Meer dan alleen maar bestaan

 

SAN SALVATORGEMEENSCHAP

Datum: Zondag, 19 augustus 2018

Voorganger: Gepke Kerssen

 

Cantor:  Gerard van de Weijer
Pianist: Joost Broekhoven

Openingslied: De vreugde voert ons naar dit huis.
Inleiding
Op 15 augustus was het feest van Maria Tenhemelopneming. Omdat we dit jaar uit Marcus lezen had ik graag een tekst over Maria uitgezocht, maar de enige tekst waarin Maria ten tonele verschijnt is er niet één om haar op te hemelen, ze komt er niet goed vanaf. Daarom ben ik op zoek gegaan naar verhalen van andere mensen bij wie er rond hun sterven ook iets bijzonders gebeurt. Ik kwam uit bij de verhalen in het OT over Henoch en Mozes. Hun bijzondere manier van sterven heeft te maken met een bijzonder leven, net als bij Maria. Het thema is méér dan alleen maar bestaan. Wat maakt je bestaan zinvol? Wat maakt dat je leeft, meer dan alleen maar bestaat?

Openingsgebed
U die genoemd wordt: ik zal er zijn
In de stilte van dit uur
roept u onze naam
roept ons weg uit een bestaan
waarin alles gaat zoals het gaat.
Trek met ons mee,
doe ons leven

Acclamatie:
Gij die uw naam hebt uitgeroepen

Lezingen uit het Oude Testament
We lezen twee teksten uit het Oude Testament.
De eerste tekst die we lezen komt uit een geslachtsregister.
Van de genoemde mensen staat dat ze geboren werden,
kinderen kregen en stierven, dat was het dan.
Alleen van één iemand, Henoch, staat er meer:
Genesis 5: 21-23
Toen Henoch 65 jaar was, verwekte hij Metuselach.  Na de geboorte van Metuselach leefde Henoch nog 300 jaar, in nauwe verbondenheid met God. Hij verwekte zonen en dochters.  In totaal leefde hij 365 jaar.  Henoch leefde in nauwe verbondenheid met God; aan zijn leven kwam een einde doordat God hem wegnam. Exodus 34:1-10 Toen verliet ​Mozes​ de vlakte van ​Moab​ en hij beklom de Nebo, een van de toppen van de Pisga, tegenover ​Jericho. Daar liet de HEER hem het hele land zien: het hele gebied van ​Gilead​ tot aan Dan, Naftali, het gebied van Efraïm en Manasse, heel Juda tot aan de zee in het westen,  de Negev, de Jordaanvallei en de vlakte bij de palmstad ​Jericho, tot aan Soar.  De HEER zei tegen hem: ‘Dit is het land waarvan ik aan ​Abraham, ​Isaak​ en ​Jakob​ onder ede heb beloofd dat ik het aan hun nakomelingen zou geven. Ik laat het je nu zien, maar erheen oversteken zul je niet.’ Zo stierf ​Mozes, de ​dienaar van de HEER, daar in ​Moab, zoals de HEER gezegd had.  En de HEER ​begroef​ hem in een vallei in ​Moab, tegenover Bet-Peor. Tot op de dag van vandaag weet niemand waar zijn ​graf​ is.  Honderdtwintig jaar oud was ​Mozes​ toen hij stierf. Tot het laatst toe waren zijn krachten niet afgenomen en zijn ogen niet verzwakt.  De Israëlieten, die in de vlakte van ​Moab​ bijeen waren, treurden om ​Mozes’ dood tot de dertig dagen van ​rouw​ voorbij waren.  Ze luisterden naar ​Jozua, de zoon van Nun, omdat hij vervuld was van de geest van wijsheid sinds ​Mozes​ hem de handen had ​opgelegd. Daarmee deden de Israëlieten wat de HEER tegen ​Mozes​ had gezegd. Nooit meer heeft Israël een ​profeet​ gekend als ​Mozes, met wie de HEER zo vertrouwelijk omging.

Lied: Wat is de mens.

