker jullie: zolang de hemel en de aarde bestaan, blijft elke jota, elke tittel in de wet van kracht, totdat alles gebeurd zal zijn.
Wie dus ook maar een van de kleinste van deze geboden afschaft en aan anderen leert datzelfde te doen, zal als de kleinste worden beschouwd in het koninkrijk van de hemel.

Maar wie ze onderhoudt en dat aan anderen leert, zal in het koninkrijk van de hemel in hoog aanzien staan.

Want ik zeg jullie: als jullie gerechtigheid niet groter is dan die van de schriftgeleerden en de Farizeeën, zullen jullie zeker het koninkrijk van de hemel niet binnengaan.
Jullie hebben gehoord dat destijds tegen het volk is gezegd: “Pleeg geen moord. Wie moordt, zal zich moeten verantwoorden voor het gerecht.” En ik zeg zelfs: ieder die in woede tegen zijn broeder of zuster tekeergaat, zal zich moeten verantwoorden voor het gerecht.
Wie tegen hen “Nietsnut!” zegt, zal zich moeten verantwoorden voor het Sanhedrin.
Wie “Dwaas!” zegt, zal voor het vuur van de Gehenna komen te staan.
Wanneer je dus je offergave naar het altaar brengt en je je daar herinnert dat je broeder of zuster je iets verwijt, laat je gave dan bij het altaar achter; ga je eerst met die ander verzoenen en kom daarna je offer brengen.
Leg een geschil snel bij, terwijl je nog met je tegenstander onderweg bent, anders levert hij je uit aan de rechter, draagt de rechter je over aan de gerechtsdienaar en word je gevangengezet.
Ik verzeker je: dan kom je niet vrij voor je ook de laatste cent betaald hebt.
Acclamatie za: Uw woord is waarheid heer; -zo: Zo heeft gesproken en gezegd in die dagen

Overweging
In de San Salvator houden we niet zo van regeltjes en wetten. We liepen er tegenop: tegen de regels over echtscheiding, over homofilie, over vrouwen, over gestorven ongedoopte kinderen.
We liepen op tegen woorden uit de traditie die knelden, waar we niet meer in konden geloven. Een kerk die ons maakte tot brave burgers, maar ons niet toerustte voor de wereld waarin wij leefden.
We dachten steun te vinden bij Jezus die zich toch ook vaak afzet tegen de farizeeën met hun vele regels die het leven van gelovige mensen zwaar maken!
En nu: Jezus zegt dat je, bij wijze van spreken, nog geen komma mag veranderen aan de voorschriften van het Oude Testament. Dat Oude Testament waar we vaak zo’n moeite mee hebben. Leiden te veel regels, te veel nadruk op identiteit niet tot het geweld dat we er zo overvloedig aantreffen?

Zegt Jezus dat wij in de traditie moeten blijven staan?
Goed om bij deze vragen stil te staan.
Ze hebben te maken met onze omgang met de kerk van bisschop de Korte.

Ze hebben te maken met het verlangen in onze samenleving naar identiteit, het verlangen naar een manier van leven die je vertrouwd is, naar mensen om je heen die vertrouwd voelen. Naar zorg voor elkaar. Naar een regering die niet zegt dat het goed gaat met ons land, terwijl het met jou niet goed gaat: je hebt al jarenlang geen vaste baan, je hebt moeite een huis te vinden, je je wilt niet langer zelfstandig wonen, maar je oude dag samen met anderen doorbrengen, je kunt je torenhoge zorgkosten niet meer opbrengen. Hoezo gaat het goed in ons land? Mensen voelen zich aangetast in hun waardigheid, in hun mens-zijn.
Kun je tegemoet komen aan dit onbehagen zonder de weg van het populisme op te gaan?
Die eeuwenoude woorden van de 10 geboden helpen ons om als vrije mensen met elkaar om te gaan. Van die woorden moeten we er echt geen laten vallen. Maar ze zijn niet bedoeld om elkaar de maat te nemen. De regels van de farizeeën, de regels van de overheden, daar krijgen mensen het benauwd van. Deze week hoorde ik dat de overheid vindt dat je ondernemingen moet vertrouwen, terwijl diezelfde overheid burgers eindeloos controleert.
Moeten we de regels maar afschaffen?

Het lijkt of Jezus vandaag tegen ons zegt: Het gaat er niet om dat je kunt doen waar je ze zin in hebt. Dat je lak hebt aan allerlei regels. Je hebt pas een echt vrije samenleving als je rekening met elkaar houdt. Als niemand leeft ten koste van een ander. Ons nationaal inkomen is goed genoeg voor een goed leven voor iedereen.
En daarom scherpt Jezus de regels aan. Hij houdt ons een spiegel voor: denk niet dat je er wel bent als je geen moord pleegt.
Het gaat al mis als je vol woede zit, een wrok hebt tegen een ander.
Woede naar een medemens toe maakt ook kapot.
Waarom maakt die ander jou zo boos? Zegt dat ook niet iets over jou?
Noem de ander geen nietsnut, niets waard, daarmee tast je zijn waardigheid aan.
Als je naar mensen zonder baan of naar ouderen kijkt als mensen die alleen maar geld kosten, dan maak je deze mensen klein. Als je naar vluchtelingen kijkt als mensen die alleen maar wat komen halen hier en niet ziet wat ze in huis hebben, dan zie je hen als een minder soort mensen.
Als je alle mensen uit een bepaalde groep over één kam scheert, dan zie je de mens tegenover je niet echt. Mensen met een andere mening gek vinden, daarmee ondermijn je de democratie, je maakt het leven met elkaar in ons land kapot.
Kies daarom voor het leven, voor een mentaliteit van openheid naar de ander, van respect voor zijn of haar anders-zijn. Voor een democratie, een land dat goed is voor alle mensen, heb je het nodig dat mensen naar elkaar luisteren. Dat je de ander vraagt hoe deze tot die mening gekomen is, want de situatie waarin je leeft heeft invloed op hoe je denkt over de samenleving.
Als je zo in gesprek gaat, leer je van elkaar. Word je samen een rijker mens.
En als het dan toch mis gaat en de ander verwijt je iets: ga er over praten. Hoe kun je in de kerk zitten, als er iets tussen jou en een ander in staat. Ook als je een zakelijk conflict heb, praat met elkaar. Dan voorkom je een gang naar de rechter.
Zo met elkaar omgaan, dat is op dit moment moeilijk. We staan zo tegenover elkaar. Zijn geneigd om nepnieuws te geloven als het past in ons beeld van de ander. De ombudsman van Trouw waarschuwde journalisten. Je bent zo snel geneigd om alles wat negatief is over Trump te geloven. Blijf nagaan of het klopt.
Wat Jezus ons voorhoudt is een oefening in menszijn. Een oefening die je steeds weer moet herhalen. Het luistert nauw. Het vraag om geloof dat het helpt.
Hij leert ons hoe ons land een mensenland kan worden. Hoe onze wereld kan veranderen van chaos in het land dat God voor ogen heeft voor ons mensen.
Geloofslied: Wie ten einde toe

De tafel wordt klaargemaakt en er wordt gecollecteerd

Voorbeden:
In aanloop naar de verkiezingen bidden wij voor onze samenleving
waarin woede heerst naar anderen die onze positie zouden bedreigen
Dat wij ons eensgezind inzetten voor wie kwetsbaar zijn.