Tegen de stroom in

7 & 8 november 2020 |Franneke Hoeks

Welkom

Welkom allemaal. Fijn dat u meedoet met deze online San Salvator viering. Vandaag staat een ingewikkeld en sturend verhaal centraal: de parabel van de talenten. Deze viering wordt een zoektocht naar betekenis van dit verhaal nu.   We beginnen deze viering met een nieuwsbericht.

Dit nieuwsbericht dat afgelopen week in de krant stond neem ik als startpunt van onze ontdekkingstocht van vandaag. Geld maakt geld… ook in tijden van Corona. Ik hoop dat deze viering, de beelden, de verhalen, de muziek ons zullen omkeren om tegen de stroom in te durven gaan.

Hier ontsteken we het licht van de Eeuwige die omziet naar mens en aarde.

Gebed  Eeuwige, jij die ons mensen omkeer en wakkerschut,
wees als omkerende kracht bij ons aanwezig

Laat ons zien wat anders kan
Leer ons kijken naar het ongeziene

Wijs ons op nieuw perspectief
en doe ons gaan tegen de stroom in.

Acclamatie

Wees hier aanwezig, woord ons gegeven

Dat ik u horen mag met hart en ziel.  
Wek uw kracht en kom ons bevrijden.
Wek uw kracht en kom ons bevrijden. 

Bij de verhalen 

We lezen vandaag twee Bijbelverhalen. Eeuwenlang vonden mensen troost en steun in deze teksten.  Ze klinken hier vanuit verschillende huizen in de stad.

We lezen Mattheus 25, 14-30

Of het zal zijn als met een man die op reis ging, zijn dienaren bij zich riep en het geld dat hij bezat aan hen in beheer gaf. Aan de een gaf hij vijf talent, aan een ander twee, en aan nog een ander één, ieder naar wat hij aankon. Toen vertrok hij. Meteen ging de man die vijf talent ontvangen had op weg om er handel mee te drijven, en zo verdiende hij er vijf talent bij. Op dezelfde wijze verdiende de man die er twee had gekregen er twee bij. Degene die één talent ontvangen had, besloot het geld van zijn heer te verstoppen: hij begroef het. Na lange tijd keerde de heer van die dienaren terug en vroeg hun rekenschap. Degene die vijf talent ontvangen had, kwam naar hem toe en overhandigde hem nog vijf talent erbij met de woorden: “Heer, u hebt mij vijf talent in beheer gegeven, alstublieft, ik heb er vijf talent bij verdiend.”
Zijn heer zei tegen hem: “Voortreffelijk, je bent een goede en betrouwbare dienaar. Omdat je betrouwbaar bent gebleken in het beheer van een klein bedrag, zal ik je over veel meer aanstellen. Wees welkom bij het feestmaal van je heer.” Ook degene die twee talent ontvangen had, kwam naar hem toe en zei: “Heer, u hebt mij twee talent in beheer gegeven, alstublieft, ik heb er twee talent bij verdiend.” Zijn heer zei tegen hem: “Voortreffelijk, je bent een goede en betrouwbare dienaar. Omdat je betrouwbaar was in het beheer van een klein bedrag, zal ik je over veel meer aanstellen. Wees welkom bij het feestmaal van je heer.” Nu kwam ook degene die één talent ontvangen had naar hem toe, hij zei: “Heer, ik wist van u dat u streng bent, dat u maait waar u niet hebt gezaaid en oogst waar u niet hebt geplant, en uit angst besloot ik uw talent te begraven; alstublieft, hier hebt u het terug.” Zijn heer antwoordde hem: “Je bent een slechte, laffe dienaar. Je wist dus dat ik maai waar ik niet heb gezaaid en oogst waar ik niet heb geplant? Had mijn geld dan bij de bank in bewaring gegeven, dan zou ik bij terugkomst mijn kapitaal met rente hebben terugontvangen. Pak hem dat talent maar af en geef het aan degene die er tien heeft.

