Hoop doet leven

Kerstavond 24 december 2024
Voorganger Franneke Hoeks | Lectoren Maria Claessens & Frans Langemeijer
Melodiek o.l.v. Marcel van der Maeden |  Pianist Coby Wagemans | Fluit Maria Werner

Openingslied Maria die zoude naar Bethlehem gaan

Welkom
We vieren vanavond kerstmis. Feest van licht, geboorte en nieuw perspectief.  Zoals herders en koningen hun weg zochten naar die stal in Bethlehem zo zoeken wij vanavond met en in dit verhaal naar betekenis, houvast en een beetje hoop in bange dagen.
Het verhaal van de geboorte van Jezus staat niet op zichzelf en heeft zijn wortels in de geschiedenis van het Joodse volk. Een volk dat eeuwenlang uitkeek naar redding, naar een Messias, naar iemand die de weg zou wijzen naar goed leven. Profeten spraken over deze mens, over deze weg, over dit perspectief. Jesaja, een van de profeten schreef eeuwen voor de geboorte van Jezus over een volk dat in duisternis ronddoolt, maar dat een groot licht zal zien. We horen die tekst, dat verlangen uitgesproken lang voor de geboorte van Jezus, terug in de muziek. Dat licht blijkt een kind te zijn, een zoon die genoemd zal worden vredevorst, raadsman. Verlangen naar iemand die de weg zal wijzen…. Misschien is het iets van alle tijden: verlangen naar verandering ten goede.
Verandering ten goede…. Ik denk dat we daar allemaal naar verlangen: een wereld zonder oorlog, een toekomst waarin niet het grote geld regeert, een politiek landschap waar politici en bestuurders zich sterk maken voor wie bescherming nodig heeft en een  aarde die  tot in lengte van dagen ruimte mag hebben om goed leven mogelijk te maken.  De moed zakt je in de schoenen en hopeloosheid regeert.
Gelukkig klink hier vanavond, hoe dan ook, een  ander verhaal. Een oud verhaal. Een bekend verhaal dat ieder jaar weer anders klinkt. Dat  ons keer op keer laat nadenken over hoe dat zit met god en mensen. God, wie hij of zij ook is, is verbonden met ons mensen. Niet voor niet is zijn naam, Ik-zal-er-zijn. Op Kerstavond wordt die naam – Ik zal er zijn-  tastbaar in dat pasgeboren mensenkind dat de wereld een weg zal wijzen.
Laten we in deze nacht samen op zoek gaan naar dat perspectief,  naar hoop en betekenis, soms tegen beter weten in.. We doen dat door verhaal, door beeld, door muziek – heel veel muziek-, door samenzang, door het delen van brood en wijn en door stilte.
Hier rondom de kribbe maken we het stil, heel stil. In de stilte mogen we even landen. In de stilte is plaats voor wat jou bezighoudt. Door de stilte maken ruimte om de stem van de Eeuwige in ons te laten klinken.

Stilte

Gebed
Eeuwige, jij die er was
sinds de tijd begon
en met jouw wijsheid
licht en leven bracht
voor al wat leeft,
wees dit uur bij ons aanwezig.

Maak ons licht
als het leven donker en zwaar is.
Maak ons open
als uitzicht ontbreekt
Maak ons zacht
als wij dreigen te verharden.

Leer ons ervaren
dat jij als mens
geboren werd in een kind:
mens werd onder mensen.
stralend en kwetsbaar.
Laat ons ook van die mensen zijn
mensen naar jouw hart
kwetsbaar en stralend.
Mensen op zoek naar betekenis
naar licht en leven – hoe dan ook.

