Kom tot inkeer en leef!

 1 oktober 2023
Voorganger  Franneke Hoeks
Openingslied: Komen ooit voeten

Welkom

Dag lieve mensen: trouwe bezoekers, aanwaaiers, nieuwe gezichten: wat fijn dat jij/jullie je weg naar deze ruimte hebben gevonden. Ruimte is niet alleen deze plek, maar ik hoop ook ruimte voor meer tussen hemel en aarde. We zoeken hier inspiratie en bezieling door verhalen, stilte, gebed, muziek, brood en wijn. De paaskaars brandt en met het licht van de paaskaars hebben we de vredeskaars aangestoken. Licht van leven. Licht tegen het donker.Vandaag mag ik hier staan, maar ik sta hier niet helemaal namens mezelf, zo je dat als voorganger ooit doet. De lezingen die we vandaag horen klonken twee weken geleden in Ordune. Met groepje gingen we in gesprek over deze verhalen. De wijsheid en inzichten van die middag neem ik mee in deze viering.
Op die middag was al heel snel duidelijk wat het thema van de viering zou moeten worden. Kom tot inkeer en leef. De laatste woorden van de eerste lezing uit het Boek Ezechiël. De woorden van Ezechiël bleken lastig omdat wij met onze hedendaagse westerse oren niet hetzelfde horen als de indertijd de toehoorders van deze profeet. Mattheus vertelt ons over Jezus die de Schriftgeleerden en farizeeën door middel van een verhaal laat nadenken over hun eigen manier van denken.  Kom tot inkeer en leef!  Inkeer. Kritisch kijken naar jezelf als begin van hernieuwd leven. Inkeer. Laten we dat proces van inkeer beginnen door het stil te maken in onszelf. En vanuit de stilte ons tot de Eeuwige te richten.

GEBED
Jij, die we kennen als Ik-zal-er-zijn
wees dit uur bij ons aanwezig.
Laat jouw geest waaien.
Open onze oren.
en schep ruimte in onze harten.
Beweeg ons tot inkeer
en breng ons tot leven. Amen.
Acclamatie Hoor mij wees niet doodse stilte

1E LEZING  Ezechiël 18,1-4 25-32  NBV 21
De Eeuwige  richtte zich tot mij: ‘Waarom gebruiken jullie in Israël toch het spreekwoord: Als de ouders onrijpe druiven eten, krijgen de kinderen stompe tanden? Zo waar Ik leef – spreekt God, de Eeuwige–, nooit meer mag iemand bij jullie in Israël dit spreekwoord in de mond nemen! Weet dat alle mensenlevens Mij toebehoren: zowel het leven van de ouders als dat van hun kinderen ligt in mijn hand, en alleen wie zondigt zal sterven.
Nu zeggen jullie: “De weg van de Heer is onrechtvaardig!” Maar luister, Israëlieten! Ben Ik het die onrechtvaardig is? Zijn het niet juist júllie wegen die onrechtvaardig zijn? Een goed mens die zich niet langer rechtvaardig gedraagt maar onrecht begaat, zal sterven; hij sterft omdat hij onrecht heeft begaan. Een slecht mens die zich afkeert van zijn goddeloze levenswijze en voortaan handelt naar recht en gerechtigheid, zal in leven blijven. Als hij tot inzicht en inkeer is gekomen en niet langer misdaden begaat, zal hij zeker in leven blijven en niet hoeven sterven.
De Israëlieten zeggen: “De weg van de Heer is onrechtvaardig!” Ben Ik onrechtvaardig, Israëlieten? Zijn het niet juist júllie wegen die onrechtvaardig zijn? Volk van Israël, Ik zal ieder van jullie beoordelen naar de weg die hij gaat! – spreekt God, de Eeuwige. Kom tot inkeer; bega geen misdaden meer, anders brengen die jullie ten val. Breek met het zondige leven dat jullie hebben geleid, en vernieuw je hart en je geest. Want waarom zouden jullie sterven, volk van Israël? De dood van een mens geeft Me geen vreugde – spreekt God, de Eeuwige. Kom tot inkeer en leef!

