Voor heel de wereld

Het begint klein | Voor heel de wereld
Voorganger: Gepke Kerssen
Lectoren: Anthoon van Budel en Annette Beelen
Koor: de Cantorij

Openingslied:  Comt verwondert u

Welkom
Welkom aan mensen die op zoek zijn naar wat het leven betkenis geeft, op zoek naar licht dat ons tegemoet straalt uit een pasgeboren kind.
Vandaag is het Driekoningen.
We lezen opnieuw het Kerstverhaal, maar nu niet over herders die in de buurt waren, maar over mensen van buiten Israël, drie mensen die de leiders van hun land raad gaven op grond van de stand van de sterren. We zijn hen drie koningen gaan noemen, of de wijzen uit het oosten.
In de tekst van Jesaja lezen we ook over mensen overal vandaan die met geschenken naar Jeruzalem komen. Dat is een oude droom in Israël: over het licht dat vanuit Jeruzalem naar alle volken schijnt, het licht van God.
Het begint klein, bij een pasgeboren kind, bij drie koningen, maar het is bestemd voor heel de wereld.
Het goede nieuws dat er licht komt, komt niet uit paleizen en regeringsgebouwen, maar  uit kleine huisjes, waar mensen naamloos, kwetsbaar en weerloos door het leven gaan, maar aangeraakt door het licht, samen onweerstaanbaar zijn.
Dat wij zulke mensen mogen zijn.

Openingsgebed

Bron van ons leven
Wijs ons de weg met uw licht
Open onze ogen
voor wat klein is
maar zo kostbaar
Open ons hart
voor wat liefde brengt

Na openingsgebed: Bij u is de bron van het leven

Inleiding op de eerste lezing
Het volk is teruggekeerd na de ballingschap, maar Jeruzalem ligt in puin, de tempel is verwoest.
Dan klinkt de stem van de profeet die licht ziet voor Jeruzalem, hemels licht, dat volkeren uit de hele wereld naar de stad toetrekt.

Jesaja 60,1-­‐6
Sta op en schitter, je licht is gekomen,
over jou schijnt de luister van de HEER.
Duisternis bedekt de aarde
en donkerte de naties,
maar over jou schijnt de HEER,
zijn luister is boven jou zichtbaar.
Volken laten zich leiden door jouw licht,
koningen door de glans van je schijnsel.
Open je ogen, kijk om je heen:
ze stromen in drommen naar je toe;
je zonen komen van ver,
je dochters worden op de heup gedragen.
Je zult stralen van vreugde als je het ziet,
je hart zal van blijdschap overslaan.
De schatten van de zee zullen je toevallen,
de rijkdom van vreemde volken valt je in de schoot.
Een vloed van kamelen zal je land overspoelen,
jonge kamelen uit Midjan en Efa.
Uit Seba komen ze in groten getale,
beladen met wierook en goud.
Zij verkondigen de roemrijke daden van de HEER.

Zingen: Liefde, dal van liefde

Evangelielezing: Matteüs 2,1-­12
Toen Jezus geboren was in Betlehem in Judea,
tijdens de regering van Herodes,
kwamen er magiërs uit het Oosten in Jeruzalem aan.
Ze vroegen: ‘Waar is de pasgeboren koning van de Joden?
Wij hebben namelijk zijn ster zien opgaan
en zijn gekomen om hem eer te bewijzen.’
Koning Herodes schrok hevig toen hij dit hoorde,
en heel Jeruzalem met hem.
Hij riep alle hogepriesters en schriftgeleerden van het volk samen
om aan hen te vragen waar de messias geboren zou worden.
‘In Betlehem in Judea,’ zeiden ze tegen hem,
‘want zo staat het geschreven bij de profeet:
“En jij, Betlehem in het land van Juda,
bent zeker niet de minste onder de leiders van Juda,
want uit jou komt een leider voort
die mijn volk Israël zal hoeden.”’
Daarop riep Herodes in het geheim de magiërs bij zich;
hij wilde precies van hen weten wanneer de ster zichtbaar geworden was,
en stuurde hen vervolgens naar Betlehem met de woorden:
‘Stel een nauwkeurig onderzoek in naar het kind.
Stuur mij bericht zodra u het gevonden hebt,
zodat ook ik erheen kan gaan om het eer te bewijzen.’
Nadat ze geluisterd hadden naar wat de koning hun opdroeg, gingen ze op weg, en nu ging de ster die ze hadden zien opgaan voor hen uit,
totdat hij stil bleef staan boven de plaats waar het kind was.
Toen ze dat zagen, werden ze vervuld van diepe vreugde.
Ze gingen het huis binnen en vonden het kind met Maria, zijn moeder.
Ze wierpen zich neer om het eer te bewijzen.
Daarna openden ze hun kistjes met kostbaarheden
en boden het kind geschenken aan: goud en wierook en mirre.
Nadat ze in een droom waren gewaarschuwd
om niet naar Herodes terug te gaan,
reisden ze via een andere route terug naar hun land.

