Laat de hoop niet varen

15 december 2024 – Derde zondag van de Advent
Voorganger  Franneke Hoeks Lectoren  Dorine Broekmeulen en Toon van Mierlo
Cantor Machteld Terlingen|  Pianist Coby Wagemans

Openingslied Nacht is om de huizen heen

Welkom Wat fijn dat u hier bent, dat jullie hier zijn.  Nog  negen dagen en dan vieren we het kerstfeest. Vandaag een soort keerpunt. Het begint te lichten. Blijdschap, hoop en vertrouwen in die komst van die mens die het verschil gaat maken groeit met de dag.  We mogen ons dit uur warmen aan elkaar,  ons laten inspireren door verhalen en liederen en ons gedragen weten door de Eeuwige.
We steken de paaskaars aan. Licht van leven, licht van hoop, licht van het begin. Met dat licht steken we de vredeskaars aan op de tafel. Dat dat grote licht ook maar mag schijnen op al die plekken waar hopeloosheid regeert.
Een grote krans waarop iedere week een kaars extra gaat branden.  Een krans van hoop, van groeiend licht in donkere dagen. Vandaag steken we de derde kaars aan. Met het aansteken van de derde kaars neemt het licht toe. Na vandaag nog één kaars te gaan. Een soort kantelpunt. Er brandt meer licht dan dat er donker is. Iets om ons over te verheugen! Niet voor niets heet deze derde advent Gaudete: verheug u. 

Gebed
Gij die telkens weer licht tevoorschijn roept, wij wachten op u, zoeken de stilte en  maken ruimte in ons hart. Kom in ons midden, raak ons aan met de hartslag van hoop, ga ons voor met uw licht en voed ons vertrouwen. Dat met het aansteken van deze derde kaars de vonken hoop in ieder van ons mag aanwakkeren tot een niet te stuiten levensstroom die door de wereld gaat.

Acclamatie Vonkje van hoop diep in mij

Inleiding op de lezingen
Op deze derde zondag van de advent gaan we te rade bij Lucas en Sefanja. Sefanja is  een van de kleine profeten uit de Bijbel. Sefanja is een oudere tijdgenoot van de profeet Jeremia. Veel onheilswoorden in dit boek- zoals dat profeten eigen is. Maar aan het einde -de tekst die we vandaag lezen – toch hoop en bemoediging.  Dan bladeren we door naar Lucas en horen hoe Johannes in eerste instantie vloekt en tiert, maar ondertussen ook handreikingen geeft aan wie het maar horen wil.

1E LEZING  Sefanja 3, 14-20
Jubel, vrouwe Sion,
zing van vreugde, Israël,
juich met heel je hart, vrouwe Jeruzalem!
De Eeuwige heeft het vonnis over jou tenietgedaan
en je vijand verdreven.
De Eeuwige, de koning van Israël, is in je midden
je hebt geen kwaad meer te vrezen.
Op die dag zal men tegen Jeruzalem zeggen:
‘Wees niet bang, Sion!
Laat de moed niet zinken!’
De Eeuwige, je God, zal in je midden zijn,
Hij is de held die je bevrijdt.
Hij zal vol blijdschap zijn, verheugd over jou,
in zijn liefde zal Hij zwijgen,
in zijn vreugde zal Hij over je jubelen.
Alle treurenden zal Ik bijeenbrengen,
verzamelen wie op je feesten moesten ontbreken.
Hun vernedering drukte zwaar op de stad.
In die tijd zal Ik afrekenen met je verdrukkers,
de kreupelen zal Ik redden,
de verstrooiden bijeenbrengen
En hen die in de hele wereld werden veracht
zal Ik met eer en roem overladen.
In die tijd breng Ik jullie terug.
Dan zal Ik jullie verzamelen,
en je met eer en roem overladen
te midden van alle volken op aarde.
Met eigen ogen zullen jullie zien
hoe Ik je lot ten goede keer– zegt de Eeuwige.

