San Salvatorgemeeenschap 5 nov 2017,
Jan Schoutendag, Allerheiligen
Thema: Waar het op aankomt
Voorganger: Jack Steeghs
Muzikale ondersteuning De Cantorij
Openingslied: De vreugde voert ons )
Openingswoord
Ik mag u allemaal hartelijk welkom heten in de San Salvator, hier in de tot liturgische ruimte omgebouwde ontmoetingsruimte van dagcentrum Eygenweg van Cello. De San Salvator is een geloofsgemeenschap van generaties en van dwarsverbanden. Een gemeenschap van getrouwen, gericht op anderen. Daarom ook klinkt er in de opening bijna altijd: of je hier nu vertrouwd bent en al tientallen jaren komt of vandaag voor het eerst. Wees… in Godsnaam… welkom!
We vieren vandaag Jan Schoutendag. De jaarlijkse dag dat we als San Salvator gemeenschap de bouwpastoor van de oude vertrouwde San Salvator kerk, hier om de hoek, herdenken. Jan Schouten, een van de grote namen die we in deze gemeenschap niet mogen vergeten. Wie kent hem nog?
In de jaren zestig opereerden priesters vanzelfsprekend vanuit de aanname: kerk = maatschappij. Jan Schouten was in die tijd een pastoor die bij álle pastorale handelen als uitgangspunt hanteerde: wat is goed voor het leven van ménsen? Een unieke en gedurfde houding. Hij hanteerde een soort eigen-wijsheid in de goede zin van het woord, want geloven draait altijd om een besef van God-mét-ons én om doen. Destijds een vernieuwende manier van kerk-zijn en nog altijd actueel.
Na Jan Schouten bouwden anderen in dit spoor verder. Ik twijfel of ik nu namen moet gaan noemen. Met het noemen van namen maak ik keuzes voor sommigen, waarbij anderen die zich net zo hebben ingezet worden verzwegen. Daarom: na Jan Schouten bouwden vele mannen en vrouwen in zijn geest verder.
Het is Jan Schoutendag en het is de eerste zondag in november. Het kerkelijk jaar loopt op zijn einde. En wanneer iets ten einde loopt dan komen er vanzelf vragen op als: moet je lijdzaam afwachten op wat komen gaat? Kun je je op een eind voorbereiden? Of, als het om je eigen einde gaat: hoe leef je als je weet dat je doodgaat?
Grote vragen na de viering van Allerzielen gisteravond – de vele brandende lichtjes houden de herinnering aan hen die we in ons midden missen levend. Grote vragen als we vandaag ook Allerheiligen vieren.
Wat is ons heilig? Waar komt het op aan, in het leven dat we op deze plek regelmatig met elkaar in verbondenheid vieren? We gaan het horen, uitzingen en in gebed voorleggen… Maar eerst maken we de overgang van de wereld om ons heen, naar de viering hier met elkaar. Laten we een moment stil zijn.
Openingsgebed
God van alle mensen, dank U voor het samenbrengen van uw mensen. Mooie en verschillende mensen, die in de naam van Jan Schouten minstens dit delen: een oprechte eigentijdse betrokkenheid, op elkaar en op de wereld om ons heen, vanuit een geest die U meegaf in ons lichtend voorbeeld: Jezus van Nazareth.
In de naam van de vader, de zoon en de heilige geest, Amen.
Acclamatie: Eeuwige, onzienlijke
Eerste lezing: Spreuken 9, 1 – 18
Wijsheid heeft haar huis gebouwd, zeven zuilen heeft ze uitgekapt. Ze heeft haar vee geslacht, haar wijn gemengd, haar tafel heeft ze gedekt. Haar dienaressen heeft zij de stad in gestuurd, zelf roept zij vanaf de hoogste plaats: ‘Onnozele mensen, kom toch deze kant op.’ Wie geen verstand heeft roept ze toe: ‘Kom, eet het brood dat ik je geef, drink de wijn die ik heb gemengd. Wees niet langer zo onnozel, leef, en betreed de weg van het inzicht.’ Wie een spotter terechtwijst, wordt bespot, wie een goddeloze de les leest, wordt belachelijk gemaakt. Wijs een spotter niet terecht, hij zou je haten, berisp een wijze, en hij mag je graag.