Lied psalm 25: Naar u levende klimt mijn ziel

2E LEZING Matteüs 21, 23-32 NBV 21
Toen Jezus naar de tempel was gegaan en daar onderricht gaf, kwamen de hogepriesters en de oudsten van het volk naar Hem toe. Ze vroegen Hem: ‘Op grond van welke bevoegdheid doet U die dingen? En wie heeft U die bevoegdheid gegeven?’
Jezus gaf hun ten antwoord: ‘Ik zal u ook een vraag stellen, en als u Mij daarop antwoord geeft, zal Ik u zeggen op grond van welke bevoegdheid Ik die dingen doe. ²⁵In wiens opdracht doopte Johannes? Kwam die opdracht van de hemel of van mensen?’
Ze overlegden met elkaar: ‘Als we zeggen: “Van de hemel,” dan zal Hij tegen ons zeggen: “Waarom hebt u hem dan niet geloofd?” Maar als we zeggen: “Van mensen,” dan krijgen we het volk over ons heen, want iedereen houdt Johannes voor een profeet.’ Dus gaven ze Jezus als antwoord: ‘We weten het niet.’
Daarop zei Hij tegen hen: ‘Dan zeg Ik u ook niet op grond van welke bevoegdheid Ik die dingen doe. Wat denkt u van het volgende? Iemand had twee zonen. Hij zei tegen de een: “Jongen, ga vandaag in de wijngaard aan het werk.” ²⁹De zoon antwoordde: “Ik wil niet,” maar later bedacht hij zich en ging alsnog. ³⁰Tegen de ander zei de man precies hetzelfde. Die antwoordde: “Ja, vader,” maar ging niet. ³¹Wie van de twee heeft nu de wil van zijn vader gedaan?’ Ze zeiden: ‘De eerste.’ Daarop zei Jezus: ‘Ik verzeker u: de tollenaars en de hoeren zullen het koninkrijk van God eerder binnengaan dan u. ³² Want Johannes bewandelde de weg van de gerechtigheid toen hij naar u toe kwam. U geloofde hem niet, de tollenaars en de hoeren wel. En ook al zag u dat, u hebt u niet bedacht en hem alsnog geloofd.
Acclamatie: Bij u is de bron van het leven