Want wie heeft zal nog meer krijgen, en wel in overvloed, maar wie niets heeft, hem zal zelfs wat hij heeft nog worden ontnomen. En die nutteloze dienaar, gooi die eruit, in de uiterste duisternis, waar men jammert en knarsetandt.”

Bezinning
Deze parabel zou me bijna van mijn geloof laten vallen. De heer in dit verhaal strookt op geen enkele manier met waar God of Jezus voor mij voor staan. Vaak wordt dit verhaal uitgelegd in de trant van ‘je moet  goed je best met dat wat je gekregen hebt’. Ontegenzeggelijk belangrijk! Maar wat heb ik te doen met die derde dienaar.
Er staat in de tekst dienaar, maar in de oorspronkelijke Griekse tekst staat slaaf. Het gaat hier om drie slaven die respectievelijk 5, 2 of 1 talent van hun heer, sterker nog van hun eigenaar, krijgen. Het woord talent is misschien ook een beetje verwarrend. In de tijd waarin dit verhaal werd opgeschreven was talent een hoeveel geld. Omgerekend zou dat nu zo’n 500.000 euro zijn. Het gaat hier om groot geld, om serieus kapitaal, dat de eigenaar aan zijn slaven toevertrouwd.  Dat is niet vreemd hoor. Slaven konden opklimmen tot hoge posities, maar ze bleven wel eigendom van hun meester en waren overgeleverd aan zijn of haar grillen.
Waarom de slaveneigenaar dit kapitaal onder zijn slaven verdeeld wordt niet verteld.  De eerste twee slaven doen wat de meester zelf blijkbaar zou doen… met geld nog meer geld maken, veel meer geld.
De derde slaaf is bang. Dat begrijp ik wel. De beweegredenen van de meester zijn niet duidelijk en als slaaf ben je toch aan de genade van je eigenaar overgeleverd.  Ondanks de angstige houding is hij wel degene de meester aanklaagt. U maait waar u niet gezaaid hebt, u oogst waar u niet gepland hebt. Kortom u eigent zich zaken toe die niet van u zijn.  Een rücksichtsloze ondernemer.  Dan heb je als slaaf wel lef als je dit recht in het gezicht van je heer en meester durft te zeggen.  Deze naamloze slaaf ging niet mee in die keiharde ondernemingsdrift en stelt deze manier van handelen aan de kaak.  Dat wordt hem niet in dank afgenomen. Het geld wordt hem ontnomen en er wacht hem ‘uiterste duisternis waar men jammert en knarsentandt.’
Ik moest denken aan een stukje in de Volkskrant waarin filosoof en cabaretier Tim Fransen vertelt over het onbegrip wat hij tegenkwam toen hij de coronasteun van de overheid afwees omdat hij het zonder die steun prima kon redden.  Vrienden zeiden: “Jij betaald belasting dus jij hebt recht op die steun. Je bent gek als je dit niet aanneemt.” In dit voorbeeld klinkt iets van de dynamiek van de parabel door. Geld wat je investeert geeft je recht op meer. Geld maakt geld.
Misschien hebben we stiekem allemaal wel een tik van die molen meegekregen en zitten we allemaal gevangen in die race om meer, meer, meer. Ik ook hoor! Ik probeer het anders te doen, maar ik kijk ook naar een paar nieuwe schoenen niet nodig heb maar die ik wel heel graag wil hebben. Geld maakt geld.
Hoe ik ook naar dit verhaal kijk, het blijft een schurende parabel zeker als Jezus of God zien in de Heer van dit verhaal.  Mijn god is een god van tweede, derde en vierde kansen. Mijn God is een god die zich keert tegen de macht van geld. Mijn god is een god die staat voor wat klein en kwetsbaar is. Mijn god is een god die zich achter de derde dienaar schaart!

Lied Ga met ons mee op onze wegen

\Ga met ons mee op onze wegen, wees met uw volk in de woestijn,
Schuil in een wolk, wees half verzwegen, toon dat Gij onze kracht wilt zijn.

Schenk ons een woord als wij U roepen, wees ons een licht op onze weg,wil ons niet eindeloos beproeven, toon dat het waar is wat Gij zegt.

