In Godsnaam NIET in Gods’ naam…

San Salvatorgemeenschap 1 feb 2015
Thema: In Godsnaam NIET in Gods’ naam…
Voorganger: Erick Mickers
Muzikale ondersteuning: de Cantorij

Openingslied za: Wat vrolijk over u geschreven – zo: Hier wordt een huis

Welkom
Van harte welkom allemaal, op dit uur gekomen om het leven te vieren, in woord en gebed, in zang en gebaar, in verbondenheid met de Ene, de Vader, de Zoon en de heilige Geest. Amen

Openingswoord
Een boeddhistische meester las hardop een tekst. Het was een heel mooie tekst en iedereen was erg onder de indruk. Prompt kwam de vraag: wie heeft deze woorden geschreven?
De meester zei: ‘als ik vertelde dat de Boeddha hem heeft geschreven, zouden jullie de tekst vereren, dan zouden jullie er iedere ochtend bloemen op leggen en ervoor knielen. Als ik zei dat hij van een patriarch is, zouden jullie er nog steeds met groot respect mee omgaan, maar jullie zouden hem niet vereren zoals in het geval van Boeddha. Als ik zeg dat die door een monnik is geschreven, zouden jullie met je mond vol tanden zitten. En als ik zei dat onze kok deze tekst geschreven heeft, zouden jullie erom lachen.
Zoals het verhaal ons vertelt, doet het ertoe van wie de woorden afkomstig zijn. Blijkbaar geeft de afkomst van de woorden gezag aan de inhoud van die woorden. Het is een aloude manier om je woorden kracht bij te zetten. Zo is het boek Deuteronomium waar we vandaag uitlezen toegeschreven aan Mozes, terwijl het door Levitische priesters geschreven is om de wet te vernieuwen en te veranderen. We kunnen er ook vanuit gaan dat Marcus zijn eigen kleur geeft aan het verhaal en daarvoor Jezus in zijn verhalen het woord laat doen.
Wat toen gebeurde, gebeurt nu nog. Bijvoorbeeld thuis wanneer we ons afvragen wie het beste wat tegen de kinderen kan zeggen: “zeg jij het of zal ik het zeggen?” Op het werk in zorginstellingen zie je dat bestuurders zich vooral iets laten gezeggen door professoren, het wetenschappelijke geeft gezag. Of de koning of een student wat zegt, het maakt uit in zeggingskracht. En helaas is het zo, dat het op veel plaatsen in de wereld ook nog steeds uitmaakt of een man of een vrouw wat zegt.
Gezag lijkt te maken te hebben met een bepaalde rangorde. Zolang de gezaghebbende mensen zinnige dingen zeggen is er niets aan de hand. Maar wanneer op basis van de positie uitspraken worden gedaan die schadelijk zijn voor mens en wereld, dan is het maar goed dat er ook nog een ander gezag is. Ons innerlijk gezag. De lezingen nemen ons mee om daar bij stil te staan.

Gebed
Jij Ene, in de stilte,
spreek Jij tot onze verbeelding;
in de liefde  ben Jij veelzeggend aanwezig;
in de goedheid  spreek Jij zonder woorden.

Woordeloos hoorbaar,
vertrouwd, welwillend  klinkt jouw stem in ons
en doet ons verlangen  jouw stem te laten horen.

Laat jouw Geest, onze geest zijn,
jouw hart, ons hart, in goedheid,
in liefde, in stilte.
Acclamatie za: Strek naar mij uit uw gedachten – zo: Houd mij in leven.

Inleiding op de lezingen

1e lezing Deuteronomium 1,1.18,15-20
Dit is uit de rede die Mozes hield aan de overzijde van de Jordaan voor heel Israël:
Uit uw eigen broeders zal de HEER uw God een profeet laten opstaan zoals ik, naar wie u moet luisteren. U hebt dat immers bij de Horeb, op de dag van samenkomst, aan de HEER uw God gevraagd. Toen hebt u gezegd: “Laat mij de stem van de HEER mijn God niet meer horen, en dat grote vuur niet meer zien, anders sterf ik.” De HEER heeft mij toen gezegd: “Zij hebben gelijk. Ik zal uit hun eigen broeders een profeet laten opstaan zoals u. Ik zal hem mijn woorden in de mond leggen en hij zal hun alles zeggen wat Ik hem opdraag. En van degene die geen gehoor geeft aan de woorden die hij in mijn naam spreekt, zal Ik rekenschap vragen. Is er een profeet die zegt in mijn naam te spreken zonder dat Ik hem opdracht heb gegeven, of die spreekt in de naam van andere goden, dan moet hij sterven, die profeet.”
Lied za: Wie mag te gast zijn in uw tenten – zo: Hij die gesproken heeft.