Zingen: Kind ons geboren

Overweging
Veel mensen zijn op zoek naar waar het echt om gaat in het leven.
Kun je dat vinden in de kerk?
“Ik heb geen dromen” zegt ze, maar ook “ik zou wel iets voor vluchtelingen willen doen”. Ze heeft geen tijd, drukke baan en een dochter om in haar eentje voor te zorgen. Geen dromen, maar ze zit wel in de kerstnachtdienst.
Anderen komen voor het eerst weer naar kerk, de Bethelkapel in Den Haag, omdat daar iets bijzonders gebeurt. Juist daar waar het zo moeilijk is, willen mensen de hoop levend houden.

Mensen op zoek naar waar het echt om gaat in het leven zo zie ik de drie koningen.
Magiërs zijn het. Ze kijken naar de sterren en als daar iets bijzonders is te zien, dan heeft dat betekenis voor het wereldgebeuren. Op grond daarvan geven ze adviezen aan de leiders van hun land.
Ze zien een heel bijzondere ster. Als het licht uit de tekst van Jesaja. Licht dat mensen uit de volkeren naar Jeruzalem brengt, beladen met geschenken.

En daar zijn ze. Drie koningen, gekomen naar Jeruzalem. De stad waar nu weer een tempel staat, die door koning Herodes herbouwd is.
De drie koningen komen aan bij de koning in Jeruzalem. Als er in Jeruzalem iets gebeurt dat de wereldgeschiedenis verandert, dan moet dat wel door een nieuwe koning zijn.
Waar is de pasgeboren koning van de joden?

Koning Herodes schrikt en met hem heel Jeruzalem.
Want Herodes regeert dan wel het joodse volk, hij is niet de koning van de joden, maar in dienst van de Romeinen. En heel Jeruzalem buigt voor de Romeinen. Je hebt een goed leven als je je voegt naar hun regels. Er staat zelfs een tempel, er wordt theologie beoefend, zolang dat maar niet  in strijd is met de Romeinse wetten.
Daarom schrikt Jeruzalem: een koning van de joden brengt hun comfortabele leven in gevaar. Stel je voor, een koning die er echt is voor alle mensen.
Koning Herodes begrijpt dat die nieuwe koning met God te maken moet hebben en roept daarom alle theologen bij elkaar. Waar zou de Messias, de koning die door God wordt aangesteld, geboren worden?
De theologen geven aan wat er in de boeken staat: in Betlehem.

Maar opnieuw zie je hoe de theologie nauw is verbonden met de politiek.
Deze theologen zijn geen gelovigen in het goede nieuws, zelfs geen zoekers naar wat waar is.
Ze blijven zitten, waar ze goed zitten.
De ware wijzen zijn de drie magiërs, de wijzen uit het oosten.
Zij blijven dromen van verandering, zij gaan op zoek.

We zien het vaker in de bijbel: dat mensen buiten de geloofsgemeenschap beter zien waar het om gaat. Meer vertrouwen op het licht.
Verhalen als dit verhaal houden ons een spiegel voor: Zien wij het licht? Zien wij waar het leven goed is? Zijn wij mensen die licht brengen?

Hij reed mee met We komen ze halen, om vluchtelingen op te halen in Griekenland. Hij zegt: “ Die vluchtelingen zitten daar maar op de Griekse eilanden. We hebben een systeem gecreëerd, een monster. Niemand wil  de verantwoordelijkheid dragen.”
Ik moet denken aan Tjeenk Willink, die schrijft hoe we met onze systemen onze democratie hebben uitgehold. In een goede democratie beschermt de overheid de rechten van de burgers.
Maar de democratie is uitgehold geraakt. Het recht op goed en eerlijk betaald werk, goede huisvesting en zorg met aandacht voor de hele mens, staat onder druk.
Het contact met de burger is verwaarloosd, politiek en wetenschap zijn vervlochten geraakt met het bedrijfsleven. De overheid ziet zichzelf als een bedrijf, werkt als een bedrijf, in plaats van hoeder te zijn van de rechten van de burgers. Zorg, onderwijs en rechtspraak worden afgerekend op meetbare resultaten. Aandacht voor het klimaat kan alleen als dat niet slecht is voor het bedrijfsleven.
Maar ook: Burgers lieten te veel over aan de overheid.

