Kaap de Goede Hoop

THEMA: Kaap de Goede Hoop

DATUM: 4 november 2018
Voorganger: Ard Nieuwenbroek

OPENINGSLIED: Als God ons thuisbrengt
WELKOM

Hartelijk welkom voor iedereen. Voor jou die hier vaker komt en voor jou die misschien hier vanmorgen voor het eerst bij ons bent. Voor iedereen die in het leven blijdschap en verdriet ervaart. Gisteravond hebben we hier in een Allerzielen viering onze dierbare overleden herdacht. De kaarsjes branden nog. Ook nu wil ik iedereen vragen, die een dierbare wil gedenken, om naar voren te komen en een kaarsje aan te steken.

Welkom voor iedereen die de hoop verliest en soms juist terugvindt in kleine dingen. Deze viering gaat over hoop. Een wat vergeten en misschien ouderwets woord. Actueel ook, zeker als we beseffen dat het vandaag de Jan Schouten dag is in onze gemeenschap. Jan Schouten, een man die leefde van hoop. Ook in mijn persoonlijk leven kom ik steeds meer tot het besef dat hoop een levenskwaliteit is. Iets wat je levend houdt. Niet alleen bij tegenslag. Wie hoop heeft, heeft toekomst. In Zuid-Afrika heb je de bekende Kaap de Goede Hoop. Zo’n mooie naamgeving. Eeuwen geleden een veilige plek waar zeevaarders vers water en voedsel aan boord namen om vol goede hoop de rest van hun eindeloze zeiltocht te vervolgen. Zoals ook wij in ons leven ook op reis zijn.

Laten we nu eerst de stilte te zoeken in onszelf en om ons heen.

GEBED
Eeuwige, levende:

Hoop, geloof en liefde vragen we, alleen dat
Meer vragen we niet, meer willen we niet
Niks duurs, niks groots, niks anders
Alleen maar hoop, geloof en liefde

LIED: Eeuwige, onzienlijke

De lezingen van vandaag gaan over hoop. De eerste lezing is een bespiegeling over hoop van Anselm Grün. De tweede lezing is een heel oud en bekend verhaal uit de Bijbel. Bemoedigende teksten die ons aansporen in de hoop te blijven geloven.

1e LEZING

Hoop is in vertrouwen uitzien naar een goede toekomst. Het is de weerschijn van God in onze ziel. De hoop stelt ons in staat om tegen alle hopeloosheid en berusting in de hoop op het welslagen van ons leven vast te houden. De atheïstische filosoof Ernst Bloch heeft een groot werk vervaardigd onder de titel ‘Het principe van de hoop’. Daarin beschrijft hij hoe de mens in alles boven zichzelf uitgrijpt naar een betere toekomst, uiteindelijk naar het beloofde land dat in de christelijke traditie het paradijs wordt genoemd. In de dans, in de muziek, in de architectuur, in alles drukt de mens zijn hoop uit op een betere wereld, op meer vrijheid, meer schoonheid, meer liefde, en ten slotte op geborgenheid. De mens is zichzelf niet genoeg. Hij heeft een onlesbare dorst naar geluk. Hij droomt van een mooiere toekomst. Hoop is niet alleen iets voor het privéleven. Ze roept ons op ons voor de armen in te zetten en onze hoop juist voor de hopelozen vruchtbaar te maken. De hoop maakt het ons mogelijk ons voor deze wereld in te zetten, zonder het af te laten weten bij de vele tegenslagen die we moeten incasseren. De christelijke hoop heeft het verwijt te horen gekregen dat ze ons troost met het hiernamaals. Maar in de politieke strijd om een betere toekomst, om een gezonder milieu, om rechtvaardiger structuren hebben de mensen voldoende ondervonden dat een zuiver aardse hoop tot wanhoop en berusting leidt. Om niet te wanhopen moeten we verder kijken dan de concrete milieuprojecten. De hoop maakt dat we gelaten – en zoals Paulus zegt- geduldig en trouw doorwerken aan een betere toekomst. Deze spirituele hoop vermoedt dat we ooit het paradijs kunnen realiseren, waar en hoe dan ook.

Uit: Anselm Grün: Vijftig engelen voor je ziel.

