San Salvatorgemeenschap 7 – 8 nov 2015
Thema: Ik heb je lief
Voorganger: Ard Nieuwenbroek
Muzikale ondersteuning:

Openingslied: Om warmte gaan wij een leven

Welkom
Welkom iedereen vandaag in deze viering. Ook voor jou die hier voor de eerste keer bent, zoals onze gasten uit Veldhoven. Dat je mag vinden wat je zoekt en dat je je hier thuis voelt. Welkom voor jou die hier vaker bent, telkens op zoek naar inspiratie, rust en verbinding. Welkom voor jou die de liefde zo mist. Welkom voor jou die zo geniet van alle liefde die je ontvangt. Welkom voor jou die liefde geeft en die zo moeilijk kan ontvangen. Welkom voor jou die vergeten is wat liefde betekent.
Vandaag gaat het over liefde. Bezongen in zovele gedichten en liedjes in zovele talen. Vaak teruggebracht naar die alles samensmeltende liefde tussen twee mensen. Een prachtige uiting van liefde, die mensen soms een leven lang bij elkaar brengt en houdt. Met vallen en opstaan uiteraard. In het leven beperkt liefde zich gelukkig niet tot deze klassieke liefdesvorm. Dan zou de wereld wel heel schraal en kaal zijn. Als we om ons heen kijken zien we zo vaak andere vormen van liefde. Liefde voor de natuur, muziek en natuurlijk ook voor mensen om ons heen. Liefde lijkt zo een bron van leven.
In het Evangelie van vandaag geeft Jezus ons een overduidelijke boodschap over de liefde mee. Het is een uitdaging die simpel lijkt, en bij nader inzien niet zo simpel is. De ander, de naaste, liefhebben zoals jezelf. De ander als jezelf. Jezelf als de ander.

Laten we, voordat we gaan luisteren, zingen en nadenken, de stilte te zoeken in onszelf en om ons heen.

Gebed
Alomzijnde, ga ons niet voorbij.
Regen op ons met jouw geest,
Kom tot ons als de bron van leven,
die ontspringt, diep in ons.

Maak ons tot een zegen;
hier in de woestijn.
Wachtend op uw milde regen,
om zelf een bron van liefde te zijn.
Hier en nu, straks en ooit.
Lied: Wek mijn zachtheid weer

De beide lezingen gaan vandaag over liefde. De eerste lezing is geschreven door Amma. Amma wordt in de Indiase traditie gezien als een Mahatma (grote ziel). Een Mahatma ziet en begrijpt dat alles en iedereen met elkaar verbonden is en ervaart geen onderscheid tussen zichzelf en de rest van de wereld. Hoewel Amma geboren werd als lid van een lage kaste in een arm vissersdorp in Zuid India, is zij nu uitgegroeid tot een wereldberoemd humanitair en spiritueel leider. Op vierjarige leeftijd begon Amma spontaan oudere en arme mensen in het dorp te helpen. In de Evangelielezing horen we hoe Jezus aan de schriftgeleerden, en daarmee ook aan ons, zijn uitnodigende geboden omtrent de liefde verwoordt.

1e lezing (Amma )
Liefde en leven staan niet los van elkaar. Er is één waarheid die door de gehele schepping straalt. Rivieren en bergen, planten en dieren, de zon, de maan en de sterren, jij en ik – allemaal zijn we een uitdrukking van deze ene waarheid. Het uitgebreide, ordelijke patroon en de buitengewone schoonheid die de schepping doordringen, maken duidelijk dat er een groot hart en een onvoorstelbaar grote intelligentie achter alles verborgen ligt. Alle conflicten komen voort uit het conflict in het individu. En wat is de echte bron van dit innerlijke conflict? Het is het gebrek aan bewustzijn van onze ware natuur, de ene levende waarheid die in ons leeft en waarvan wij allen deel uitmaken. En hier speelt spiritualiteit, de ware religie een rol: namelijk om dit bewustzijn wakker te maken en ons te helpen kwaliteiten te ontwikkelen als liefde, mededogen, verdraagzaamheid, geduld en nederigheid. Liefde is een universele godsdienst en iets wat de samenleving echt nodig heeft. Liefde moet uitgedrukt worden in al onze woorden en handelingen. We hebben deze liefde reeds in al zijn volheid in ons. Het leven kan niet bestaan zonder liefde. Ze zijn niet te scheiden. Leven en liefde zijn geen verschillende zaken, zij zijn een en hetzelfde, synoniemen van elkaar.
Lied za: Uit vuur en ijzer – zo: Liefde heeft geen longen

