San Salvatorgemeenschap 8-9 mrt 2014
Vastenthema: Tot inkeer komen op weg naar Pasen.
Weekthema: Op de proef gesteld
Voorganger: Ed Andriessen
Muzikale ondersteuning: Melodiek
Openingslied za: Voor mensen die naamloos
zo: Onstilbare tonen
Welkom en inleiding
Welkom allemaal in deze eerste zaterdag/zondagviering in de vastentijd. Een tijd waarin we ons traditiegetrouw bezinnen op de kern van ons bestaan. We proberen tot rust te komen en waar nodig weer in balans te komen met onszelf en onze omgeving. Vasten is meer dan kritisch zijn op wat we consumeren. Het betekent ook dat we kijken waar we mogelijk iets meer kunnen doen aan het lenigen van de nood in een misdeeld gebied op onze aarde. Dit jaar brengen we daartoe onder de aandacht, de Stichting Dovenzorg Malawi waarin ook leden van onze gemeenschap een grote rol vervullen. Het mooie vastendoek is daarvan een stille, maar tevens ook sprekende getuige. Deze Stichting is opgericht om het dovenonderwijs in Malawi mogelijk te maken en de drie daartoe gerealiseerde schoolgebouwen te onderhouden. Maar de Stichting ondersteunt ook projecten die bijdragen aan de verbetering van de zeer armoedige omstandigheden waarin de mensen daar leven. Projecten, die zowel betrekking hebben op gezondheidszorg als op landbouw. In alle vieringen in de vastentijd zal een vertegenwoordiger van deze Stichting zowel een voorbede uitspreken als een slotgedachte die ons betrokken houdt op wat zij met hun project beogen. In deze viering zijn dat Lieke de Leeuw en Philip van Eekeren.
In het vijfde weekend van de vasten zal de viering nog nadrukkelijker in het teken staan van het vele werk dat de Stichting verzet.
Het verbindende thema in deze vastentijd is ‘Tot inkeer komen op weg naar Pasen’. Het thema van deze viering is ontleend aan de beide schriftlezingen: ‘Op de proef gesteld’.
Maar laten we eerst ruimte maken in onszelf en openen met een tot bezinning stemmend gedicht.
Openingsbezinning van Kathleen Boedt
Een blik, aandacht en empathie,
geraakt worden in merg en been,
een traan van bewogenheid,
een woord van verontwaardiging,
medeleven, concrete steun
is als een druppel…
Deze druppel in een zee van ellende
is geen druppel op een hete plaat
maar een spat nieuw leven
in de troebele wateren
van chaos, ellende en dood.
Elke druppel brengt een deining
van verbondenheid teweeg.
Een druppel maakt een wereld van verschil
in een wereld van onverschilligheid.
Vasten: een druppel, een golf, een oceaan.
Lied za: Wek mijn zachtheid weer. – zo: Herschep ons hart
Eerste lezing Genesis 3,1-9
Inleiding:
De eerste lezing vertelt ons het verhaal over wat er gebeurde in de tuin van Eden. Die eerste twee mensen daar waren verantwoordelijk gesteld voor het beheer van de paradijselijke omgeving waarin zij leefden. Eén ding werd hen echter ten strengste verboden: ze mochten niet eten van de boom van de kennis van goed en kwaad; wanneer ze daarvan zouden eten, zouden ze onherroepelijk sterven. Maar de verleiding lag op de loer.
Van alle in het wild levende dieren die God gemaakt had, was de slang het sluwst. Dit dier vroeg aan de vrouw: ‘Is het waar dat God gezegd heeft dat jullie van geen enkele boom in de tuin mogen eten?’ ‘We mogen de vruchten van alle bomen eten,’ antwoordde de vrouw, ‘behalve die van de boom in het midden van de tuin. God heeft ons verboden van de vruchten van die boom te eten of ze zelfs maar aan te raken; doen we dat toch, dan zullen we sterven.’ ‘Jullie zullen helemaal niet sterven,’ zei de slang. ‘Integendeel, God weet dat jullie de ogen zullen opengaan zodra je daarvan eet, dat jullie dan als goden zullen zijn en kennis zullen hebben van goed en kwaad.’