Als enkeling verlies je het van de macht van de overheid en het bedrijfsleven.
Maar samen sta je sterker. Burgers beginnen zich te organiseren.
Eén van de deelnemers aan wij gaan ze halen zei: “Niks doen is voor mij geen optie”; een ander zegt: “Ik kan niet langer wegkijken.”
Een flink aantal mensen neemt deel aan de vieringen in de Bethelkerk, om te voorkomen dat de familie wordt uitgezet naar Armenië.
Er is het burgerinitiatief van de inwoners van Kloosterburen en Kleine Huisjes, wat een prachtige naam, als je denkt aan dat kleine huisje in Betlehem. Burgers regelen zelf de zorg voor kwetsbare mensen en zetten ontmoetingsplaatsen en winkels op voor alle inwoners van hun kleine dorp.
Ook staan er ondernemers op die vinden dat een bedrijf pas goed is als het een waardevolle bijdrage levert aan de samenleving.

Ik denk dat wij als geloofsgemeenschap ook geroepen zijn om op te komen voor het goede leven voor alle mensen. Als kerken hebben we de laatste tientallen jaren de nadruk gelegd op barmhartigheid, hebben we aandacht gehad voor wie kwetsbaar is. Het is tijd dat we weer opkomen voor gerechtigheid, dat we de overheid aanspreken op haar verantwoordelijkheid en zelf verantwoordelijkheid willen dragen voor oplossingen.

Herodes probeert om ook de drie koningen in zijn macht te krijgen. Ze moeten rapport aan hem uitbrengen als ze het kind gevonden hebben. Dan zal hij hem eer bewijzen
In het vervolg van onze tekst kunnen we lezen wat Herodes’ ware bedoelingen  zijn. Om het risico te vermijden dat de pasgeboren koning, hem van zijn troon  zal stoten, brengt hij alle pasgeboren jongetjes van Betlehem om.

De ware wijzen gaan naar het kleine Betlehem. Daar komt de leider vandaan die zijn volk zal hoeden. Het is goed om te vertrouwen op het licht, in plaats van op de macht.
De drie koningen volgen de ster. Het zal een eenvoudig huisje zijn geweest, waar de ster stil staat. Een contrast met het paleis van de koning. Maar er is een andere koning nodig dan koning Herodes. Een koning van het volk die woont tussen de mensen. Die hun zorgen kent, maar ook hun kracht. De drie wijzen gaan vol vreugde naar binnen en vinden Maria en het kind.
Voor deze koning buigen ze. Ze bieden aan: goud, wierook en mirre. Goud en wierook als eerbewijs. Mirre, omdat dit andere koningschap ook lijden met zich meebrengt.

In een droom worden ze gewaarschuwd om niet langs Herodes te gaan.
Jozef krijgt ook een droom, waarin hij wordt gewaarschuwd voor Herodes. Hij moet vluchten naar Egypte, de plaats waar ook het volk geleefd had.
De koningen gaan naar huis terug om daar het licht door te geven.
Zoals ook wij na Kerstmis en na vandaag, weer terug gaan naar onze plaats in de wereld. Omdat het licht bedoeld is voor heel de wereld, voor alle mensen.

Geloofslied: Het licht valt uit de dagen

Klaarmaken van de Tafel; collecte

Voorbeden, accl. : Heel het duister
Wij bidden vanwege mensen voor wie het leven donker is, zonder uitzicht
Voor mensen gevlucht uit hun land en verblijvend onder mensonterende omstandigheden in kampen in Griekenland; voor de kinderen die hier opgegroeid zijn, maar die dreigen te worden uitgezet naar een land dat voor hen onbekend en onveilig is.
Dat het licht voor hen mag doorbreken.