Een wijze wordt nog wijzer als je hem berispt, een rechtvaardige vergroot zijn inzicht door wat je hem leert. Wijsheid begint met ontzag voor de HEER, inzicht is vertrouwdheid met de Heilige. Door mij, Wijsheid, vermeerderen de dagen van je leven, je levensjaren nemen door mij toe Als je wijs bent, heb je er zelf voordeel van, als je spot, benadeel je jezelf. Vrouwe Dwaasheid bazelt maar, door haar domheid heeft ze nergens weet van. Ze zit bij de deur van haar huis, in een zetel, hoog in de stad. Ze roept naar de voorbijgangers, naar hen die rechtdoor willen gaan: ‘Onnozele mensen, kom toch deze kant op.’ Wie geen verstand heeft roept ze toe: ‘Gestolen water smaakt verrukkelijk, geroofd brood is een lekkernij.’ Maar wie zij naar zich toe lokt weet niet dat hij afdaalt naar de schimmen, hij daalt af tot in het dodenrijk.
Lied: Dat woord waarin
Tweede lezing: Mattheüs 25, 1 – 13
Dan zal het met het koninkrijk van de hemel zijn als met tien meisjes die hun olielampen hadden gepakt en eropuit trokken, de bruidegom tegemoet. Vijf van hen waren dwaas, de andere vijf waren wijs. De dwaze meisjes hadden wel hun lampen gepakt, maar geen extra olie. De wijze meisjes hadden behalve hun lampen ook olie in kruiken bij zich. Omdat de bruidegom op zich liet wachten, werden ze allemaal slaperig en dommelden ze in. Midden in de nacht klonk er luid geroep: “Daar is de bruidegom! Kom, ga hem tegemoet.” Dat wekte de meisjes en ze brachten hun olielampen in orde. De dwaze meisjes zeiden tegen de wijze: “Geef ons wat van jullie olie, want onze lampen gaan al uit.” De wijze meisjes antwoordden: “Nee, straks is er nog te weinig voor ons en jullie samen. Zoek liever een verkoper en koop zelf olie.” Terwijl zij op olie uit waren, arriveerde de bruidegom, en zij die klaarstonden gingen met hem naar binnen voor het bruiloftsfeest, waarna de deur gesloten werd. Enige tijd later kwamen ook de andere meisjes. Ze riepen: Heer, heer, laat ons binnen!” Maar hij antwoordde: “Ik ken jullie werkelijk niet.” Wees dus waakzaam, want jullie weten niet op welke dag en op welk tijdstip hij komt.
Accl: God geef de mens
Overweging
Aanzetten tot overdenken, iets meegeven dat mij en u inspireert. Dat wil elke overweging waarmaken. Ik ga deze uitdaging elke keer weer met plezier aan.
In deze tijd van het jaar krijgen we in het leesrooster teksten aangereikt die aanzetten tot waakzaamheid. Teksten die het hebben over waar het op aankomt. Een oproep om na te denken en te handelen vanuit het perspectief van uiteindelijk-heid. Hoe het leven is, hoe het kan worden. Mijn leven, uw leven, ons gedeelde leven. Dwars door meerdere generaties heen. Ik en u, in het besef dat wij er niet alleen voorstaan.
Als het jaar richting Advent kruipt wordt elke geloofsgemeenschap voorbereid op wat komen gaat. Het is nog lang geen Kerstmis, maar we zien en voelen in deze tijd van het jaar (in ons deel van de wereld) zo mooi de tekenen van verval in de natuur: een dalende temperatuur, afstervende bladeren, kortere dagen en langere nachten. Mist vergoot het besef van het deelgenoot zijn in dat verval nog eens extra. En tegelijkertijd groeit er in mij en in u iets van verlangen naar licht en warmte. Verlangen naar meer geborgenheid misschien. Dat gaat vanzelf. Een kleinere leefwereld zet gemakkelijker aan tot nadenken over het geleefde leven. Een letterlijk kleinere leefwereld brengt je gemakkelijker tot jezelf dan een gemiddelde leefwereld, door het jaar, als de natuur veel meer kleur op haar wangen heeft.