2de lezing Marcus 1,21 ‐ 28
Ze trokken naar Kafarnaüm. De eerste de beste sabbat ging Hij naar de synagoge en gaf er onderricht. Ze waren geestdriftig over zijn leer, want Hij onderrichtte hen als iemand met gezag, en niet als de schriftgeleerden. En meteen begon er in hun synagoge iemand die in de greep was van een onreine geest, luid te krijsen: ‘Wat wilt U van ons, Jezus van Nazareth? Bent U gekomen om ons te vernietigen? Ik weet wel wie U bent: de Heilige van God!’ Jezus strafte hem af: ‘Houd uw mond en ga uit hem weg.’ En de onreine geest schudde hem door elkaar en onder enorm geschreeuw ging hij uit hem weg. Ontzetting greep allen aan, zodat ze zich samen afvroegen: ‘Wat is dat toch? Een nieuwe leer, met gezag! Zelfs de onreine geesten geeft Hij bevelen, en ze luisteren naar Hem.’ Als een lopend vuurtje ging zijn faam rond in heel Galilea.
Acclamatie za: Eeuwige, onzienlijke – zo: Blijf niet staren.

Overweging
Stel u voor dat ik de volgende arrogante uitspraak doe:
“Uit uw eigen gemeenschap zal God iemand laten opstaan zoals ik, naar wie u moet luisteren. U hebt er immers zelf om gevraagd dat er iemand is die in de naam van God spreekt.” Je zou toch denken dat dat in deze tijd niet meer zo gaat. Het tegendeel is waar. Als de huidige paus spreekt wordt er goed op gelet wat hij zegt. Zijn woorden geven voor velen duidelijkheid over wat wel en wat niet mag. Dat geldt ook voor een imam, een rabbi of een priester. Zijn dat dan de profeten van deze tijd?
Jezus was voor die tijd ook een profeet, iemand die namens God sprak. Zijn kijk op de wet was een andere dan die van de schriftgeleerden. Wat niet mocht volgens de wet van Mozes, namelijk de geesten bezweren, deed hij toch. De gezaghebbende wet werd door een nieuw gezag veranderd. De wet voor het leven werd een weg tot leven. En wel door iemand die niet in de positie was om die wet te veranderen en ook nog van twijfelachtige afkomst was.
In zijn doen en laten laat Jezus zien dat gezag niet afhankelijk is van status, positie of afkomst, maar dat gezag afhankelijk is van de geloofwaardigheid van de persoon. Gezag vindt niet haar oorsprong in macht, maar in de volmacht die iemand krijgt van anderen. En die instemming, die volmacht gebeurt op basis van het innerlijk gezag. Het innerlijk kompas dat jou richting geeft aan het goede. Een dieper weten of het wel of niet klopt.
Ik was laatst bij een bijeenkomst van een zorgorganisatie waar de directeur een bijeenkomst had belegd. Hij wilde de medewerkers op de hoogte brengen van de reorganisatie en tegelijkertijd feedback krijgen. Zo doe je dat als je mensen serieus wilt nemen. Iedereen luisterde aandachtig naar hem. In groepjes gingen we uit elkaar om de plannen te bespreken. Toen eenmaal de plenaire bespreking kwam waar afgevaardigden hun reactie konden geven, bleek de directeur druk met zijn telefoon in de weer. Mailtjes lezend, scrollend en append. Direct voor het einde stopte hij daarmee, om zijn medewerkers te bedanken. Zijn woorden hadden op dat moment geen enkele zeggingskracht meer, zijn gezag evenmin.
Ook voor ons eigen handelen hebben we dat innerlijk kompas. We kennen het allemaal, dat innerlijk spreken, die dialoog tussen de stem die het goede wijst en de stem die de minder goede dingen promoot. Zo in de zin van: pak ik nog een koekje of doe ik het niet, ga ik naar bed of blijf ik nog even op, zal ik mijn mond houden of kan ik het niet laten. Dit zijn dan maar onschuldige voorbeelden. We kunnen zelf wel voorbeelden bedenken die voor ons van grotere betekenis zijn. Welke stem is dan het meest verleidend of welke stem is het meest betrouwbaar?
Is er in die interne twijfel, in die discussie van wel of niet, ook nog ruimte voor een derde stem? In hoeverre laten we ons in die twijfel nog aanspreken door Jezus waarin de stem van de Ene doorklinkt? Of anders gezegd: in hoeverre laten we ons leiden door die zachte stem van de liefde die door alles heen klinkt?
In het verhaal van vandaag treedt Jezus binnen in het krachtenveld van de twijfel in die ene mens. Een indringende stem in die man zegt te weten dat het Jezus niet om de goede bedoelingen gaat, maar juist om mensen te vernietigen. Maar de stem van Jezus is krachtiger. Het is de stem die geen toestemming geeft aan kwade bedoelingen, de stem die niet toelaat dat je op het verkeerde spoor wordt gezet.
Het is de stem die jouw richting geeft op jouw weg in het leven. Het is een geloofwaardige stem, betrouwbaar.
Geloven heeft iets te maken met het luisteren naar die geloofwaardige stem in jou. Niet stoïcijns te luisteren naar de wet die anderen mij voorhouden, maar te luisteren naar die ene Stem, die van liefde spreekt, voor jezelf èn voor de ander. Dat dat niet altijd eenvoudig is, omschrijft Marcus beeldend. De mens wordt door elkaar geschud, die schreeuwt het uit van radeloosheid. Maar toch, diep van binnen weet je, die weg moet ik gaan….
De profeten van deze tijd, zijn de mensen die zich laten aanspreken door die goddelijke stem in hen. In hun spreken èn handelen klinkt die stem door. Zij zijn bij machte om in al hun twijfel de stem van de liefde trouw te zijn, die te volgen en die uit te dragen. Zij vertegenwoordigen God op een natuurlijke wijze.
Zij beroepen zich niet op hun status, positie of functie dat zij in Godsnaam kunnen spreken of handelen. Zij zijn niet uit op macht, maar ontlenen hun zeggingskracht aan hun geloofwaardig optreden.