Lied Wij wisten dat het moest bestaan

2E LEZING Lucas 3, 7-18
Johannes zei tegen de mensen die massaal uitliepen om zich door hem te laten dopen: ‘Addergebroed, wie heeft jullie wijsgemaakt dat je het komende oordeel kunt ontlopen? Breng vruchten voort die tonen dat jullie tot inkeer gekomen zijn, en zeg niet meteen bij jezelf: Wij hebben Abraham als vader. Want ik zeg jullie: God kan uit deze stenen kinderen van Abraham verwekken! Ja, de bijl ligt al aan de wortel van de boom: iedere boom die geen goede vruchten voortbrengt, wordt omgehakt en in het vuur geworpen.’
De mensen vroegen hem: ‘Wat moeten we dan doen?’ Hij antwoordde: ‘Wie twee stel onderkleren heeft, moet delen met wie er geen heeft, en wie eten heeft moet hetzelfde doen.’ Er kwamen ook tollenaars om zich te laten dopen, en die vroegen hem: ‘Meester, wat moeten wij doen?’ Hij zei tegen hen: ‘Vorder niet meer dan wat jullie is opgedragen.’ Ook soldaten kwamen hem vragen: ‘En wij, wat moeten wij doen?’ Tegen hen zei hij: ‘Jullie mogen niemand afpersen en je ook niet laten omkopen, neem genoegen met je soldij. ’Het volk was vol verwachting, en allen vroegen zich af of Johannes misschien de messias was, maar Johannes zei tegen hen: ‘Ik doop jullie met water, maar er komt iemand die machtiger is dan ik; ik ben het zelfs niet waard om de riemen van zijn sandalen los te maken. Hij zal jullie dopen met de heilige Geest en met vuur; Hij houdt de wan in zijn hand om zijn dorsvloer te reinigen, het graan zal Hij bijeenbrengen in zijn schuur en het kaf in onblusbaar vuur verbranden.’
Op deze en andere wijze spoorde hij het volk aan en verkondigde hij hun het goede nieuws.