De vrouw keek naar de boom. Zijn vruchten zagen er heerlijk uit, ze waren een lust voor het oog, en ze vond het aanlokkelijk dat de boom haar wijsheid zou schenken. Ze plukte een paar vruchten en at ervan. Ze gaf ook wat aan haar man, die bij haar was, en ook hij at ervan. Toen gingen hun beiden de ogen open en merkten ze dat ze naakt waren. Daarom regen ze vijgenbladeren aan elkaar en maakten er lendenschorten van.
Toen de man en de vrouw God, in de koelte van de avondwind door de tuin hoorden wandelen, verborgen zij zich voor hem tussen de bomen. Maar God riep de mens: ‘Waar ben je?’
Lied za: Hoort hoe God – zo: Oud het leven dat wij leiden
Tweede lezing: Mattheus 4,1-11 – Jezus in de woestijn
Daarna werd Jezus door de Geest meegevoerd naar de woestijn om door de duivel op de proef gesteld te worden. Nadat hij veertig dagen en veertig nachten had gevast, had hij grote honger. Nu kwam de beproever naar hem toe en zei: ‘Als u de Zoon van God bent, beveel dan die stenen in broden te veranderen.’ Maar Jezus gaf hem ten antwoord: ‘Er staat geschreven: “De mens leeft niet van brood alleen, maar van ieder woord dat klinkt uit de mond van God.”’ Vervolgens nam de duivel hem mee naar de heilige stad en zette hem op het hoogste punt van de tempel. Hij zei tegen hem: ‘Als u de Zoon van God bent, spring dan naar beneden. Want er staat geschreven: “Zijn engelen zal hij opdracht geven om u op hun handen te dragen, zodat u uw voet niet zult stoten aan een steen.”’ Jezus antwoordde: ‘Er staat ook geschreven: “Stel de Heer, uw God, niet op de proef.”’ De duivel nam hem opnieuw mee, nu naar een zeer hoge berg. Hij toonde hem alle koninkrijken van de wereld in al hun pracht en zei: ‘Dit alles zal ik u geven als u voor mij neervalt en mij aanbidt.’ Daarop zei Jezus tegen hem: ‘Ga weg, Satan! Want er staat geschreven: “Aanbid de Heer, uw God, vereer alleen hem.”’ Daarna liet de duivel hem met rust, en meteen kwamen er engelen om voor hem te zorgen.
Accl za: God bewaar mij. – zo: Leven weet wegen uit de diepten van de dood
Overweging
Wat is dat toch, dat wij voortdurend op de proef worden gesteld? Dat wij voortdurend worden verleidt tot zaken die ons afleiden van waar het eigenlijk om gaat? Wat is dat toch, dat onze innerlijke stem het zo vaak aflegt tegen de stem van de verlokking?
Als kind werd mij verteld dat dit allemaal kon worden teruggevoerd tot de erfzonde. De erfzonde, waarmee wij belast zouden zijn sinds Eva de verleidelijke woorden van de slang niet kon weerstaan en een van de verboden vruchten at. En Adam kon op zijn beurt Eva niet weerstaan en at mee. Zo verkochten zij hun ziel aan de slang door te geloven dat het eten van deze vrucht hen wijsheid zou schenken, hen zou maken tot goden. Maar het bleek een vrucht die hen zuur opbrak.
En eeuwenlang is ons verteld dat alles wat ons leven zwaar maakt de schuld zou zijn van Eva en haar partner. Door hen was het paradijs niet meer voor ons weggelegd; door hen moesten wij ons onderwerpen aan een streng regime op school; door hen moesten wij ons in het zweet werken om ons brood te verdienen; door hen moesten vrouwen heftige pijnen doorstaan alvorens hun kind te baren; door hen konden we niet altijd kopen wat we nodig hadden.
Gelukkig hebben wij inmiddels ingezien dat het toch wel heel erg simpel is om te denken dat er zoiets als een erfzonde schuldig kan zijn aan de beperkingen die de mens tot mens maakt. Gelukkig hebben we ingezien dat de mens geroepen is om met de hem gegeven verantwoordelijkheid de juiste keuzes te maken en niet over meer verantwoordelijkheid te willen beschikken dan hij aankan.
