San Salvatorgemeenschap 13 – 14 sept 2014
Thema: Oog voor vergeving!
Voorganger: Martien van Stiphout
Muzikale ondersteuning: Melodiek
Openingslied: De vreugde voert ons naar dit huis
Begroeting en welkom
Duren zal de liefde van God voor allen die zijn woord aanvaarden en het volbrengen! (psalm 103)
Met een lied en psalm 103 mogen we elkaar op deze dag hartelijk verwelkomen. Hier willen we het allerbeste in ons omhoog halen. Psalm 103 is een lied vol licht, warmte, ruimte, barmhartigheid, vergeving. Het diepste verlangen van je persoon komt hierin tot uitdrukking: je wordt gekoesterd, je wordt gedragen, je bent veilig.
De lezingen vandaag sluiten daarbij aan; ze gaan over vergeving, niet vasthouden aan gramschap; over leven en sterven en aan God toebehoren. Het thema Oog voor vergeving is mede ingegeven door het project Oog Den Bosch. Stadskunstenaar Lucas De Man wil ons de existentiële verbinding laten zien van een mens met zichzelf, de ander en onze samenleving. Oog voor vergeving gaat uit van dit perspectief.
Openingsgebed
God van genade, vervul ons van uw genade;
wek in ons de kracht en de wijsheid om onszelf te vergeven;
doe ons de weg gaan die Jezus is gegaan;
een weg die vastgelopen situaties openbreekt en gebroken relaties heelt.
Acclamatie za: God geef de mens woorden van waarde -zo: Een schoot van ontferming
Eerste lezing uit het boek Jezus Sirach 27, 30 – 28,7
Wie zijn naaste vergeving schenkt, mag ook van God vergeving verwachten.
Ook wrok en woede zijn afschuwelijk, een zondig mens geeft eraan toe. Wie wraak neemt zal de wraak van de Heer ondervinden, de Heer zal zijn zonden niet vergeven. Vergeef je naaste het onrecht dat hij deed, dan worden, als je bidt, ook jou je zonden vergeven.
Hoe kan een mens die woede koestert tegen een ander bij de Heer om verzoening vragen? Hoe kan een mens die geen erbarmen heeft met een ander om vergeving voor zijn eigen zonden bidden? Je bent maar een mens: als je in je woede volhardt, wie zal dan je zonden vergeven?
Denk aan het einde en wees niet langer vijandig, denk aan je dood en vergankelijkheid, en houd je aan de geboden. Denk aan je geboden en koester geen wrok tegen je naaste, denk aan het verbond met de Allerhoogste en zie fouten door de vingers.
Lied za Ps103: Hoe is uw naam – zo: Gij zijt Gij
Tweede lezing Mattheüs 18, 21 – 35
Waarom ik mijn naaste steeds opnieuw vergeving moet schenken.
Daarop kwam Petrus bij hem staan en vroeg: ‘Heer, als mijn broeder of zuster tegen mij zondigt, hoe vaak moet ik dan vergeving schenken? Tot zevenmaal toe?’ Jezus antwoordde: ‘Niet tot zevenmaal toe, zeg ik je, maar tot zeventig maal zeven.
Daarom is het met het koninkrijk van de hemel als met een koning die rekenschap wilde vragen van zijn dienaren. Toen hij daarmee begonnen was, bracht men iemand bij hem die hem tienduizend talent schuldig was. Omdat hij niets kon terugbetalen, gaf zijn heer bevel dat de man samen met zijn vrouw en kinderen en alles wat hij bezat verkocht moest worden, zodat de schuld kon worden ingelost. Toen wierp de dienaar zich aan de voeten van zijn heer en smeekte hem: “Heb geduld met mij, ik zal u alles terugbetalen.” Zijn heer kreeg medelijden, hij liet hem vrij en schold hem de geleende som kwijt. …..