2e lezing: Marcus 12, 28-34
Een van de schriftgeleerden die naar hen geluisterd had terwijl ze discussieerden, en gemerkt had dat hij hun correct had geantwoord, kwam dichterbij en vroeg: ‘Wat is van alle geboden het belangrijkste gebod?’ Jezus antwoordde: ‘Het voornaamste is: “Luister, Israël! De Heer, onze God, is de enige Heer; heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand en met heel uw kracht.” Het op een na belangrijkste is dit: “Heb uw naaste lief als uzelf.” Er zijn geen geboden belangrijker dan deze.’ De schriftgeleerde zei tegen hem: ‘Inderdaad, meester, wat u zegt is waar: hij alleen is God en er is geen andere god dan hij, en hem liefhebben met heel ons hart en met heel ons inzicht en met heel onze kracht, en onze naaste liefhebben als onszelf betekent veel meer dan alle brandoffers en andere offers.’ Jezus vond dat hij verstandig had geantwoord en zei tegen hem: ‘U bent niet ver van het koninkrijk van God.’ En niemand durfde hem nog een vraag te stellen.
Lied: Het woord dat ik jou geef is niet te zwaar

Overweging
Ik heb je lief. Wat een indringende woorden. Heb uw naaste lief als uzelf. Nog indringender woorden. Het op een na belangrijkste gebod, zo lezen we vandaag in het Evangelie. Ik vind het ook spannende woorden. Zoveel tegelijk doen: de ander liefhebben zoals je jezelf lief hebt. In ieder geval wordt er in deze Evangelietekst niet zoetsappig over liefde gesproken. Niet over romantische gevoelens, over verliefdheid. Niet over het verlangen naar versmelting. Veel popliedjes gaan over dat niet kunnen zonder die ander. Mooie en lekkere muziek voor in de auto, als je in de file zit. Maar soms heeft het toch ook iets benauwends: zoveel afhankelijkheid, zoveel onvrijheid. Wat zou Jezus nu wellicht bedoelen met liefde, met zijn kernachtige samenvatting: je moet God liefhebben en je naaste als jezelf?
Het begint met de Eeuwige lief te hebben. Hoe heb ik de Alomzijnde lief? Hoe voel, ontvang en ervaar ik zijn liefde? Is dat tijdens stiltes, of bij mijn bidden, of als ik een moment overweldigd ben door schitterende natuur? Of door een zachte uitspraak van een kleinkind? Het is ongrijpbaar en toch ook voelbaar.
Dan het tweede gebod met een duidelijke opdracht: de andere mens liefhebben zoals jezelf. Voor de ander liefhebben is het dus nodig dat je ook jezelf lief hebt. Vaak hebben we het gevoel dat we niet van onszelf mogen houden, dat dit egoïstisch is. Dat komt waarschijnlijk omdat eigenliefde snel verward wordt met zelfverheerlijking. Liefde voor jezelf heeft meer te maken met jezelf accepteren zoals je bent. Met je goede en je zwakke kanten. En dan niet als een oppervlakkig gevoel van ‘Ik ben wel oké ’, maar met werkelijke zelfkennis, met een eerlijk durven zien hoe je zelf in elkaar zit. Verantwoordelijk zijn en de verantwoordelijkheid nemen voor de fouten die je maakt en tegelijk beseffen dat je jezelf ook niet gemaakt hebt. Niet met een gevoel van zelfverwijt maar vanuit een milde houding naar jezelf toe. Beseffend ook hoe we als kind geleerd hebben om te gaan met de liefde. We doen dan ook minder een beroep op anderen om ons heen in de trant van: hou alsjeblieft van me. Vanuit echte eigenliefde kun je vanuit een steviger basis van andere mensen houden. Plat vertaald klinkt dat alles dan als: ‘ Je kunt pas van een ander houden als je van jezelf houdt’. De Franse filosoof Emanuel Levinas heeft dat ontroerend verwoord als hij schrijft: ‘ Als ik niet voor mijzelf insta, wie zal dan voor mij instaan? Maar als ik alleen voor mijzelf insta, ben ik dan nog ik?’. Amma zegt het net iets anders in de eerste lezing: We hebben de liefde reeds in al zijn volheid in ons. Het leven kan niet bestaan zonder liefde. Liefde en leven staan niet los van elkaar.