En dat blijkt niet altijd even eenvoudig, want een onoverzienbaar arsenaal aan keuzes dringt zich vaak ongevraagd aan ons op. En ook die slang is er nog steeds, al verschijnt hij ons tegenwoordig in vele vormen op de televisie, in de vele reclamefolders, op internet en zelfs in wat vertrouwensinstituten zouden moeten zijn, als banken en verzekeringsmaatschappijen.
En niemand zal ons zeggen dat wij al die verleidingen moeten weerstaan, want er zijn er genoeg die ons het leven veraangenamen zonder dat we daarvoor onze ziel moeten verkopen. Maar de grens is soms moeilijk te onderscheiden en die ‘slang’ praat ons er regelmatig overheen. Met alle nare gevolgen van dien; we zullen ons allemaal wel een aantal situaties voor de geest kunnen halen.
Hoe anders is het verhaal over Jezus in de woestijn? Volgens het verhaal dat Mattheus ons vertelt koos Jezus voor een verblijf van maar liefst 40 dagen in de woestijn om zich voor te bereiden op wat hem te doen stond.
En die 40 dagen komen niet zo maar uit de lucht vallen. Het getal 40 heeft in de Schrift, zoals ook Mattheus deze al kende vooral betrekking op voorbereiding en verwachting. Zo staat geschreven dat Mozes 40 dagen op de Sinaï-berg verbleef om er de 10 geboden te ontvangen en zou Goliath de Israëlieten 40 dagen hebben getergd alvorens David hem ging bevechten. En wat te denken van de 40 jaren die het volk Israël in de woestijn doorbracht, daarmee een periode van slavernij afsloot en zich voorbereidde op een nieuw bestaan als een vrij volk.
De lijn met het verhaal uit Genesis is duidelijk: ook Jezus wordt op de proef gesteld. De fysieke honger en dorst die ook hij gevoeld moet hebben leidde er toe dat hij tot drie maal toe werd bezocht door ervaringen die hem probeerden los te weken van zijn Godsvertrouwen. En in tegenstelling tot wat Genesis ons vertelt over Adam en Eva is hij niét bezweken. Zelfs niet toen hem het visioen werd geschilderd waarin alles wat in die tijd van onmetelijke schoonheid en waarde was hem zou toebehoren als hij éénmaal voor zijn kwelgeest zou buigen, éénmaal aan de verleiding zou toegeven. Deze ervaring in de woestijn heeft een louterend effect gehad op Jezus en hem definitief gevormd tot wie hij was.
En geldt dat niet ook voor ons? Moeten ook wij in ons leven niet door periodes heen waarin twijfel ons te pakken heeft? Twijfel aan wie we zijn, soms zelfs aan het nut van ons bestaan, nu onze geliefde is gestorven, nu we zonder werk zijn geraakt, nu we niet langer grip hebben op onze koers, nu ons leven ten einde loopt, nu Stuk voor stuk periodes, die met zich brengen dat ons leven aanvoelt als leven in een woestijn. Als in een oneindige zandvlakte, waar het landschap voortdurend verandert maar ook weer hetzelfde blijft. Waar herkenningspunten afwezig lijken en de elementen vrij spel hebben…..waar beschutting ontbreekt. Waar we onszelf niet kunnen ontlopen. Een landschap dat je tot het uiterste drijft, tot je grenzen, tot je essentie, heel alleen, heel samen… Een landschap dat je kwetsbaar maakt en waarin de verleiding op de loer ligt. De verleiding om te vluchten in een wereld waarin de pijn niet gevoeld wordt, waarin het woestijnzand je niet kan schuren, al is het soms maar voor even. En we hebben allemaal wel eens ervaren hoe moeilijk het is om die verleiding te weerstaan op die momenten in ons leven dat we ons van God en iedereen verlaten voelen.
Maar dan toch is die liefdevolle opmerking van je kleindochter over haar overleden opa, die je ineens doet beseffen dat hij in haar voortleeft die onverwachte vraag om hulp, die je weer het gevoel geeft van betekenis te zijn voor een ander, die gesprekken met een goede vriend waarin hij er in slaagt om je niet je gevoelens te ontnemen, maar dat je wel het roer weer in handen neemt, dat gevoel dat je anderen tot steun kunt zijn in het verlies dat zij zullen ervaren als jouw leven ten einde is.