Toen deze dienaar naar buiten ging, trof hij daar een van andere dienaren, die hem honderd denarie schuldig was. Hij nam hem in de wurggreep en beet hem toe: “Betaal mij alles wat je me schuldig bent!” Toen wierp deze zich voor hem neer en smeekte: “Heb geduld met mij, ik zal je betalen.” Maar hij wilde daar niet van weten, integendeel, hij liet hem gevangenzetten tot hij de hele schuld zou hebben afbetaald. Toen de andere dienaren begrepen wat er gebeurd was, waren ze zeer ontdaan, en gingen naar hun heer om hem alles te vertellen. Daarop liet zijn heer hem bij zich roepen en hij zei tegen hem: “Je bent een slechte dienaar. Heel die schuld heb ik je kwijtgescholden, omdat je me erom smeekte. Dan had jij toch zeker ook medelijden moeten hebben met die andere dienaar, zoals ik medelijden heb gehad met jou?” En zijn heer was zo kwaad dat hij hem in handen van de gerechtsbeulen gaf tot hij de hele schuld zou hebben terugbetaald. Zo zal mijn hemelse Vader ook ieder van jullie behandelen die zijn broeder of zuster niet van harte vergeeft.
Acclamatie za: Alles heeft Hij welgedaan – zo: Wat staat geschreven
Overweging
In de joodse en de christelijke traditie is het een oud gegeven dat wat de Bijbel over God vertelt, ook veel zegt over onze eigen bestemming en onze menselijke opdracht. Wij zijn geroepen aan Gods goedheid telkens weer een menselijke gestalte te geven. Over vergeving is de Bijbel duidelijk. ‘Vergeef je naaste het onrecht dat hij deed, dan worden, als je bidt, ook jou je zonden vergeven’ schrijft Jezus Sirach(28,2). Daarmee geeft hij de onderlinge samenhang aan en biedt het bindend perspectief met oog voor vergeving. …. Dat brengt ons bij de vraag van Petrus: hoe vaak moet ik mijn naaste vergeven? Petrus lijkt zeven keer wel voldoende te vinden. Maar Jezus wijst hem erop dat de maatstaven van Gods koninkrijk anders zijn. Daar wordt niet geteld; er is sprake van grenzeloos vergeven!
Een prachtig ideaal, maar ook een grote moeilijkheid. Er kunnen in een mensenleven dingen gebeuren die zo erg zijn dat vergeven gewoonweg niet kan. Iemand die jarenlang misbruikt, vernederd of ontkend is en daar levenslang de kwalijke gevolgen van ondervindt, is niet geholpen met het advies: je moet het maar vergeven. Dat zou een ontkenning zijn van wat gebeurd is, maar ook van die persoon zelf. Woede, agressie en boosheid hebben dan recht van bestaan. Er gebeurt soms kwaad dat te groot en te verwoestend is om binnen één mensenleven te kunnen verzoenen. Denk aan ouders van wie een kind is ontvoerd of vermoord. Neem de afschuwelijke moordpartijen in Oekraïne, in Israël en de Gazastrook. Vergeven gaat niet zomaar!
Vergeven is een moeilijk gebeuren, dat het uiterste van je vraagt. Vergeven heeft te maken met de diepste krachten die je ingeschapen zijn, goddelijke krachten. Om bij die krachten te komen moet je soms een lange weg gaan. Het zijn begenadigde momenten, waarop je uit de grond van je hart kunt vergeven! Vergeven komt voort uit een diepte waar geen koele berekening is. Voor die levenshouding geeft Jezus uitgangspunten. Petrus heeft geleerd vergeving in plaats van vergelding te stellen. Ook wij weten dat kwaad met kwaad vergelden onze wereld geen stap verder brengt. Wraak nemen maakt de ellende alleen maar groter en zet aan van kwaad tot erger. Dat zien we in crisis- en oorlogsgebieden, en helaas niet alleen daar. Geen enkele relatie tussen mensen houdt stand als er geen compassie is voor elkaars zwakke kanten. Met alleen op je recht staan red je het niet in je huwelijk, je vriendschap, je werk of geloofsgemeenschap. Zonder begrip en vergeving van anderen heb je geen levenskans!