Ga voor ons uit in nacht en duister, wek in ons hoop voor elke dag,
maak U niet waar in macht en luister maar in een mens die op ons wacht.

Schenk ons het brood om van te leven, toon ons de Mens die op U bouwt
en onze kracht wordt tot vergeven: Naam die ons duurzaam gaande houdt.

Bezinning
Ach die derde slaaf. Een antiheld. Verliezer van een systeem waarin het draait om geld verdienen. Geld maakt geld. Doe je niet mee, pas je niet in dat systeem of pas je voor dat groeimodel dan wacht jou niets dan duisternis. Dat past niet bij wat ik als God zie, ook al kan ik hem of haar niet exact duiden. Wat ik wel weet is dat mijn god een god van slaven is. Dat mij god een god van ommekeer en verandering is. Dat mijn god een god is van tegen de stroom in.
We lezen psalm 70 als woorden die de derde slaaf zou kunnen uitroepen. Dat wens ik hem toe: geloof tegen de stroom in. Dat wens ik ons toe: geloof tegen de stroom in.

We lezen Psalm 70

Voor de koorleider. Van David, een dringend gebed.
God, breng mij uitkomst,
Eeuwige, kom mij haastig te hulp.
Dat beschaamd en vernederd worden
wie mij naar het leven staan,
met schande terugwijken
wie mijn ongeluk zoeken,
beschaamd zich omkeren
wie de spot met mij drijven.
Wie bij u hun geluk zoeken
zullen lachen en vrolijk zijn,
wie van u hun redding verwachten
zullen steeds weer zeggen:
‘God is groot!’
Ik ben arm en zwak,
God, kom haastig,
u bent mijn helper, mijn bevrijder,
Eeuwige, wacht niet langer.

Muziek

Voorbeden  
Eeuwige, jij die steeds de achterkant van het gelijk laat zien
wees als omkerende kracht aanwezig in ons en in de wereld.
Keer ons om en vuur ons aan.

Eeuwige, jij die als zachte kracht in de wereld bent
wees steun voor mensen die ziek zijn.
Geef moed aan mensen die voor hen zorgen.

Eeuwige, jij die ons aanspoort tot het goede
Wees bemoediging voor ieder mens
die zwemt tegen de stroom in.

Eeuwige, jij die met ons mensen op weggaat in goede en slecht tijden
we vragen jouw zegen over Hennie en Fons Schiffer die deze week 50 jaar getrouwd zijn.
We staan ook stil bij alle mensen die we moeten missen en noemen vandaag met name
overleden ouders Roussel-Beekwilder | overleden ouders van Bakel- van Lijssel | mijnheer Liebers |
mijnheer van Alphen

Onze Vader verborgen

Onze vader verborgen
uw naam worde zichtbaar in ons,
uw koninkrijk kome op aarde,
uw wil geschiede, een wereld
met bomen tot in de hemel,
waar water schoonheid en brood,
gerechtigheid is en genade –
Waar vrede niet hoeft bevochten,
waar troost en vergeving is
en mensen spreken als mensen,
waar kinderen helder en jong zijn,
dieren niet worden gepijnigd,
nooit één mens meer gemarteld,
 niet één mens meer geknecht.
Doof de hel in ons hoofd
leg uw woord op ons hart
breek het ijzer met handen
breek de macht van het kwaad.
Van U is de toekomst kome wat komt.

Tot besluit
Ga dan als de zalm tegen de stroom in
met alle razernij van je woede.
Wanhoop niet, het water zal stenen breken.

(Michele Najli)

***

Reageren op deze viering vinden we fijn. Dat kan via

• de website www.sansalvarorgemeenschap.nl Onder de tekst van de viering is gelegenheid om een reactie achter te laten.
• door een mailtje te sturen naar info@sansalvarorgemeenschap.nl

Op dit moment missen wij de collecte als inkomstenbron.  U kunt de San Salvator blijven steunen door een bedrag over te maken op NL96 INGB 0006 0407 13 van San Salvator in Beweging.

Blijf vertrouwen, houd moed en let een beetje op elkaar
www.sansalvatorgemeenschap.nl