OVERWEGING

Tijdens het bijbelgesprek hadden we drie vertalingen van de tekst uit Ezechiël naast elkaar liggen. Dan wordt meteen de ingewikkeldheid van taal duidelijk. De ene vertaling gebruikt andere woorden dan de andere. Daardoor krijgen teksten een andere sfeer. Vertaling is immers interpretatie. Woorden sturen. Dat is niet erg, want dat wilde de profeet Ezechiël ook: mensen een richting op sturen. Die richting was nodig want ten tijde van deze profeet leefde het Joodse volk in Ballingschap. Ezechiël zelf was één van die ballingen. Zie in ballingschap, in een omgeving die niet de jouwe is, het roer maar eens recht te houden.  Het Joodse volk is de weg kwijt en zoekt zijn heil bij andere goden. Ezechiël is profeet en wil het Joodse volk in verbinding laten blijven met de Eeuwige. Dat is goed leven.
Dit hoofdstuk begint met een spreekwoord dat Ezechiël veroordeelt: Als de ouders onrijpe druiven eten, krijgen de kinderen stompe tanden. We moesten denken aan ons spreekwoord ‘Een appel valt niet ver van de boom.’ Dat kan positief gebruikt worden, maar heeft vaak ook een wat negatieve connotatie. Zie je wel zijn/haar ouders waren zo, dus…. Deze manier van denken, die vaak ook onbewust is, wordt in deze tekst scherp veroordeeld. Niemand is verantwoordelijk voor de fouten of gebreken van zijn of haar ouders.
Een van mijn ooms is kind van een Duitser. Daar heeft hij zijn hele leven last van gehad.  Wat had ik hem gegund dat hij als kind en jonge man vrij van deze ballast zijn leven vorm had kunnen geven. Dat is wel wat de Eeuwige ons mensen gunt. Opnieuw mogen beginnen. Dat het leven van je ouders niet jouw ballast hoeft te zijn.
Terug naar Ezechiël. Het volk moppert dat de weg van de eeuwige zo onduidelijk is. ‘Oneerlijk’ zegt de bijbel in gewone taal. ‘De weg is niet recht’ vertaalt Willibrord vertaling. En hier klonk vandaag ‘de weg is onrechtvaardig’. Kijkend naar de grondtekst, blijkt het te gaan over kenbaarheid van de weg van de Eeuwige. De Eeuwige dient het volk van repliek. Is de weg richting het goede niet kenbaar? Kijk eens diep in je hart en dan weet je, dan ken je die weg.  Mensen zitten zichzelf vaak in de weg. God-zij-dank mogen we als mensen ook leren. Vaak hebben we daar een ander verhaal of perspectief voor nodig. Waar ik 10 jaar geleden nog vrolijk Sinterklaas vierde, met volop zwarte pieten, kan en wil ik dat nu niet meer. De verhalen van tot slaafgemaakten hebben mij wat geleerd. Gelukkig mogen we leren en al lerende de weg die we gaan bijstellen.
Ezechiël spreekt over leven en dood. Dat is heftig! Wie onrechtvaardig handelt, zal sterven. Dat klinkt anno 2023 in onze Nederlandse oren keihard. In de tijd van Ezechiël werd dat anders gehoord. Dood was niet meteen lijfelijk dood maar een dode relatie met JHWH. Een doods leven, een zonder groter perspectief zou je misschien kunnen zeggen; op jezelf teruggeworpen en dat is niet het leven wat God ons toewenst. Voor dat goede leven is wat nodig. Inkeer; keer op keer. De weg van de Eeuwige ver-kennen en vervolgens die weg durven leven. Tot inkeer komen en leven.
Dat is ook het perspectief wat Jezus ons voorhoudt; het goede leven voor allen. Vandaag klonk een stuk uit Mattheus 21. We zijn dus al behoorlijk op weg in het verhaal. Jezus is naar Jeruzalem getrokken met zijn volgelingen en veroorzaakt reuring in de stad. Het is niet helemaal zonder risico, maar gedreven mensen laten zich niet tegenhouden. Hogepriesters en oudsten bevragen onze rabbi. Wie ben jij? Wat is jouw bevoegdheid? Wat is je diploma?
‘Hoe kijken jullie tegen de profeet Johannes aan?’, vraagt Jezus op zijn beurt. Spannend want Johannes heeft zijn prediking met de dood moeten bekopen. Een geliefde profeet die de mensen aanzette tot inkeer, tot ommekeer. Opdracht vanuit de hemel of door mensen ingegeven? Dat is de vraag.  Schriftgeleden en oudsten durven het volk niet tegen zich in het harnas te jagen. We weten het niet.  Een veilig antwoord.
Een verhaal over twee zonen. De ene zegt nee maar komt wel in actie. De ander zegt ja maar doet niks. Wat is de juiste weg?  We hebben allemaal een ingebakken hekel aan jokken en oneerlijkheid. De zoon die nee zegt, maar ja doet is onze favoriet. Het gaat uiteindelijk om wat je doet. Mooie woorden die loze beloften blijken zijn geen daden van inkeer, brengen ons geen leven.
Hogepriesters en oudsten zijn collectief van mensen die het allemaal lijken te weten. Mensen die de wet volgen, ja zeggen, maar vervolgens hele groepen mensen in de kou laten staan. Nee dan de tollenaars en hoeren, een andere groep in de samenleving. Geen hotemetoten maar mensen die vaak met de nek worden aangekeken. Toch is het juist deze groep die bij Jezus op het netvlies staat. Het gaat niet om je woorden die je spreekt maar wel om of jouw oren kunnen horen wat de Eeuwige te vertellen heeft.  Horen in Bijbelse taal is meer dan het fysieke proces van horen. Horen is horen met je hart, is horen met je handen. Dat horen is het leren kennen van de weg van de Eeuwige. Dat is een proces van inkeer. Dat is een weg vol leven voor jou, voor mij, voor al wat leeft.

Geloofslied: Deze woorden aan jou opgedragen

 TAFEL | COLLECTE | MUZIEK

VOORBEDE

Geef een luisterend oor, Eeuwige, aan de groten van deze aarde, aan hen die het hoogste woord hebben en zeggingsmacht over anderen: dat zij aandacht hebben
voor de diepere vragen van het leven en keuzes maken,
die het echte welzijn van mensen ten goede komen.

Wek uw kracht en kom ons bevrijden.
Zie ons gedoog ons, laat ons niet vallen.

Geef wijsheid en inzicht, Eeuwige, aan wetenschappers en vakgeleerden, aan denkers en doeners: dat zij zich verantwoordelijk weten voor het voortbestaan van uw schepping, bezorgd blijven voor de generaties
die na ons komen.

Dat wij niet leven gevangen in leegte,
dat wij niet vallen terug in het stof.

Geef ons, Eeuwige, een opmerkzame geest, maak ons attenter, meer betrokken op elkaar; en de wereld om ons heen
dat wij elkaar bevestigen  in onze goede voornemens,
elkaar steunen in de uitvoering daarvan.