Zo maar wat momenten waarop je, vaak door toedoen van een ander, ineens de weg gaat zien die je uit jouw woestijn leidt. Momenten, die je kunt ervaren als een ademtocht van God, uitgeblazen door de mensen om je heen.
Wat kan het mooi zijn om in deze tijd van bezinning en reflectie stil te staan bij al die momenten in ons leven dat we ons waanden als in een woestijn, waarin we onszelf niet konden ontlopen, waarin we bij onszelf naar binnen konden gaan. Maar ook, waar we als door Gods ademtocht zijn opgestaan en het leven weer hebben herpakt.
Wat kan het mooi zijn om te weten dat wij het waren die Gods adem droegen en zo hebben bijgedragen aan de loutering van een naaste. Ook dit is vasten, zoals al in ons openingsgedicht verwoordt:
Elke druppel brengt een deining van verbondenheid teweeg.
Een druppel maakt een wereld van verschil
in een wereld van onverschilligheid.
Vasten: een druppel, een golf, een oceaan.
Geloofslied za: De Heer heeft mij gezien. – zo: Gij die ons nooit geknecht hebt
De tafel wordt klaargemaakt en ieder mag bijdragen aan de collecte.
Voorbeden
Laat ons bidden voor iedereen
wiens leven aanvoelt als het leven in een woestijn.
Dat zij vertrouwen houden en ooit de weg gaan zien
die hen uit deze situatie zal leiden.
Gedenk ons hier bijeen
Laat ons bidden voor iedereen die een ander wil helpen
bij het vinden van de weg die uit de woestijn leidt.
Laat hem het geduld hebben om niet harder te lopen dan de ander aankan.
Gedenk ons hier bijeen
Laten we in deze vastentijd ook aandacht hebben
voor onze minder bedeelde medemensen in Malawi.
Dat we hierdoor ook met meer begrip en vertrouwen
samen op weg naar Pasen mogen gaan.
Gedenk ons hier bijeen
Laat ons bidden voor al onze zieken, voor alle intenties,
opgenomen in dit boek en voor allen die ons in de dood zijn voorgegaan,
Gedenk ons hier bijeen
Tafelgebed (za: gesproken, zo: gezongen)
Om te komen tot onszelf, tot het stil en diep geheim
dat ons leven in zich draagt,
daarom noemen wij jouw naam:
God onmeetbaar en onzichtbaar, als een woord aan ons gegeven,
toch aanwezig in ons midden als de warmte om ons heen,
die wij noemen: vader, moeder, vuur en adem van ons leven,
lieve schaduw, zachte vrede,
altijd bezig in ons hart, die wij zien in elke mens
die op aarde leven mag,
in ieder kind dat wordt geboren, in ieder die een ander vindt,
die wij zoeken om de troost in het mateloos verdriet
om verloren idealen en een mens die sterven moet,
die wij vieren om het licht dat doorbreekt als wij donker zijn,
om de toekomst die wij dromen en de liefde om ons heen,
in wie wij wonen als een huis waar ruimte is voor alle mensen,
en waar mensen voor elkaar een plaats bewaren in hun hart,
om wie wij hopen, hoe dan ook op de redding van de wereld,
dat dood het laatste woord niet is, en dat mensen vrijuit gaan,
die wij smeken om bevrijding voor ontrechten en vertrapten,
om de kracht in onze handen om recht te doen en op te staan,
die wij danken, vast en zeker voor die Jezus van Nazareth,
van wie wij de naam bewaren doorverhalen aan elkaar,
Omdat hij arm was met de armen liefde droeg voor iedereen,
en daarom niet was klein te krijgen door de waarheid van de dood,
omdat hij ons heeft aangewezen hoe wij ons leven moeten gaan:
liefde geven tot wij breken, brood voor elkander zijn.
Zo willen wij gaan op zijn weg, een handvol brood zijn voor elkaar
en samen drinken uit de beker van het leven dat wij gaan.