Lezing uit het evangelie
Een engel heeft aan de oude Zacharias en Elisabeth verkondigd dat zij een zoon zullen krijgen die groot zal zijn in de ogen van de Eeuwige: Johannes, de latere Johannes de Doper. Het verhaal dat we lezen speelt zich af in de zesde maand van de zwangerschap van Elisabeth
Lucas 1: 26-38
In de zesde maand zond God de ​engel​ Gabriël naar de stad ​Nazaret​ in Galilea, naar een meisje dat was uitgehuwelijkt aan een man die ​Jozef​ heette, een afstammeling van ​David. Het meisje heette ​Maria.  Gabriël ging haar huis binnen en zei: ‘Gegroet ​Maria, je bent begenadigd, de ​Heer​ is met je.’  Ze schrok hevig bij het horen van zijn woorden en vroeg zich af wat die begroeting te betekenen had.  Maar de ​engel​ zei tegen haar: ‘Wees niet bang, ​Maria, God heeft je zijn ​gunst​ geschonken.  Luister, je zult zwanger worden en een zoon baren, en je moet hem ​Jezus​ noemen.  Hij zal een groot man worden en Zoon van de Allerhoogste worden genoemd, en God, de ​Heer, zal hem de troon van zijn vader ​David​ geven.  Tot in eeuwigheid zal hij ​koning​ zijn over het volk van ​Jakob, en aan zijn koningschap zal geen einde komen.’ Maria​ vroeg aan de ​engel: ‘Hoe zal dat gebeuren? Ik heb immers nog nooit gemeenschap met een man gehad.’  De ​engel​ antwoordde: ‘De ​heilige​ Geest​ zal over je komen en de kracht van de Allerhoogste zal je als een schaduw bedekken. Daarom zal het ​kind​ dat geboren wordt, ​heilig​ worden genoemd en ​Zoon van God.  Luister, ook je familielid ​Elisabet​ is zwanger van een zoon, ondanks haar hoge leeftijd. Ze is nu, ook al hield men haar voor onvruchtbaar, in de zesde maand van haar zwangerschap,  want voor God is niets onmogelijk.’  Maria​ zei: ‘De ​Heer​ wil ik dienen: laat er met mij gebeuren wat u hebt gezegd.’ Daarna liet de ​engel​ haar weer alleen.

Lied:
Ik zing van  ganser harte voor de Heer.

Overweging
Yvonne Zonderop schreef een bijzonder boek. Ze schrijft daarin over onze samenleving waar in mensen vaak een leegte ervaren. Ze missen een doel in hun leven. Ze merken dat de veelgeprezen zelfbeschikking vaak niet klopt: niet iedereen kan beschikken over een huis of een vaste baan. Door de nadruk op vrijheid mis je geborgenheid. Jonge mensen hebben het gevoel te falen. ‘Alles kan, als je maar wil’, dat klopt bij hen niet. Velen verlieten de kerk. Maar met het losbreken uit de dwang en de dogma’s, lieten we ook het goede van geloven achter: onze spiritualiteit en verbondenheid, wat ons leven richting en geborgenheid gaf, aldus Yvonne
Zonderop, een journaliste die niet zelf gelovig is.

Hoe zij de moderne mens beschrijft, doet me denken aan de mensen uit het geslachtsregister. Mensen die geboren worden, kinderen krijgen en sterven. Is dat dan alles? Wat heeft hun leven betekend? Waarom ben ik er eigenlijk, zeggen mensen van vandaag. Het verhaal van Henoch is me dierbaar, omdat het bij Henoch anders gaat dan bij de anderen.
Wie was Henoch?
Zijn naam betekent: de toegewijde.
Twee dingen zijn er anders dan bij de anderen; Henoch leeft in nauwe verbondenheid met God. In dit kleine stukje tekst staat het twee keer. In een oudere vertaling stond er: Henoch wandelde met God. Je ziet dat voor je: hoe God en Henoch samen al wandelend de dingen van het leven bespreken: waar Henoch blij van wordt en hem dankbaar maakt, wat hem verdriet doet of boos maakt en wat vragen bij hem oproept, waar hij probeert een houding te vinden in een ingewikkelde situatie. Heel zijn leven komt tijdens deze wandeling aan de orde. Henoch staat open voor een nieuw inzicht, voor een andere kijk, voor een wijze raad, voor steun, voor hoop. Wat mooi als je zo’n gesprekspartner hebt, je leven lang, als je zo vertrouwelijk met de Eeuwige kunt omgaan. Zouden wij dat ook kunnen? Toen Henoch oud en moe was, heeft God hem tijdens hun laatste wandeling,   opgetild en meegenomen naar een ander huis.