Voor de mensen die zich zorgen maken of ze het financieel nog wel redden door te hoge kosten en een te klein inkomen.
Dat hen recht mag worden gedaan

Voor onze aarde, zo achteloos gebruikt en soms zelfs gewetenloos misbruikt, met droogte of overstromingen als gevolg
Dat we de aarde, waar wij van leven, bewaren, de lucht die wij ademen zuiver houden.

Voor de mensen die getroffen zijn door een ramp, zoals in Indonesië, voor wie getroffen zijn door machtspolitiek zoals de mensen in Jemen die honger lijden.
Dat anderen niet wegkijken, maar dat er hulp voor hen mag zijn en herstel van een situatie die leefbaar is.
Na intenties: voor uw Aangezicht

Tafelgebed
Wij danken U voor uw licht dat telkens weer doorbreekt
op een plaats waar je het niet verwacht.
Voor mensen die verlangend naar het licht op weg gaan
zoals Abraham en Sara
Mozes en Mirjam
de herders en de drie koningen
mensen die het oude liedje niet meer willen zingen,
die het wagen zonder te willen winnen,
en die nieuwe wegen zoeken, ook de smalle.
Wij danken u dat ze er altijd zijn:
mensen die getuigen van het licht
die hun dromen delen
en van wie de woorden blijven klinken,
hun gebaren nog steeds worden doorgegeven

Wij danken u voor dat kleine begin
geschenk uit de hemel
door Maria in vertrouwen verwacht
geboren onder herders
gezien door de drie koningen
als licht voor heel de wereld.
Hij kreeg de naam Jezus
werd steeds meer wat zijn naam beloofde:
God bevrijdt
Bevrijdend was hij aanwezig onder de mensen
maakte heel wat gebroken was
maakte kleine mensen groot
doorbrak de spiraal van geweld
zoals op die avond
voor hij werd opgepakt:
Hij vierde het feest van de bevrijding
nam bij de maaltijd het brood,
dankte daarvoor,
brak het en zei:
dit brood is als mijn leven
gebroken en gedeeld met jullie.
Hij nam ook de wijn en zei:
dit is de wijn van de nieuwe wereld
waar ik zo mee verbonden ben
Waar jullie brood en wijn blijven delen
daar ben ik er bij,
daar blijft de hoop op de nieuwe wereld levend
Hij werd lafhartig vermoord,
maar liefde bleek sterker dan de dood
Hij leeft bevrijdend onder ons
Waar wij durven leven als hij:
vrij van angst,
levend in het licht
licht brengend in de wereld

Samen bidden wij zingend om die nieuwe wereld die zeker komen zal

Onze Vader gezongen

Vredeswens:
Ontwikkelingen in de wereld om je zorgen om te maken, maar tegelijk: tal van initiatieven van onderop, verzet tegen de Herodessen van deze tijd, mensen die samen met anderen, al is het klein, een stukje van de nieuwe wereld voor iedereen scheppen.

Vredeslied: gij Levende eerste en laatste

Delen van brood en wijn
In het delen van brood en wijn denken we aan Jezus,
aan zijn leven en sterven en dat hij nog altijd leeft onder ons.
Leef in verbondenheid met de Eeuwige,
Laat je leiden door het licht,
deel je leven met wie op je weg komt.
zoals Jezus dat deed.

Van harte welkom aan deze tafel

Communielied:  Wat in stilte bloeit

Dankgebed:
Wij danken u
voor uw licht dat ons de weg wijst;
dat wij hier samen
mogen ontdekken
waar leven te vinden is
dat wij samen met anderen
uw droom waar mogen maken

Mededelingen en bloemetje

Slotgedachte
De machtige kan een oorlog winnen, maar kan de machtige ook vrede stichten?            De machtige heeft de taak heeft om ruimte te scheppen voor de kwetsbare, de zwakke. Om deze de plaats te geven die hem of haar  toekomt: aan het hoofd van de tafel, midden de wereld. Niet uit medelijden, maar uit eerbied voor datgene waar de sterke niet zo goed in is: het hart raken, vermurwen, veranderen, verbinden.
naar Rikko Voorberg

Zegen
Moge de Eeuwige ons zegenen met licht
om de grootheid van het kleine te zien
in onszelf en in de ander
de zachte, sterke kracht van samen
die vrede brengt
mogen we zo gezegend zijn door de eeuwige die wij noemen
vader, moeder, zoon en goede geest

Slotlied: Om warmte gaan wij een leven