God onmeetbaar en onzichtbaar, als een woord aan ons gegeven,
toch aanwezig in ons midden als de warmte om ons heen,
die wij noemen: vader, moeder, vuur en adem van ons leven,
lieve schaduw, zachte vrede, altijd bezig in ons hart,
Onze Vader
Vredeswens
Zijn wij niet regelmatig geneigd om cirkels rond onszelf te trekken en te zeggen ‘dit ben ik’ en ‘dit is van mij’? Zijn wij niet regelmatig geneigd van ons af te slaan als wordt geraakt aan wat we ons hebben toegeëigend? Laten wij elkaar helpen vredelievend en mild te zijn, één en onverdeeld en geven wij elkaar een teken van die vrede.
Vredeslied za: Vrede voor jou en alle goeds. – zo: Da pacem domine
Breken en delen
Laten we in het symbool dat Jezus ons gegeven heeft breken en delen.
Communielied za: Eet en drinkt. – zo: Waar staat een gedekte tafel
Afsluitend woord aan tafel
Ooit vroeg eens iemand aan Moeder Teresa wat ze zei in haar gebeden.
‘Ik zeg niets, ik luister slechts’ antwoordde Moeder Teresa.
‘En wat zegt God dan tegen U?’ vroeg diegene.
‘Hij zegt niets, hij luistert slechts.’
Slotgedachte Geen kunstmest betekent geen mais met alle gevolgen van dien.
Groeten vanuit een arm warm vriendelijk Malawi waar het tijd wordt dat ik nog eens iets van me laat horen.
De tijd van krentenbollen, belegde boterhammen, mihoen en gezellige etentjes is weer voorbij, maar och… “kiezen is verliezen” . Het is hier warm dor en droog. De magere oogst van afgelopen jaar is voor veel mensen op en het wachten is op regen, die vermoedelijk toch nog wel een week of zes op zich zal laten wachten. Dit is de moeilijkste tijd van het jaar.
Gisteren stond er met grote letters in de krant :”1.700.000 people facing hunger”
De prijzen van maїs, cassava, bonen, suiker en vlees vliegen de pan uit. De prijs van kunstmest is verdubbeld en zonder kunstmest kun je een beetje oogst wel vergeten want de grond is totaal uitgeput. Ik weet dat het westen tegen het gebruik van kunstmest is, maar wat is het alternatief?
Compost? Waarvan? Van die twee geiten en drie kippen, van etensresten? Geen kunstmest betekent geen mais met alle gevolgen van dien. Op onze scholen voor dove kinderen is schraalhans keukenmeester en eten ze maїspap met bonen en voor de afwisseling bonen met maїspap. De kinderen klagen niet want de meesten zullen thuis nog wel maїspap krijgen maar zeker geen bonen.
Ik voorzie echter dat er noodhulp nodig is, want er zijn al heel veel mensen in de omliggende dorpen die helemaal geen maїs meer hebben en dat het minstens nog een half jaar gaat duren voor de nieuwe oogst op de velden staat. Onder voorwaarde dat het genoeg regent en dat er kunstmest gekocht kan worden.
Ik weet ook zeker dat de prijs van maїs flink zal gaan stijgen en daarom ben ik zo blij met de hulp van de Stg DovenzorgMalawi en ook van de toezeggingen van Cordaid aan jullie project vastenactie. Ik kan dan bv 500 zakken maїs kopen, die opgeslagen worden in de storerooms van de thuiszorg; die ook verantwoordelijk zal zijn voor de distributie onder de grootste crepeergevallen.
(Kunstmest 250 zakken a 8000 kwacha is 5000 euro)
De dames van de thuiszorg, de vele arme mensen in de omliggende dorpen,de vele weeskinderen en ikzelf zullen erg blij zijn als u deze mensen te hulp komt.
Verder hoop ik dat jullie het goed blijven maken.
Doe heel veel groeten aan vrienden en bekenden.
Blijf gezond. Wees gelukkig. Alle goeds
Wladimir
Zegengebed
Laten we heengaan in vreugde en vrede
en ervan delen aan allen die we ontmoeten.
In de naam van de Vader, de Zoon en de Goede Geest.
Slotlied: Een mens te zijn op aarde in deze wereldtijd