Klinkt allemaal zo mooi. Toch lukt dat vaak niet. Dan hebben we de ander niet lief zoals we misschien zouden kunnen. Zou het kunnen zijn dat we ook bang zijn dat onze liefde afgewezen wordt? Dat we gekwetst worden? Dat mensen het maar ‘raar’ zullen vinden als we die liefde uiten? Of zijn we bang dat we er verwachtingen mee scheppen. Als ik zeg: “ Ik houd van jou” , geef ik uitdrukking aan mijn gevoel van dat moment. Niets meer en niets minder. Het betekent niet: ‘ Ik wil een relatie met je” of “Jij moet ook van mij houden”. Het betekent alleen dat ik op dat moment heel erg en heel diep blij ben met die ander. Maar ik ben tegelijk vaak bang. Bang dat ik teleurstel. Bang dat de ander er iets van maakt dat ik niet bedoel. Dat kan ons tegenhouden. Ook al blijft angst meestal een slechte raadgever.
Laten we nog eens zoeken naar wat Jezus vermoedelijk bedoelt als hij spreekt over liefde. Ik vermoed dat in zijn woorden, ook vandaag in het Evangelie, echte liefde vooral gevende liefde is. Liefde die wegschenkt en uitdeelt. Een oorspronkelijke levenshouding, die alle ruimte geeft aan een spontaan, liefdevol gebaar waardoor je jezelf zomaar voor een stukje weggeeft aan de ander. Dat geven altijd geld moet kosten is een misverstand. Je kunt een ander een warm gevoel bezorgen met iets kleins. Het is alleen al een fijn gevoel als iemand aan je heeft gedacht en de moeite neemt om iets voor je mee te nemen. De meeste waardevolle dingen die we te bieden hebben zijn helemaal gratis. Iemand eens volle aandacht schenken. Luisteren naar wat de ander te zeggen heeft en zien hoe een ander hiervan kan opknappen. Een knuffel geven, een glimlach of iemand simpelweg verrassen met je aanwezigheid. Liefde delen, een compliment geven, hulp aanbieden, tijd aan een ander geven.
Overigens is er een verschil tussen je liefde geven en jezelf opofferen. Wanneer je iemand vanuit vrijheid iets geeft, dan voelt dat vaak geweldig. Wanneer je iemand iets geeft uit opoffering, omdat je min of meer gedwongen wordt, dan voelt dit meestal niet goed. Soms is liefde wel opoffering. Vrijwillige, omdat het goed is voor de ander. Jezus ging hierin tot het uiterste. Liefhebben doet soms pijn, maar geeft uiteindelijk voldoening. Net zoals leven niet altijd een
lolletje is, is liefde dat soms ook niet!
Liefde geven is één van de mooiste activiteiten die we kunnen ontplooien. Door te geven zetten we positieve energie om in beweging. Je wordt een brug voor mooie gevoelens en ervaringen. Hoe meer je geeft om en vanuit liefde, des te meer liefde je zult ontvangen in allerlei ongekende en onverwachte vormen.
Vandaag horen we in het Evangelie: ‘ Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand en met heel uw kracht. En heb uw naaste lief als Uzelf.’ Steeds meer vermoed ik dat deze twee geboden voor een groot deel eigenlijk samenvallen. Want als we de naaste, de ander, lief hebben, hebben we dan niet juist in die naaste, in die ander, God lief? Is het Goddelijke niet juist tastbaar, zichtbaar en voelbaar in die andere mens? Liefde wordt uitgedrukt in al onze woorden en handelingen. We hebben deze liefde reeds in al zijn volheid in ons. Echt leven kan niet zonder liefde. Liefde en leven staan niet los van elkaar. Ze zijn niet te scheiden. Leven en liefde zijn geen verschillende zaken, zij zijn synoniemen. Als ik niet voor mijzelf insta, wie zal dan voor mij instaan?’ sprak Levinas. Zijn we niet, juist uit zijn naam, gehouden om onszelf op een milde manier lief te hebben, als zijn instrument van liefde? Opdat we de ander lief kunnen hebben, ook weer in en uit zijn naam. Ik heb je lief: een uitdaging voor jezelf en naar de ander.
Een uitdaging voor nu, straks en ooit.
Geloofslied za: De Heer heeft mij gezien – zo: Voordat ik bomen zag

De tafel wordt klaargemaakt en er wordt gecollecteerd

Voorbeden
Eeuwige,
Zoveel kinderen missen liefde. Ze ontberen fysieke en emotionele warmte. Voor hen is de wereld vijandig en koud. Geef juist deze kinderen mensen die hen zien en de liefdevolle warmte geven om uit te kunnen groeien tot liefdevolle mensen