Hoe merk je aan iemands leven iets van die verbondenheid met God? Waaruit blijkt die toewijding aan de Eeuwige? Zie je dat in je omgang met mensen, in de plaats die je inneemt in de samenleving?

Mozes leidde een bestaan als schaapherder. Hij leefde met zijn vrouw en kinderen te midden van zijn schoonfamilie. Tot de woestijngrond waarop hij staat opeens heilige grond wordt. Zomaar in je dagelijks leven komt de Eeuwige jouw bestaan binnen. Met een opdracht, in het geval van Mozes: “Ik heb gezien hoe mijn volk lijdt in Egypte. Jij mag het volk bevrijden.” Het is het begin van een relatie met de Eeuwige. Het begint met vragen: “Wie bent u eigenlijk? Waarom ik? Anderen kunnen dat beter. De naam van die stem in de woestijn blijkt te zijn: ik was er, ben er en zal er zijn en dat die naam waar is, gaat Mozes ontdekken in de veertig jaar die volgen. Is hij eerst zelf in gesprek met de Eeuwige, later spreekt hij vooral namens zijn volk met God. Zo brengt de vertrouwelijk omgang met God bevrijding voor het volk, wordt er een weg zichtbaar naar een leven in een vrij land. Dat kan er gebeuren als je niet alleen maar bestaat, maar “ja” zegt als je geroepen wordt. Niet altijd bereik je dat einddoel, maar je mag het voor je zien, die nieuwe wereld. Mozes ziet het voor zich voordat hij sterft. Nooit meer heeft Israël een ​profeet​ gekend als ​Mozes, met wie de Eeuwige zo vertrouwelijk omging. Het is de Eeuwige zelf die Mozes na zijn dood begraven heeft. Nooit heeft iemand zijn graf gevonden en dat is goed, want het ging niet om Mozes, maar om de bevrijding die de Eeuwige via mensen brengt, om mensen die samen gaan waar geen wegen gaan, op weg naar de nieuwe wereld.

Ook Maria zegt “ja” als ze geroepen wordt. Ze zal een kind krijgen terwijl ze nog niet met Jozef getrouwd is. Bovendien is het ​kind​ dat geboren wordt, ook nog eens een bijzonder kind. Hij zal Jezus heten: God bevrijdt. Hij zal koning worden, maar dan wel een koning die er voor het vólk is. Hij zal zo vertrouwelijk om gaan met de Eeuwige dat men hem ​Zoon van God noemt.  Onmogelijk om een klein volk te bevrijden vanuit het machtige Egypte. Onmogelijk, zo’n nieuwe Mozes, iemand die het leven totaal anders maakt in het harde romeinse rijk. Het onmogelijke is mogelijk bij God, zegt de engel. De geest van de mogelijkmaker zal jou vervullen en je sterk maken. En Maria zegt “ja”. Ze aanvaard haar opdracht: moeder te worden van deze nieuwe, koninklijke mens.

Wat hebben we dat nodig, ook in onze tijd: mensen die geloven dat het onmogelijk mogelijk kan worden. Mensen die een ander geluid laten horen dan ‘zoek het zelf uit’; mensen geloven in een vrijheid die samen gaat met verbondenheid; mensen die niet de economie centraal stellen, maar de mens en de aarde. Het is de hoogste tijd voor een ander geluid, voor een liefdevolle manier van leven. Voor mensen die willen léven in plaats van alleen maar bestaan, die . gewoon maar beginnen om in hun eigen omgeving om het onmogelijke mogelijk te maken. Dat ook wij zulke toegewijde mensen mogen zijn.

Geloofslied: Zijt Gij mij God een herder.

Voorbeden; accl.: Jij die onze gedachten raadt.
Wij bidden voor mensen voor wie het leven zonder inhoud is, zonder zin.
Jonge mensen die zich opgejaagd voelen om te presteren, maar waarvoor, voor wie?
Ouderen die zich overbodig voelen.
Dat zij mogen ontdekken wat hun leven zinvol maakt.

Wij bidden voor mensen die uitzien naar bevrijding:
mensen die leven in een oorlog, onder een dictator,
of die lijden onder het geweld van terroristische groepen,
zoals deze week weer gebeurde in Afghanistan.
Dat er mensen opstaan die geloven dat
het onmogelijke toch mogelijk is,
die de hoop doen herleven

Wij bidden voor de mensen in Genua,
om troost voor de naasten van wie omkwamen of nog vermist worden
om zorg en hulp voor wie gewond raakten of hun huis verloren.