Roep onze namen dat wij U horen,
dat wij herademen, dat wij U leven.

Geef rust en vertrouwen, Eeuwige aan allen die ziek zijn. Dat zij zich door jouw zachte kracht gesteund mogen weten.
Wees licht en vrede, Eeuwige, voor onze dierbare overledenen.

We denken vandaag  in het kader van Stilstaan bij Corona  ook aan alle mensen die door Corona om het leven zijn gekomen.

Dat zij zich gekoesterd mogen weten in jouw aanwezigheid.
Lied Koester de namen

 TAFELGEBED
Gezegend, Jij, God-met-ons, uit jouw liefde is ons leven ontstaan, uit jouw handen mogen wij het leven ontvangen, om ten volle mens te zijn, in al onze grootsheid, in al onze kleinheid. Wij willen Jou danken voor dit leven, voor de schoonheid en de vreugde, voor de kwetsbaarheid en gebrokenheid, voor de liefde en verbondenheid om samen door het leven te gaan,elkaar te dragen en ons gedragen te weten.
Wij willen jou danken voor jouw zoon Jezus, die zijn juk op onze schouders wil leggen om onze lasten te kunnen dragen: zachtmoedig naar anderen en naar onszelf. Zoals Hij willen wij in alle eenvoud het leven dragen, in vertrouwen op Jou  dat Jij ons niet laat vallen.
Zo dragen wij Hem met ons mee, want op de laatste avond van zijn leven, heeft  Hij ons zijn lijf en ziel voor eeuwig gegeven. In het bijzijn van zijn vrienden heeft Jezus brood genomen, dankte Jou voor het brood, brak het en deelde het aan zijn vrienden met de woorden: ‘Neem en eet van dit brood, dit is mijn leven, ik geef het aan jullie.’
Hij nam een beker, sprak een dankgebed, en zei tot zijn vrienden: ‘Drink hieruit en proef van mijn liefde, zodat mijn vreugde in jou zal zijn en haar volheid bereikt.Heb elkaar lief, zoals ik jou heb liefgehad.’
Zo heeft Hij zich aan ons gegeven, om blijvend te dragen, als levend brood om samen met Hem de weg te kunnen gaan die ons gegeven is.
Zo weten wij ons gedragen door Jou, zo dragen wij elkaar, met respect en mededogen,  vanuit het besef wij geen Gemeenschap zijn waar mensen buitengesloten worden waar vastgehouden wordt aan oude wetten, waar geen plaats is voor andersdenkenden. Laat ons met de hulp van Jouw Geest een gemeenschap zijn van mensen in beweging, vol ruimte en openheid voor elkaar. Raak ons met jouw liefdesvuur. Verfris ons, doe ons herleven in het doen van gerechtigheid. Laten wij elkaar tot brood worden, brood van vrede en liefde,

ONZE VADER

VREDESWENS| VREDESLIED: Dona nobis pacem in terra

BROOD EN WIJN
LIED: Een stad zal uit de hemel dalen

 GEBED
Goede God
Dank voor dit brood en deze wijn,
dat we de bijzonderheid
van dit delen met elkaar
nooit uit het oog verliezen
Brood en wijn gedeeld
Als moment van inkeer
als een weg ten leven. Amen

MEDEDELINGEN

SLOTGEDACHTE de knopendraad
Een oude rabbi vertelde: ‘Elke mens is met God verbonden door een draad. Telkens als je een fout maakt, breekt de draad. Maar als je er spijt van hebt, maakt God de draad weer vast met een knoop. Daardoor is de draad korter dan voorheen. En de mens die tot inkeer kwam is dus een beetje dichter bij goed! Zo komen mensen van fout tot spijt, van knoop tot knoop steeds dichter bij God. Zelfs zonden zijn dus nog ergens goed voor!’

ZEGENWENS De zegen van Sint Patrick
In de ruimte gezet door Gods scheppende hand,in de vrijheid geplaatst door het Woord, in het licht gesteld door Gods liefde,
gaan we op weg, omvat door de zegen, om te zijn tot een zegen.

De Eeuwige is voor ons om ons de juiste weg te wijzen
De Eeuwige is achter ons, om ons te beschermen tegen gevaar
De Eeuwige is onder ons, om ons op te vangen wanneer we dreigen te vallen
De Eeuwige is in ons, om ons te troosten in verdriet
De Eeuwige is boven u en jou en mij, om ons allen te zegenen,
Vandaag en alle dagen.

 SLOTLIED: Wie mag te gast zijn