Acclamatie  Laat komen hij die komen zal  2x

OVERWEGING

Profeten zijn over het algemeen kritische mensen. Mannen en vrouwen die geen blad voor de mond nemen en de samenleving onverbloemd een spiegel voorhouden. Profeten weten de vinger op de zere plek te leggen en sporen aan tot verandering.
In de tijd dat Sefanja profeet is, zijn de Assyriërs het machtigste volk in het Oude Nabije Oosten. Het Joodse volk neemt gebruiken over en dwaalt daarmee af van de weg van de Eeuwige. Hoogmoed, machtsmisbruik zijn aan de orde van de dag. Daar protesteert Sefanja tegen. Maar hij is niet alleen maar een sombere profeet is. Sefanja is vooral bezig met de vraag hoe er een nieuw begin kan komen. Hij is behoorlijk  rigoureus. Misschien moet het oude wel finaal verdwijnen voordat het nieuwe kan ontstaan. De profeet, zoals dat profeten eigen is, gaat te keer tegen eigen gewin, verrijking en hoogmoed. En toch is er altijd hoop voor mensen die het goede voor ogen houden. In de lezing van vandaag schetst Sefanja die vreugdevolle toekomst, Jubel. Zing. Juich. Er klinkt bemoediging in zijn woorden door. Laat de moed niet zakken. Laat de hoop niet varen. Wat dat nieuwe begin gaat komen. Een ongekende ommekeer als  treurenden feest kunnen vieren, als kreupelen mogen dansen en wie de weg kwijt zijn weer toekomst voor zich zien.
Dat hoopvolle perspectief is iets wat mij keer op keer weer raakt als ik bijbelteksten lees, als ik een viering voorbereid. Er zit in de bijbelse traditie een dragende kracht die hoop geeft.  Dat is niet een zoetsappig-stil-maar-wacht-maar-alles-komt-goed verhaal. Vaak zit er in dat hoopvolle perspectief een oproep tot verandering.
In de tijd van Sefanja was er veel mis in de samenleving. In onze tijd… niets nieuws onder de zon. Mensen maken zich zorgen. Er is ook  in onze tijd is er veel om ons zorgen over te maken. Oorlogen, een aarde de steunt en kreunt onder wat wij van haar eisen, mensen op drift, woningnood, verharding, verruwing, steeds meer wij tegenover zij…. er is zoveel gaande dat de moed de soms in de schoenen zakt. Ik proef om me heen steeds meer mensen die de hoop lijken te laten varen.  Komt het nog wel goed? Is er een happy end voor ons? Ik snap heel goed dat mensen cynisch worden en niets meer geloven. Niets meer geloven – ik bedoel dat even heel breed- maakt ook dat we ons gemakkelijk dingen wijs laten maken omdat er geen ankerpunt meer is. Een paar jaar geleden vroeg journalist Joris Luyendijk 100 wetenschappers, kunstenaars en ondernemers naar wat hun hoop gaf. En hoop is misschien wel een medicijn tegen cynisme. Hoop houdt de mogelijkheid open dat het goed komt, ook al weet niet precies hoe. Hoop heeft voor mij met geloven te maken. Geloven in de breedste zin van het woord. 
Het gevoel van het gaat niet goed met de wereld en misschien stevenen we met z’n allen af op het einde van alles lijkt steeds meer om ons heen te hangen. Maar dat wanhopige gevoel leefde ook in de tijd van Jezus en zijn neef Johannes. Romeinen hadden het voor het zeggen.  Dat gevoel van het zo slecht ging dat het einde der tijden wil in zicht moest zijn leefde volop. En was het wel zaak om je zaakjes goed op orde te hebbe want aan de andere kant van de tijd- wilde je het wel beter hebben dan nu. Toch?  Toch belangrijk dat je aan de goede kant staat.
Johannes windt er geen doekjes om: denk je nou echt dat jij alleen omdat je afstammeling bent van Abraham, dat je goed zit ? Zo simpel is het niet. Het gaat erom of je bereid bent om te geloven, om je te wenden naar de Eeuwige. Om een mens te zijn haar zijn/haar hart: goed, rechtvaardig en trouw.
Die boodschap doet mensen in beweging komen. Velen laten zich dopen door Johannes geraakt door zijn harde maar ook hoopvolle woorden.  Johannes predikt dat het kan…. Dat verandering mogelijk is.
Ik voel me persoonlijk aangesproeken en zou tegen Johannes willen zeggen: wat KAN ik doen? Ik? In mijn eentje?
Het goede nieuws is: ik ben niet alleen. Om te beginnen bent u hier. En wij zijn hier met een reden. We luisteren naar goed nieuws: dat het duister niet het laatste woord heeft. Dat vonken van hoop er toe doen. Dat we die hoop als kracht tegen cynisme en doemdenken willen koesteren. Geloven is niet zeker weten. Geloven is beweging die zegt  “en toch …”. En toch geloven we dat de nacht ten einde loopt en de dag naderbij komt. En toch geloven we dat er ruimte is in ons land om gastvrij te zijn voor wie dat nodig heeft. En toch geloven we dat kan die nieuwe wereld.
Johannes  steekt ons vandaag een hart onder de riemen en zegt dat wij mogen uitzien naar de komst die mens die ons zal laten zien dat het kan, elkaar en al wat leeft liefhebben hebben tot en met.  Een mens die ons zal dopen met de geest van het begin en het vuur van verandering.Het is die geest en dat vuur die we nodig hebben om tegen de stroom van cynisme en doemdenken in te zwemmen  en de hoop niet te laten varen. Nooit.

Geloofslied Als groen dat in de wintertijd

TAFEL | COLLECTE| MUZIEK

VOORBEDE

De wereld lijkt harder te worden. Dichtbij huis of verder weg lijkt het soms hopelijk en eindeloos . laten we hier bidden om lange adem  en vonken hoop die ons en anderen gaande houden op de weg van trouw, liefde, recht en vrede.  Acclamatie kom over ons met uw geest (2x)

Bidden we voor slachtoffers van oorlogsgeweld. We zijn in ons gebed bij de mensen in Gaza, Oekraïne en alle andere brandhaarden op de wereld. Laat ons hopen dat de veranderingen in Syrië voor duurzame stabiliteit zullen zorgen. Acclamatie kom over ons met uw geest (2x)

Bidden we voor moeder aarde. Dat wij in Nederland en overal op de wereld blijven werken aan duurzaamheid en een groene, hoopvolle toekomst voor de generaties na ons, hoe dan ook. Acclamatie kom over ons met uw geest (2x)

Bidden we voor alle kleine hoopvolle dingen die rondom ons gebeuren. De vrouw die een ander helpt, de mensen die schrijven en het verschil maken in hopeloze zaken, de  kerk die een uitgeprocedeerd gezin beschermt tegen uitzetting…  dat we ook die dingen blijven zien en de hoop niet, nooit laten varen. Acclamatie kom over ons met uw geest (2x)