God vertegenwoordigen,
in Gods’ naam leven, betekent niet in Gods’ naam bloed vergieten;
in godsnaam niet in Gods’ naam mensen kwetsen in hun ziel;
in godsnaam niet in Gods’ naam mensen buitensluiten;
in godsnaam niet in Gods’ naam mensen onthouden van hun innerlijk gezag.

De profeten van deze tijd kunnen wij allemaal zijn.
Of we nu paus zijn, student of kok, of we christen zijn, jood, moslim of atheïst,
in elke mens klinkt de stem die roept om liefde, die spreekt van liefde, die liefde is.
Kunnen wij die stem ons laten gezeggen van daar uit te leven?
In godsnaam…
Geloofslied: Is een mens trouw

Ieder wordt uitgenodigd voor een persoonlijke bijdrage via de collecte
De gaven van brood en wijn worden op tafel gezet

Er klinkt pianomuziek

Voorbede
Laat ons bidden
Dat we oog en oor hebben in deze tijd
voor de kleine profeten onder ons
die in hun handelen wijsheid tonen
die in hun spreken verdraagzaamheid laten klinken
die in hun leven trouw zijn aan hun innerlijk gezag
dat hun stem blijft klinken.

Keer u om naar ons toe

Dat we handen en voeten geven in deze tijd
aan de boodschap van Jezus door de ander te erkennen
te vertrouwen op de weg de vrede zelf te zijn,
dat zijn stem onze stem wordt.

Keer u om naar ons toe

Dat we ons met hart en ziel inspannen in deze tijd
om mens en wereld te beschermen,
we de culturen respecteren, het milieu waarderen en
de techniek verantwoord in zetten
zodat de aarde haar stem niet verliest.

Keer u om naar ons toe

Dat we aandacht hebben voor de mensen om ons heen,
voor de zieken thuis, in het ziekenhuis of die elders verblijven,
voor mensen die zich eenzaam weten,
en voor hen die onzeker zijn over hun toekomst.

Keer u om naar ons toe

Dat we ruimte geven aan de gebeden in ons hart
voor allen die ons gebed hebben gevraagd,
die zijn geschreven in dit intentieboek,
en voor de mensen die ons onlangs zijn ontvallen:
voor alle anderen die deel van ons zijn geworden,
dat er licht mag zijn voor hen en ieder van ons.

Er word een intentiekaarsje aangestoken

Tafelgebed
Jij die genoemd wordt ‘God van mensen’.
Jij bent geen ander dan die gezegd heeft:
‘Ik zal er zijn; Ik ken je hart.
Ik roep je naam; Ik zie je al van verre.’
Jij die het woord sprak,
voordat wij konden antwoorden.
Jij die ons kende eer wij geboren werden
Wij danken je dat wij bestaan voor Jou
en voor elkaar vanaf het begin.