Lied  Vanwaar zijt gij gekomen 

Lucas 2
In die dagen werd een bevel uitvaardigt door keizer Augustus dat er een volkstelling moest worden gehouden  over heel de wereld.  Deze volkstelling vond plaats  voordat Quirinus landvoogd van Syrië was.  Allen gingen op reis om zich te melden, ieder in zijn eigen stad. Ook Jozef ging op weg,  en omdat hij uit het huis en geslacht van David was
trok hij vanuit Nazareth in Galilea naar Judea toe, naar Bethlehem, de stad van David, om zich daar te melden,
samen met Maria, zijn vrouw, die zwanger was. En terwijl zij in Bethlehem verbleven brak het uur aan dat zij bevallen moest.
Zij bracht een zoon ter wereld, haar eerstgeborene, wikkelde hem in doeken en legde hem neer in een kribbe, omdat er voor hen geen plaats was in de herberg. Nu waren er herders in de buurt; die nacht, in het open veld hielden zij de wacht bij hun kudde. Plotseling stond voor hun ogen een engel des here
en de glorie des Heren omstraalde hen, Zij werden zeer  bevreesd. Maar de engel sprak tot hen: Wees niet bevreesd
want ik verkondig u een grote vreugde die voor heel het volk bestemd is. Heden is u, in de stad van David, een redder  geboren de heer, de Messias. En dit zal u een teken zijn:
gij zult een pasgeboren kindje vinden het is in doeken  gewikkeld het ligt in een kribbe. Plotseling was de engel omringd door een schare van hemelse machten
Zij verheerlijkten God en zij riepen: Ere zij God in den hoge
en vrede voor alle mensen van goede wil. En het geschiedde,
toen de engelen van hen waren weggevaren naar de hemel
dat de herders zeiden tot elkaar:

KLEIN KERSTORATORIUM
Laat ons gaan zien
Als op de dag van de oogst
Kind ons geboren

Overweging

’Zolang er leven is, is er hoop’, ook wel eens korter uitgedrukt als ‘hoop doet leven’, is een optimistisch en bekend gezegde. Hoop doet leven is rode draad voor deze viering op kerstavond gekozen.
Het woord hoop trok de afgelopen weken met ons als gemeenschap mee. Op zoek naar hoop maakten we ons klaar om het geboorte feest te vieren.  Bij het aansteken van de kaarsen op de adventskrans zongen we de hoop naar ons toe. Dat vonken van hoop maar uit zouden mogen groeien tot een niet te blussen vuur van liefde, van recht en vrede.
En vanavond vieren we dat hoop geboren werd in een klein kind. Dit geboorte verhaal is geen poesie-plaatjes verhaal. Je zult maar hoogzwanger  door de machthebbers gedwongen worden op reis te gaan. En is er op de plaats van bestemming geen plaats in de herberg. En verhaal dat ook in ons eigenland aan de orde van de dag is. Geen plaats. Wij zijn streng. Zoek het maar uit.
De omstandigheden zijn verre van ideaal. En toch gebeurt het, ergens wordt een hoekje gevonden dat voor even een veilige plek mag zijn. En daar wordt een kind geboren. Lang verwacht door zijn ouders.
Lang verwacht door velen. Want de joodse geschiedenis spreekt al eeuwen over een mens naar Gods hart die de weg zal wijzen. Dit licht zal zijn, die vrede brengt, die hoop tot leven wekt.
Jezus wordt niet in een gespreid bedje geboren, maar aan de rand van de stad. Dat is ook waar herders zich bevinden. Vaak niet het beste volk, geen machthebbers of notabelen, maar rouwdouwers die buiten in de velden voor de schapen zorgden. Hen wordt door engelen verteld dat de redder geboren is. Voor mensen, voor wie het leven zwaar is, is dat goed nieuw. God weet, gaan de tijden veranderen.  De herders geven gehoor aan die hemelse oproep en gaan op pad om dat kind te zoeken. 
Een pasgeborene roept vertedering en verwondering in ons op. Hoe is het toch mogelijk dat nieuw leven ontstaat. Dat ademt, kijkt, ziet, voelt. En dit kind is de belichaming van de Eeuwige. God wordt in een mensenkind geboren. Ergens aan de rand van de samenleving. In dit geboorteverhaal zit al de voortdurende omkering die God en daarmee ook Jezus keer op keer van ons vraagt. Staar je niet blind op geld, op macht,  op aanzien… maar kijk, kijk om  en zie wat er achter de schermen, aan de randen van de samenleving gebeurt.
Nu lijk ik toch een beetje in een roze-achtige wolk terecht te komen…. Zo van het komt allemaal wel goed. Nee. Het komt niet zomaar goed.  Zelfs niet met een portie ongebreideld optimisme. Wat nodig is om verandering, ommekeer. En daar is hoop voor nodig. Hoop is niet zomaar een gevoel van lekker achteroverleunen en optimisme, van ‘het-zal-wel-lukken’. Hopen heeft een lading, een idee, een voorstel, een verwachting: dat iets zinvol is! Het heeft iets van een uitdaging, van ”en tóch!”
Hopen krijgt echt pas kracht in een sociaal verband wanneer mensen een ideaal of een wens met elkaar delen en uitspreken. Kijk maar eens om je heen. Hier zitten we mensen van goede wil. En ik denk, weet dat in ieder van ons vonken hoop verborgen zitten. Vanuit dat verlangen naar hoor, vanuit de behoefte aan verbinding, zijn we naar hier gekomen om het feest van geboorte te vieren. Dat we de hoop, het vertrouwen en de verbondenheid van dit moment met ons mee mogen nemen de wereld in. Laat ons mensen maar die mensen zijn die leven vanuit hoop en vertrouwen. Zalig kerstmis.