Je leven leven. Goed voor jezelf zorgen. Een ieder in jouw omgeving geven wat hem of haar toekomt. Dat is mooi en goed. Aanbevelingswaardig. Maar dat is het heden. Wat zegt dat heden over uw en mijn verleden? Welke bronnen van weleer doen er nog toe voor deze geloofsgemeenschap? Deze jaarlijkse Jan Schoutendag is bij uitstek een dag om de bronnen voor de San Salvator niet te vergeten en te heiligen. Helemaal op Allerheiligen.
In de eerste lezing hoorden we een tekst uit de Wijsheidstraditie. We lazen: ‘Wijsheid begint met ontzag voor de Heer, inzicht is vertrouwdheid met de Heilige.’ Dat gevraagde ontzag wil ons geen leven aanpraten in een sfeer van valse bescheidenheid of zelfs angst. Dit Bijbelse ontzag staat voor de erkenning dat wat voor jou kwam er nog steeds volop toe doet! Wij staan op de schouders van hen die de San Salvator die -Eygen weg- hebben gegeven die ze gaat. Alles wat deze geloofsgemeenschap voorstelt, hebben wij nu te danken aan al diegenen die voor ons zoveel werk hebben gemaakt van zelfbewust leven en geloven in het nu. Verantwoordelijkheid dragen vanuit de wijsheid die geloofsbronnen aanreiken. En misschien nóg sterker: verantwoordelijkheid dragen vanuit tékenen die de veranderende tijden aanreiken. Niet in het minst noem ik op deze plaats de emancipatie en gelijkwaardigheid van man en vrouw. Niet alleen leven is een werkwoord, geloven net zo. En ze horen met elkaar in gesprek te gaan. In mij, in u, en wij met elkaar.
Ontzag op Jan Schoutendag is ontzag voor hen die de grondleggers van de San Salvator zijn. Het is de reden waarom wij hier nog steeds samen kunnen komen, in ontmoeting met een bevrijdende manier van geloven en een uitnodigende, blijde boodschap.
En de toekomst?
Wie het voorgaande aandachtig heeft beluistert weet wat er komen gaat. Want wie alert is vanuit wat geloofsbronnen en dagelijks leven aan mij en u te zeggen hebben, die is volop met de toekomst bezig. Wie handelt in de geest van Jan Schouten en vele anderen is helemaal in het nu. Die doet aan een soort gelovig mindfulness, die leeft gericht in het hier en nu. Wie handelt in de geest van het evangelie van vandaag, in de geest van Jan Schouten, die leeft verstandig. Hij of zij praktiseert een gelovig leven dat niet in de lucht kan blijven hangen. Diegene handelt vanuit een solide basis van waar het op aankomt. Leven vanuit het nu, in de geest van wat was en in de verwachting van dat wat nog komen gaat.
Geloofslied: Een mens te zijn op aarde
De gaven van brood en wijn worden op tafel klaargezet
Voorbede
Bidden wij voor al diegenen
die in de naam van Jan Schouten
hun levensweg gaan.
Dat deze weg betekenis mag geven en ontlenen
aan deze San Salvator Geloofsgemeenschap.
Jij die onze gedachten raadt
Bidden wij voor al diegenen
die moeite hebben met
de weg die voor hen ligt.
Dat zij medemensen treffen
zodat zij niet verloren lopen.
Jij die onze gedachten raadt
Bidden wij voor onszelf.
Om in te zien wat ik
en mensen om mij heen écht nodig hebben:
Open mijn ogen, raak mij aan.
Bemoedig mij elke dag opnieuw en zet mij in beweging.
Jij die onze gedachten raadt
Maken wij ruimte voor onze eigen intenties en
voor de intenties geschreven in dit boek.