Bidden we voor wat in ons binnenste leeft en voor de gebeden die werden toevertrouwd aan ons intentieboek. Onze gedachten zijn bij mensen die ziek zijn. Dat onze gebeden hun mogen sterken. Hier rondom de tafel mogen ook de herinneringen klinken aan wie ons zijn ontvallen.  Zij en alle anderen die wij missen blijven met ons verbonden, over de grenzen van tijd en ruimte heen.Acclamatie kom over ons met uw geest (2x)

TAFELGEBED

Wij danken u voor onze aarde die ons draagt en voedt, kostbaar in zijn kleur, muziek en geur, machtig en  Kwetsbaar. Voor mensen breekbaar in hun eentje, krachtig samen, zorgend of verzorgd wordend,
veelkleurig voor wie het wil zien.
Voor Sefanja, profeet die beter zag wat er mis was en wat toekomt had; Voor Johannes die mensen wees op wie na hem kwam; voor profeten van onze tijd mensen ook in onze gemeenschap die tot op hoge leeftijd de hoop levend houden. Wij danken u voor Jezus, uw woord dat waar werd licht onder de mensen toekomst, hoop,  die zichtbaar werd.
Op de avond, voordat Jezus werd opgepakt – heersers laten zich niet zomaar van de troon stoten – op die avond vierde hij met zijn vrienden het feest van de bevrijding bevrijding uit het land van de angst dat wij achter ons mogen laten.
Hij nam bij de maaltijd het brood, sprak de dankzegging uit, brak het en zei: dit brood is als mijn leven gebroken en gedeeld met jullie.
Hij nam ook de wijn en zei: dit is de wijn van de nieuwe wereld waar ik zo mee verbonden ben Waar jullie brood en wijn blijven delen daar ben ik er bij, daar blijft de hoop op de nieuwe wereld levend.

Hij werd  vermoord, maar liefde bleek sterker dan de dood. Bevrijdend  en helend is hij nog altijd aanwezig onder ons als wij ons brood en ons leven delen met elkaar, in zijn voetspoor durven gaan: als wij grenzen tussen mensen doorbreken de grootheid in de ander herkennen en zo de nieuwe wereld dichterbij brengen.

ONZE VADER

VREDESWENS

Trouw en liefde omhelzen elkaar,
recht en vrede begroeten elkaar met een kus.

VREDESLIED Een schoot van ontferming is onze god 2x

BREKEN EN DELEN |  muziek

LIED  Kom in mij

MEDEDELINGEN

SLOTGEDACHTE 

Er brandde eens vier kaarsen
De eerste zei: ‘Ik ben de vrede.
Als je om je heen kijkt,
kun je me niet kwalijk nemen
dat ik uitdoof.’
Haar vlammetje werd kleiner
tot de kaars niet meer brandde.
De tweede kaars zei: ‘Ik ben het vertrouwen.
Meestal kan mijn me missen.
Het heeft dus geen zin
dat ik nog verder blijf branden.’
Toen ze stopte met praten, blies een zachte wind haar uit.
Toen zei de derde kaars: ‘Ik ben de liefde.
De mensen zien niet meer naar me om.
Ze vergeten zelfs om van hun medemens te houden.’
Ze wachtte niet langer en doofde uit.
Een kind zag de drie gedoofde kaarsen
“Waarom branden jullie niet meer?’ vroeg het en begon te huilen. Toen zei de vierde kaars: ‘Je hoeft niet te huilen. Ik brand nog. Ik kan alle kaarsen weer aansteken. Ik ben de hoop.’

Zegen

Soms, als het donker is en leeg in jou,
ontsteek dan een vlammetje van hoop
in je binnenste binnen.
Hou het brandend
tot het vuur dan de Eeuwige
je hart weer verwarmt
en je handen vult
om dan, als nieuw,
en vol van heilig
een vlam van hoop te zijn
waaraan anderen zich mogen warmen.
Voel je geborgen in de naam van de Eeuwige
die we kennen als Vader/Moeder, zoon en heilige geest.

Slotlied Nu daagt het in het oosten