LIED: Nooit hoorden wij andere stemmen

2e LEZING
Genesis 8 : 15-19
Toen zei God tegen Noach:’Ga de ark uit, samen met je vrouw, je zonen en de vrouwen van je zonen. Laat ook alle dieren die bij je zijn naar buiten gaan: vogels, vee en alles wat op de aarde rondkruipt. Ze moeten weer vruchtbaar zijn en talrijk worden en de aarde bevolken’. Hierop ging Noach naar buiten, samen met zijn zonen, zijn vrouw en de vrouwen van zijn zonen. Ook alle dieren gingen de ark uit, soort bij soort, alle vogels, en alles wat op de aarde rondkruipt.

LIED: Take o take me as I am

OVERWEGING
Kaap de Goede Hoop. Zoveel maal bezocht ik die plek en zoveel malen was ik er onder de indruk. Het meest zuidelijke puntje van Afrika met een geschiedenis van hoop. In 1652 werd aan Jan van Riebeeck de opdracht gegeven om aan Kaap de Goede Hoop een verversingsstation in te richten waar de schepen verse voorraden en water konden innemen. De Kaap was de enige permanente vestiging van de VOC die niet als handelspost fungeerde, maar uitsluitend als verversingsstation en reparatieplaats voor gehavende schepen. Een plek voor gehavende schepen en hun bemanning die hoop gaf door verversing. Daarna voeren ze verder. Een ander schip was de ark van Noach. Na de gigantische regenval was er niets over en werd Noach uitgekozen om hoop te brengen en een verwoeste wereld weer op te bouwen. Noach komt terecht in een verlaten en verwoeste wereld. De wereld die hij, een jaar daarvoor, verlaten had, is totaal veranderd. Alsof hij op een andere planeet is geland. Probeer je in te beelden hoe die wereld eruitzag. Enerzijds kwam het groene, nieuwe leven weer tevoorschijn. Maar welke sporen van de grote verwoesting zijn er nog zichtbaar?
Ook wij leven in cynische tijden met soms verwoesting. Idealistische omroepen in de media leggen vaak het loodje, Geen Stijl en Wakker Nederland nemen hun rol over en zetten de toon. Snoeihard. Dit is geen tijd meer voor dromers en wereldverbeteraars. We zijn vaak de hoop op een betere toekomst kwijt. Wie heeft er nog hoop dat het ooit nog wat wordt met Israël en de Palestijnen, met het klimaatakkoord tegen de opwarming van de aarde, met de armoede? Het is om de moed te verliezen, ook al modderen we voort. De tijd is voorbij dat we dachten dat de wereld maakbaar was.
De toestand is hopeloos…En toch. We kunnen niet leven zonder hoop. Hoop dat het morgen beter gaat, hoop dat de uitslag van het medisch onderzoek meevalt, dat de behandeling aanslaat, de operatie goed lukt, je snel weer herstelt. En: hoop dat je brief er bij de sollicitatie wordt uitgepikt en je eindelijk weer een baan krijgt, hoop dat het ooit weer goed komt na die ruzie of die ijzige kilte… We zijn gebouwd op hoop. Hoop is als zuurstof, we stikken en sterven af, zonder hoop. Gek eigenlijk: hoop – we hebben het zó nodig, en er is zó weinig van voorhanden.
Kunnen we niet proberen achter de geheime formule ervan te komen, zodat we er wat van kunnen bijmaken, als van een toverdrank, als we het nodig hebben? Wat is de code van de hoop? Wie helpt ons het raadsel van de hoop te ontcijferen?
Wie hoopt, is bezig met de dag van morgen. Niet omdat hij vandaag wil vergeten, maar omdat hij de dag van vandaag geschikt wil maken voor morgen. De hoop is niet een of ander gen dat je met de geboorte krijgt ingeplant. Het is geen persoonlijke eigenschap of karaktertrek. Om hoop te hebben hoef je niet het zonnetje in huis te zijn. Je moet alleen in morgen kunnen en durven geloven. Wie alleen werkelijkheidsdenker is, is rijp voor de wanhoop. Wie hoopt is een mogelijkheidsdenker.
De hoop: dat is werkelijk een godswonder. Kijk maar eens om je heen. De toestand is hopeloos, èn ernstig. En niets wijst erop dat het morgen anders zal gaan. En toch. Mensen worden murw gebeukt door het leven en door elkaar. En toch blijven ze hopen. Morgen, als ik weer beter ben; morgen, als we weer van elkaar zullen houden; morgen, als er vrede zal zijn en recht, morgen…. De hoop is als een heel klein kind. Een godswonder, misschien een godsbewijs. Wellicht mag je nog verder gaan en zeggen: de hoop, dat is God zelf. Zoals vertolkt door Jeremia: Het zal goed met jullie aflopen, niet slecht. Ik zorg dat er voor jullie een nieuwe tijd komt. Ik zal jullie nieuwe hoop geven’. Dat de hoop een geschénk van God is, vormgegeven in hoopvolle mensen om ons heen. De hoop: dat is het goddelijke tussen mensen. Laten we zo samen de Kaap de Goede Hoop vinden om ons te verversen. Elkaar in zijn naam tot hoop zijn.