Iemand die vergeeft, zegt: ‘Jij hebt meer in je dan je nu van jezelf hebt laten zien.’ Je wordt niet vastgenageld op je zwakke kant, maar er wordt een nieuw beroep gedaan op het goede in je. Dat is bevrijdend: er wordt niets gladgestreken of goedgepraat, maar er ontstaat een nieuw perspectief. Ik blijf wel verantwoordelijk voor wat ik verkeerd heb gedaan. Dat kan ik niet op een ander afschuiven, ook niet op God. Geloven in Gods barmhartigheid betekent niet dat je schuld wordt ontkend, maar dat je aan je schuldgevoel niet stuk hoeft te gaan. Een mens is altijd meer dan zijn schuld!
‘Vergeven doe je niet voor de ander, maar voor jezelf.’ Als je niet vergeeft, als je woedend blijft op die ander, vergiftig je jezelf met negatieve gedachten en gevoelens. Dat is iets wat alleen jij voelt. In de beleving van Jezus gaat het bij vergeven om de ontmoeting van mensen op het diepste, goddelijke niveau. Daarom vertelt hij een vergelijking die voor zichzelf spreekt. …
Vergeven en vergeven worden is een ongelooflijk kostbare mogelijkheid die ons in handen is gegeven. Wat dat betekent zie ik niet op het journaal, maar wel in het leven van eenvoudige mensen. Ik vertel het verhaal van de gescheurde tuniek: Een soldaat vroeg eens aan een monnik of God zondaren vergeeft. De monnik zei tegen de soldaat: ‘zeg me eens, goede man: als je tuniek gescheurd is, gooi je haar dan weg?’ De soldaat antwoordde: ‘Neen, ik zal haar repareren en weer aantrekken.’ De oude zei tegen hem: ‘Als jij zorgt voor je tuniek, zal God dan niet genadig zijn voor zijn eigen beeld? (Uit de traditie van de woestijnvaders)
Geloofslied za: Uit vuur en ijzer, vuur en zout – zo: Hoor. Maar ik kan niet horen
Voorbede
Bidden wij om troost en genezing voor alle zere plekken
die wij opliepen door eigen schuld of die van anderen.
Keer ons om naar U toe.
Bidden wij om een uitweg uit de dodelijke cirkel
van wrok, haat en verbittering, die ons leven verzieken
en het kwaad in stand houden.
Keer ons om naar U toe.
Bidden wij voor hen die niet kunnen vergeven wat hun is aangedaan:
dat Gods goede Geest hen nabij mag zijn in hun donkere tijden
Keer ons om naar U toe.
Bidden wij voor hen die hebben gedaan wat onvergeeflijk is:
dat er mensen mogen zijn die hen
in hun eenzaamheid niet alleen laten.
Keer ons om naar U toe.
Bidden wij voor zieken en mantelzorgers
die te maken hebben met kanker; slachtoffers van oorlog en geweld
Gedenken wij met respect onze doden
Tafelgebed 008a Zoudt Gij mij ooit beschamen.
Onze vader
Vredewens
Vrede, sjalom: maak heel wat gebroken is!
Vredeslied za: Als God ons thuis brengt – zo: Dona nobis pacem in terra
Uitnodiging voor de communie
Moge het delen van brood en wijn ons sterken in de hoop dat wij elkaar vrij spreken!
Communielied za: Eet en drink van brood en wijn – zo: Kom in mij
Slotgebed
Eeuwige, wij zijn allemaal mensen die misstappen begaan.
Wij bidden U om de kracht onze fouten onder ogen te zien
en vergeving te vragen aan degenen
tegen wie wij hebben misdaan
én om de kracht vergeving te schenken aan wie ons heeft bezeerd,
hier, nu en alle dagen, tot in uw koninkrijk.
Mededelingen
Zegen en wegzending
Ga en maak het goed, je bent tot vergeving geroepen!
Gij levende eerste en laatste,
Moeder, vader, God onspreekbaar
boven onze woorden uit:
Zegen uw mensen die hier nu zijn
en alle mensen waar ook ter wereld,
doe lichten over ons uw Aangezicht
en geef ons vrede
Slotlied za: Zo vriendelijk en veilig als het licht – zo: De boom is de aarde dankbaar