Jij bent met ons op weg gegaan
als een vuur, niet te blussen,
als leven niet te stuiten.
Je bent gezocht, gevonden,
doorverteld, beleden en gevierd.
In één mens heb je, meer dan ooit,
laten zien hoeveel je van ons houdt:
in Jezus van Nazareth,
kind van belofte, sprekend Jezelf.

Zijn licht is door de blinde gezien
Zijn woord door de dove gehoord.
Van Hem getuigen de mensen
dat Hij leerde met gezag.
Zijn woord bracht leven.
Ook hem danken wij  omdat Hij ons uitzicht gaf,
een weg om samen te gaan.

In groot vertrouwen  heeft Hij geleerd en voorgeleefd
hoe mensen kunnen zijn
toen Hij op de laatste avond  afscheid van zijn vrienden nam.

Hij nam brood in zijn handen,
brak het in stukken en deelde het uit.
Hij zei: Hier, neem en eet,  proef van het leven,
gebroken voor ieder van jullie,
als voorbode dat je eens met mij
weer verenigd zult zijn aan één tafel.

Hij nam de beker,  zegende die
en reikte hem over  met de woorden:
Neem deze beker van mij over,
deelt hem samen, het is mijn liefde
vergoten voor jullie.
Doe wat ik heb gedaan en vergeet mij niet.

Zoals Hij leefde, vol van goede Geest,
anderen bezielden,
zo gedenken we Hem in brood en beker
hier in ons midden.
Wij vieren zijn hoop op leven
in ons hart neergelegd.
Zijn geloof, dat God zich vinden laat
voor ieder die oprecht de Ene zoekt;
Zijn liefde voor de mens,
de levensweg die vreugde brengt.

Voorgoed ligt nu de weg open
naar de nieuwe wereld,
waar gerechtigheid voorop gaat
en vrede haar weg vindt
waar mens en aarde elkaar dienen
verlangend naar elkaars voltooiing.

Laat ons daarom doen
wat Hij gedaan heeft en bidden
zoals Hij gebeden heeft.
Onze Vader

Vredeswens
Vredeslied za: Dona nobis – zo: Vrede voor jou en alle goeds je vrienden.

Iedereen wordt van harte uitgenodigd aan de tafel van brood en wijn
Lied za: Zij die stom zijn – zo: God is die goed is.

Gebed

Mededelingen en bloemetjes van de week

Slotgedachte: uit de Vreugde van het Evangelie, door Paus Franciscus
Aanmoediging nr. 104 – Over macht en volmacht
De sterke overtuiging dat mannen en vrouwen gelijkwaardig zijn, plaatst de kerk voor fundamentele vragen. Deze uitdaging kunnen we niet oppervlakkig omzeilen. Dat het priesterschap alleen voor mannen geldt staat niet ter discussie, maar het kan wel aanleiding geven tot conflict als men diens sacramentele bevoegdheid gelijkstelt met macht.
Dat een priester bevoegd is sacramenten toe te dienen, heeft niets met waardigheid of heiligheid te maken, maar met zijn functie. Het is een van de middelen die kan worden ingezet ten dienste van de mens, maar de grote waardigheid komt van het doopsel dat voor iedereen toegankelijk is. De bedieningen in de kerk rechtvaardigen geen enkele vorm van superioriteit van de een tegenover de ander. (…)
De sleutel en het fundamentele uitgangspunt van het gezag is niet de macht, maar de volmacht die men heeft verkregen om sacramenten toe te dienen; daaruit vloeit het gezag voort dat altijd een dienst is aan de mensen.
Hier ligt een grote opdracht voor herders en theologen. Zij kunnen helpen om beter te begrijpen wat dit betekent voor de mogelijke rol van de vrouw daar waar belangrijke besluiten worden genomen in de verschillende geledingen van de kerk.

Zegenwens
Laten we met elkaar en ieder voor zich
een zegen zijn,
de Ene vertegenwoordigen,
niet door ons geloof,
maar door onze geloofwaardigheid,
niet door onze woorden,
maar door onze inzet,
niet door onze macht,
maar door die zachte kracht,
die stem geeft aan de Ene,
die we noemen, de Vader, de Zoon
en de heilige Geest. Amen.

Slotlied: Komen ooit voeten