Willen wij onze dierbare overledenen in het licht zetten.
Blijf geborgen in je naam
Tafelgebed
Goede God, oorsprong
van elk zoeken en vinden,
verlangen van elk mensenhart.
Dromende maak Jij in mij los
de hunkering naar inzicht,
het luisteren naar
het woord van mijn naaste
dat goed doet en kracht geeft.
Jij doet ons nieuwe woorden spreken
en geeft ons nieuwe begeestering
als twee of meer bijeen zijn
in Jouw naam.
Jouw wijsheid is aan het licht gekomen
in Jezus van Nazareth.
Hij was zichtbaar vol van Jou
en bracht licht bij hen,
die in de nacht tot Hem kwamen.
Nieuw leven verkondigde Hij
als van een nieuwe geboorte.
Zijn rijk van liefde vergeleek Hij
met een schat in de akker,
de parel in het sleepnet,
die voor alles moet worden gezocht.
Daarvoor gaf hij zichzelf,
als ‘n graankorrel die sterven
moet om tot leven te komen.
Op die laatste avond voor zijn dood
zat Hij aan tafel met zijn vrienden.
Hij nam brood in zijn handen,
sprak zijn dank daarover uit,
brak het …
en deelde het uit met de woorden:
neemt en eet,
dit is mijn leven,
mijn liefde voor jullie gegeven.
Ook de beker liet Hij rondgaan:
Drinkt hieruit, allemaal,
dit is mijn bloedeigen leven,
een nieuw verbond,
dat hemel met aarde verzoent.
Denk aan mij, telkens als je dit
samen in mijn naam doet.
Aangevuurd door zijn Geest
vinden woorden en mensen elkaar.
Hij leeft in ons opstaan
en naar de ander gaan.
Onmacht en angst
hebben niet meer het laatste woord
maar durven leven in een nieuw gevoel
van vrijheid en gemeenschap
rondom Hem.
In zijn geest wijzen mensen
elkaar de bronnen aan,
vindplaatsen van waarheid en liefde.
Samen gaan ze wegen
om het onrecht te keren,
hun handen staan klaar
om te breken en te delen
wat het leven biedt.
Zo groeit zijn rijk onder ons
wordt zoeken een hoopvolle tocht
naar een land van licht en leven.
Zo bidden wij met woorden door Hem gegeven:
Onze Vader
Vredeswens
Er is geen betere vrede dan die vanuit jouw hart komt, en de ander de hand reikt. Daarom wensen wij elkaar in elke viering vrede en alle goeds toe.
Lied: Gij levende, eerste en laatste
Iedereen wordt van harte uitgenodigd aan de tafel van brood en wijn
Lied: Eet en drinkt van brood en wijn
Afsluitend gebed
Slotgedachte van; Désiré Annaert
Met de handen doen
wat gedaan moet worden.
Handelen is niet altijd: maken,
is handelen enkel: ingrijpen,
tussen beide komen?
Tussen de nood en het verlangen
van de ander
en mijn antwoord op die vraag.
Handelen is soms ook:
even niet ingrijpen en
het laten gebeuren, er wel bij zijn en zien.
Handelen is soms ook: kansen geven, laten groeien.
De hoop dat de aanwezigheid van anderen
zou zijn een luisteren en kijken
als naar een nog onvoltooid muziekstuk of een schilderij
die hoop is nu wel haast voorbij gebleken
want ieder schildert andermans gedrag
doorgaans toch enkel met zijn eigen streken.
Zegenwens
Gaan wij van hier
maar niet zonder elkaar de zegen mee te geven.
De zegen van het besef dat jij en ik er niet alleen voor staan,
dat jij en ik zien waar het voor jou en mij op aankomt,
dat jij en ik kunnen waar je zo tegenaan hikt,
en dat jij en ik de ander daarvan deelgenoot maken.
Dán zegenen we elkaar
in de geest van Jan Schouten
in de geest van hem in wiens naam we hier bijeen zijn
Vader, zoon en heilige geest, Amen.
Slotlied: De steppe zal bloeien