GELOOFSLIED: God bewaar mij

KLAARMAKEN VAN DE TAFEL /COLLECTE

VOORBEDEN

Eeuwige, we bidden vanochtend om kracht en vitaliteit. Zo kunnen we de hoop levend houden. Hoopvol en vol verwachting. Opdat we in jouw naam het goede doen op deze aarde.

Eeuwige, zovele mensen leven in hopeloze omstandigheden. In vluchtelingenkampen, sloppenwijken of in gevangenschap. We bidden dat ook voor hen hoop juist in hun leven mag blijven bestaan.

Eeuwige, geef ons de kracht en inspiratie om hoopvolle mensen te zijn, temidden van andere mensen. Zodat we de warmte van de hoop kunnen delen. Opdat de aarde een plek zal blijven en worden van groei en vertrouwen.

Eeuwige, geef ons, net als Jan Schouten, de energie en inspiratie om bezig te zijn met de dag van morgen. Niet omdat wij vandaag willen vergeten, maar omdat we deze dag geschikt willen maken voor de dag van morgen.

Eeuwige, ook vanochtend bidden we voor zieken en stervenden. Opdat jouw nabijheid hen en hun dierbaren steunt in zoveel intensieve momenten van pijn, angst en verdriet. Ook gedenken we onze dierbare overledenen. Vandaag noemen we in het bijzonder:

ACCLAMATIE: Als alles duister is
Voor uw aangezicht

TAFELGEBED

Gezegend jij, die onze oren opent. Ons vanuit leegte laat luisteren naar de mensen: hun plezier en hun noodkreet naar de aarde: haar klagen en haar zuchten. Gezegend jij, die onze monden vult met hoopvolle woorden. Ons zonder oordeel laat spreken. Jij die ons laat zingen, hoopvolle tonen van vrede, ons laat proeven: geluk van leven. Gezegend jij, die zonder oordeel onze ogen opent naar onszelf en die ons elk ander laat zien. Gezegend jij, die onze harten opent. Zodat hoop, eenvoud en broosheid, onvoorwaardelijke vriendschap en liefde ons raken.

In de avond voor zijn sterven, nam Jezus brood in zijn handen, sprak zijn dank uit naar jou, brak het en deelde het uit aan zijn vrienden met de woorden: dit is mijn leven, gebroken voor jullie, deel en eet dit met elkaar, telkens opnieuw, breng zo de hemel bij de mensen. Zo nam Jezus ook de wijn, gaf die door en zei daarbij: dit is mijn liefde, tot vreugde van iedereen, drink samen uit deze beker, als vrienden aan één tafel. Blijf dit doen, als levende herinnering aan mij. Zo willen wij op weg gaan, in zijn geest, zo willen wij zingen, met woorden die hij ons gegeven heeft.

ONZE VADER

VREDESWENS

VREDESLIED: Gij moet het eenzaam laten

BREKEN EN DELEN: Zijt Gij mijn God een herder

AFSLUITEND GEBED AAN TAFEL

SLOTGEDACHTE

Geef elkander hoop, dan gaat alles goed geef elkander hoop als je elkaar ontmoet, niet met dure woorden een rede of een preek, nee, zomaar bij de slager of in de apotheek op een caféterrasje of in de bioscoop al is het nog zo vluchtig, maar geef elkander hoop.
Toon Hermans

ZEGEN EN WEGZENDING

Ik wens je toe dat de engel van de hoop je begeleidt bij je inspanningen om een betere wereld om je heen tot stand te brengen, in je gezin, in je tuin, in je gemeente, in je land. Je hebt de engel van de hoop nodig wanneer iedereen om je heen zich alleen maar berustend aan alledaagse zaken wijdt. Laat je niet door hun teleurstelling aansteken. Vertrouw op de hoop. Hoop maakt je ziel ruim.
(Anselm Grün)

Daartoe zegenen we ook elkaar,
In de naam van Vader, de Zoon en de Heilige Geest,
Amen

SLOTLIED: Van grond en vuur zult Gij ons maken