Stilte

Geloofslied ‘Nu zijt wellekome’

Voorbeden 
Laten we bidden voor vrede. Het verhaal van het kerstkind spreekt over hoop en vrede. Nu we hier rondom de stal bij elkaar zijn, bidden we voor al die plekken op de wereld waar mensen in oorlog leven. Dat de boodschap van kerst mag uitstralen tot al die plekken.
Acclamatie God gekomen 
Laten we bidden om warmte. Het verhaal van de stal toont ons mensen die warmte en beschutting zoeken. In een tijd waarin veel mensen zich in de kou voelen staan, soms letterlijk in de kou staan bidden we voor een wereld waarin niemand zich in de kou voelt staan.
Acclamatie God gekomen 
Laten we bidden voor wie op de vlucht is. Jozef en Maria hadden geen keus en moesten, Maria hoogzwanger, hun dorp verlaten op bevel van de keizer. Laten we vanavond bidden voor al die mensen die noodgedwongen huis en haard moesten verlaten. Dat zij een onderdak vinden, veiligheid en warmte. Acclamatie God gekomen 

Laten we bidden voor mensen die vergeten worden. Het kerstkind brengt mensen samen. Herders in het veld, engelen, koningen zelfs: iedereen hoort erbij. Dat we oog en oor blijven hebben voor mensen die vergeten worden en ons blijven herinneren dat het feest van kerstmis een feest is van samen. Acclamatie God gekomen 

Laten we bidden voor alle gebeden en intenties die mensen opschreven in het intentieboek. We denken aan hen die ziek zijn en staan stil bij mensen die we missen. Naasten en geliefden  die we moesten laten gaan
Acclamatie Koester de namen

Klaarmaken tafel
Collecte (u kunt de QR code gebruiken)

Muziek

GEZONGEN TAFELGEBED
Gij die weet wat in mensen omgaat

Onze vader
Vredeswens
Vredeslied Vrede voor jou en alle goeds je vrienden

Breken en delen
Lied Stille nacht

Afsluiting tafel – Franneke
Ik-zal-er-zijnzo maak jij je kenbaar
Emanuel
kind van mensen
kind van god
God met ons
Een kind

Een stal

Hoop en verlangen
Gedeeld in brood
in brood,
in wijn
in mensen,  in ons. Amen

Slotgedachte  – ‘Hoop’ (door Vaclav Havel) 

Diep in onszelf dragen wij hoop.
Als dat niet het geval is,
is er geen hoop.

Hoop is een kwaliteit van de ziel
en hangt niet af van wat er in de wereld gebeurt.

Hoop is niet
voorspellen of vooruitzien.
Het is een gerichtheid van de geest,
een gerichtheid van het hart,
verankerd voorbij de horizon.

Hoop
is ergens voor werken
omdat het goed is,
niet omdat het kans van slagen heeft.
Hoop is niet hetzelfde als optimisme;
evenmin de overtuiging dat iets goed zal aflopen.

Hoop in deze diepe en krachtige betekenis
is niet hetzelfde als vreugde omdat alles goed gaat,
of bereidheid je in te zetten voor wat succes heeft.

Het is de zekerheid
dat iets zinvol is
onafhankelijk van de afloop,
onafhankelijk van het resultaat.

Zegen

Laat ons, met een hoopvol hart,  gaan van hier
vol van het verhaal
over een kind,  lang verwacht,
geboren als belofte
die hoop aanwakkert tot op de dag vandaag

Laat ons, stralend en nieuw, gaan van hier
als mensen die geloven
tegen beter weten in,
in klein en weerloos
in zou het dan toch

Laat ons, vol van hoop, gaan van hier
om te zijn een zegen voor elkaar en voor de wereld,
in de naam van de Eeuwige die we noemen vader/moeder, zoon en heilige geest.

Slotlied Midden in de winternacht