Wij bidden voor onze aarde
die het zwaar heeft door de mensen
Dat wij ons omkeren,
ons afkeren van alles wat de aarde vernietigt
en zoeken naar wat de aarde heel maakt

Wij bidden voor mensen die
vaak op de achtergrond –
toegewijd leven.
Toegewijd aan u en alles waar u voor staat.
toegewijd aan mensen,
toegewijd aan de aarde
Dat zij mogen ervaren dat ook kleine resultaten
van grote betekenis zijn

Wij bidden voor wat geschreven staat in ons intentieboek
En voor de kleine en grote zorgen die we in de stilte voor u neerleggen
We noemen de namen van wie ons zijn voorgegaan

Tafelgebed
Wij danken u voor deze aarde
die u in onze handen hebt gelegd:
grond onder onze voeten
voedsel om van te leven
bloemen, dieren die ons blij maken
mensen om mee te leven.
Wij danken u dat wij in onze kwetsbaarheid
kracht mogen putten uit uw aanwezigheid
als onze bron van leven,
als onze reisgenoot
met wie wij in gesprek gaan,
zoals Henoch, Mozes en Maria.
In gesprek over wat het leven goed maakt
voor onszelf en anderen.

Wij danken u voor Jezus.
Nooit leefde iemand dichter bij u en bij de nieuwe aarde
Hij maakte de bron weer zichtbaar
wakkerde de hoop aan
leefde vóór
hoe de nieuwe wereld eruit ziet,
Verbonden met God en met ons
ging door bij tegenstand

Op de avond waarop hij later gevangen werd genomen
vierde hij het feest van de bevrijding,
een viering die hoop geeft.
Hij nam het brood,
brak het en zei:
Dit is als mijn leven
gebroken en gedeeld met jullie
ook nam hij de wijn
sprak de zegen uit
en zei:
Dit is de wijn van de nieuwe wereld:
als je liefde schenkt, breng je leven.
Blijf dit doen: je brood en je leven delen,
de wijn van de toekomst drinken, dan ben ik er bij.

Dat wij mogen leven in zijn geest
als toegewijde mensen
dan breekt de toekomst zich baan
wordt wat onmogelijk leek mogelijk,
ademen mensen en aarde op.
Om zo’n wereld bidden wij samen
Onze Vader

Vredeswens:
‘vrede’ is het woord dat het leven in de nieuwe wereld samenvat. Wensen wij elkaar de vrede toe.

Vredeslied:
Komen ooit voeten gevleugeld.

Delen van brood en wijn
In het delen van brood en wijn denken we aan Jezus,
aan zijn leven en sterven en dat hij nog altijd leeft onder ons.
Leef in verbondenheid met de Eeuwige,
deel je leven met wie op je weg komt.
zoals hij dat deed.
Van harte welkom aan deze tafel

Communielied: Wie zijn leven niet wil geven.

Dankgebed:
Wij danken u
dat wij hier samen
het geheim van het leven mogen ervaren:
dat U ons omgeeft,
waar wij ook zijn,
dat u voor ons bereikbaar bent, aanspreekbaar;
dat u ons leert dan delen leven is,
hier en in ons dagelijkse leven.
U tilt ons boven onze zorgen uit
En doet ons samen opstaan,
op weg gaan naar een nieuwe wereld
met brood voor onderweg
genoeg om te delen
met wie we onderweg ontmoeten.

Mededelingen

Slotgedachte: toegewijd leven
Sybrand van Dijk schrijft over de geloofsbelijdenis,
over God als Schepper van hemel en aarde.
De aarde waar wij ons zorgen over maken.

Wie zijn prioriteiten toont, toont zijn god.
Kiezen we voor gemak, plezier, overvloed?
Of kiezen we voor het leven?
Leven in al zijn verscheidenheid, kwetsbaarheid en schoonheid.
Als wij belijden dat God schepper is van hemel en aarde
dan gaat het niet over de vraag: waren het echt zeven dagen?
Het gaat over de vraag hoeveel dagen wíj de aarde nog gunnen.
( in Woord en dienst aug. 2018 )

Zegen
Ga onder de warmte van de blik van de Eeuwige die wij noemen: vader/moeder, zoon en goede geest

Slotlied: Wie ten einde toe alles durft te geven